زنبور عسل و عسل

زنبور عسل از راسته نازک بالان Hymenoptera است زنبور عسل قسمت های دهانی جونده و مکنده , هر دو را داراست دگریسی آن کامل است و بطور دسته جمعی زندگی می کند و شامل سه دسته هستند

● مقدمه

زنبور عسل از راسته نازک بالان (Hymenoptera) است. زنبور عسل قسمت‌های دهانی جونده و مکنده ، هر دو را داراست. دگریسی آن کامل است و بطور دسته جمعی زندگی می‌کند و شامل سه دسته هستند.

ـ ملکه (Queen) که تخم می‌گذارد.

ـ نرها (prones) کارشان فقط بارور کردن ملکه‌های جدید است.

ـ کارگرها (Worker) که ماده عقیم هستند و اغلب متعددی دارند.

کندوی زنبور عسل یا به صورت جعبه‌های مکعبی به ابعاد ۵۰cm که کندوی modern می‌گویند و یا به بصورت سبد که کندوی بومی می‌گویند.

● زنبور عسل در قرآن

کلمه نحل به معنی زنبور عسل در آیات ۶۸, ۶۹ سوره نحل در جز ۱۴ قرآن کریم آمده است. در تفسیر آیه ۶۸ چنین آمده است؛ پروردگارت به زنبور عسل وحی فرستاد! در اینجا لحن قرآن به طرز شگفت انگیزی تغییر می‌یابد، در عین ادامه دادن بحث‌ها در زمینه نعمت‌های مختلف الهی و بیان اسرار آفرینش در این سوره ، سخن از زنبور عسل و سپس خود عسل به میان می‌آورد. اما شکل یک ماموریت الهی و الهام مرموز که نام وحی بر آن گذارده شده است. نخست می‌گوید: "و پروردگار تو به زنبور عسل ، وحی کرد که خانه‌هایی از کوهها و درختان و داربست‌هایی که مردم می‌سازند ا نتخاب کن."

نخستین ماموریت زنبوران در این آیه ماموریت در این آیه ماموریت خانه سازی ذکر شده است. و این شاید به خاطر آن است که مساله مسکن مناسب نخستین شرط زندگی است و به دنبال آن فعالیت‌های دیگر ، امکانپذیر است.

در آیه ۶۹ سوره "نحل" ، دومین ماموریت زنبورعسل شروع می‌شود، چنانکه قرآن می‌فرماید: "ما به او الهام کردیم که سپس از تمام ثمرات تناول کن و راههایی که پرودگارت برای تو تعیین کرده ، به راحتی بپیما." سرانجام ، آخرین مرحله ماموریت آنها را بصورت یک نتیجه ، این چنین بیان می‌کند،" از درون زنبوران عسل ، نوشیدنی مخصوص خارج می‌شود که رنگ‌های مختلفی دارد." نهفته است، جالب این که دانشمندان از طریق تجربه به این حقیقت رسیده‌اند که زنبوران به هنگام ساختن عسل آن چنان ماهرانه ، عمل می‌کنند که خواص درمانی و دارویی گیاهان کاملا محفوظ مانده و به عسل منتقل می‌شود.

و در ماجرای برنامه زندگی زنبوران عسل و ارمغانی که آنها برای جهان انسانیت می‌آورند، که هم غذاست و هم شفا و هم درس زندگی ، نشانه روشنی از عظمت و قدرت پروردگار است، برای جمعیتی که می‌اندیشند.

● ساختمان مورفولوژیکی زنبور عسل

بدن زنبور عسل بطور متراکم از موهایی پوشیده است که دارای تارهای (Barbs) جانبی کوتاهی می‌باشد. و به راحتی دانه‌ها گرده را می‌گیرند. در چشم‌های مرکب و پاها ، موهای صاف وجود دارد پاهای جلویی در حاشیه ساق (tibia) موهای راست و خشن و کوتاهی را دارد و برای تمیز کردن چشم‌ها از گرده گل بکار می‌رود و برس چشمی (Eye bursh) می‌گویند.

بالهای زنبور در هنگام رواز بوسیله قلاب‌هایی بهم درگیر می‌شوند و یا بال به نظر می‌رسند. و نوک این بالها مسیر شکل را طی می‌کند. ممکن است ۴۰۰ بار در ثانیه مرتعش شوند. آرواره‌های زیرین mandibles در کارگران صاف برای جمع آوری گرده و ساختن شاخه‌ها بکار می‌رود. آرواره‌های زیرین maxillae مانند قاشقک‌های طویلی بوده و برای جمع آوری گرده‌های گل بکار می‌رود.

لب تحتانی تبدیل به خرطوم شده و ضمایم حسی - بی (Cabialplas) در اطراف آن قرار دارد. مایع شهد در اثر عمل مکنده حلق به درون چینه‌دان بزرگ یا معده عسل (Money Stomash) کشیده می‌شود. چهار لب مثلثی دریچه‌ای را درست می‌کند و از ورود عسل به معده جلوگیری می‌کند. بجز موقعی که جهت تغذیه مورد نیاز است. روده زنبور عسل باریک و دراز است. و تقریبا به ۱۰۰ لوله کوچک ، مالپیکی اتصال دارد و روده راست ، بزرگ است و به مخرج ختم می‌شود. در انتهای بدن سوزن وجود دارد که فقط در کارگرها و ملکه‌ها دیده می‌شود. حس بویایی در زنبوران عسل بسیار قوی و تیز است و چشم‌ها دارای تعداد فراوانی واحدهای بینایی است و دارای مغز نسبتا بزرگ است: زنبوران عسل قادر به تشخیص رنگ قرمز و سیاه از هم نمی‌باشند.

● گونه و نژادهای زنبور عسل

ـ زنبور هندی (Apis Indiea)

ـ زنبور درشت (Apis drostata)

ـ زنبور ریز (Apis florae)

ـ زنبور عسل معمولی (Apis mellifera).

● محصولات زنبور عسل و نحوه گردآوری آنها

می‌توان به شهد یا عسل و گرده زنبور عسل و بره "موم" که از صمغ‌ها بوجود می‌آید، اشاره کرد. گرده زنبور عسل دارای انواع مواد الی و ویتامین‌ها می‌باشد. گرده شامل قندهای احیا کننده می‌باشد که در کل ۳۱% در گروه کربوهیدرات وجود دارد. میزان متوسط پروتئین گروه حدود ۲۲% است و تمام اسیدهای آمینه ضروری مورد نیاز انسان در ترکیب پروتئینی دانه گروه وجود دارد. عصاره اتری گروه حاوی چربی‌ها و روغن‌ها ، پیگمان‌ها ، دونین‌ها ، ویتامین‌ها و هورمون رشد می‌باشد. گروه حاوی ۱۳ نوع اسید چرب و دو استدول عمده بنام‌های ۲۴- متیلن کلسترول "و بی سی توسترول" است. برای جمع آوری دانه گرده می‌توان از تله گرده ، استفاده کرد، ولی اینکار توصیه می‌شود، چون جمعیت زنبورها را تضعیف می‌کند.

● بعضی از مصارف گرده زنبور عسل

دانه گرده در پزشکی اهمیت خاصی دارد. در درمان بیماری‌های پروستات و آلرژی و در حال بی‌اشتهایی از داروهایی که از دانه گرده ساخته می‌شوند، استفاده می‌کنند. دانه گرده بعنوان مکمل غذایی بکار می‌رود و از آن در رفع چین و چروک و لکه‌های صورت استفاده می‌گردد. از داروهای مشهور می‌توان به Prostaflor , Ofilorex اشاره کرد.

● نیش زنبور

از نیش زنبور عسل بعلت خاصیت قلیایی و اسیدی بودن آن در درمان بیماریها ، استفاده می‌کنند.

● تولید مثل

در کارگرها تنها اثری دیده می‌شود و ولی در ملکه به خوبی توسعه یافته است. ملکه جوان ۶ روز بعد از بیرون آمدن ، با یک زنبور نر جفتگیری می‌کند، اندام‌های جفت گیری نر پاره شده و در کیسه تناسلی ماده باقی می‌ماند و تا اینکه بعد از بازگشتن به کندو ، کارگرها آنرا از بین می‌برند. اسپرماتوزوئیدهایی که بدین صورت در کیسه ذخیره اسپرم ، جای می‌گیرد، بکار همه تخم‌های لقاح یافته‌ای که ملکه خواهد گذاشت، بکار می‌رود. تخمدان‌های ملکه پر شده و شکم را پر می‌کند و ظرف دو روز ، شروع به تخم گذاری می‌کند.

از تخم‌های لقاح نیافته ، زنبورهای‌نر (هاپلوئید ۱۶ کروموزوم) و از لقاح یافته‌ها ، زنبورهای ماده (دیپلوئید و دارای ۳۲ کروموزوم) تولید می‌شود. تخم‌ها تبدیل به لاروکرمی شکل کوچک فاقد پاها و چشم می‌شوند و از ژله شاهانه که توسط غده‌های حلقی کارگران جوان تولید می‌گردد، تغذیه می‌کنند. ولی لاروهای ملکه بیشتر به تغذیه شاهانه می‌پردازند و به همین جهت با سرعت زیاد بزرگ و تمایز می‌یابند.

دم لارو چندین بار ، پوست اندازی می‌کند روی سلول بوسیله موم پوشیده می‌شود. و لارو در داخل آن قرار گرفته و شفیره نام دارد و دگردیسی را کامل نموده و به کمک آرواره‌های زبرین ، سرپوش حجره را پاره کرده و به شکل یک نوزاد جوان بیرون می‌آید. بعد از عمل جفت گیری زنبوران نر ، به بی‌غذایی می‌افتند و می‌میرند.

● عسل

▪ خواص تغذیه ای عسل

کارشناسان تغذیه با توجه به خواص تغذیه ای عسل، مصرف این فرآورده طبیعی با ارزش را که در آموزه های دینی هم بر آن تاکید شده توصیه می کنند. یک استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران در گفت وگو با باشگاه خبرنگاران، درباره خواص تغذیه ای عسل افزود: "عسل جایگزین بسیار خوبی به جای شکر است و به علت داشتن فروکتوز جذب آهسته تری از شکر دارد که از این حیث در زمینه پیشگیری از دیابت و جلوگیری از افزایش ناگهانی قند خون بسیار مفید بوده و موجب سیری طولانی تری در فرد می شود. " وی درباره ممنوعیت مصرف عسل برای کودکان زیر یک سال گفت: "برای کودکان زیر یک سال، مصرف عسل به هیچ وجه توصیه نمی شود، اما بعد از یک سالگی برای کودکان شیرخوار اضافه کردن عسل توصیه می شود. " این استاد دانشگاه افزود: "برای درمان سرفه های تحریکی در کودکان، افزودن عسل به شیر یا به همراه لیموترش تازه و یا مصرف آن در یک لیوان آب جوش توصیه می شود. "

این ماده زرین، غـنی و فـوق الـعـاده محصول معجزه آسای زنبـورهــای عسل است و جایگزین منـاسبـی بـرای شـکـر سفید به شـمـار مـی رود. هر چند در تمامی سال موجود

مـی بـاشـد، امـا بایـد دانسـت که در تابستان و پاییز بعمل مـی آید و در این موقع از سال از سایـر مـواقـع تـازه تر می باشد.

فرایند اعجاب انگیز تهیه عسل از چرخش زنـبـورهــا به دور گل ها شروع می شود. آنها در همین حال شهد گـل ها را در دهـان خـود جـمـع می کـنـنـد. شـهـد گـل هـا بـا آنــزیم

مخصوصی که در بزاق دهان زنبور وجود دارد، ترکیب شده و طی یک فرایند شیمیایی تبدیل به عسل می شود. زنبورها، عسل را به داخل کندو می برند و آنرا درون حفره ها و دیواره های هر شبکه از کندو ذخیره می کنند. ارتعاشی که از بال زدن های آنها ایجاد می شود، کار تهویه را انجام داده و موجب می شود رطوبت بیش از اندازه آن از بین رفته و آماده مصرف گردد.

▪ فواید

علاوه بر اینکه عسل به عنوان شیرین کننده مغذی و طبیعی به شماره می رود، تحقیقات حاکی از این امر هستند که ترکیبات منحصر بفرد عسل، از آن یک ضد میکروب و ضد اکسیدان قوی درست می کنند.

ـ عسل ناخالص (خام)

ماده ای ضد باکتری، ضد ویروس، ضد قارچ

ـ خواص عسل

مانند اکثر مواد غذایی – به کیفیت آن بستگی دارد؛ اما در این مورد بخصوص، کیفیت از اهمیت بالاتری برخوردار است، چراکه گرده هایی که به پاهای زنبور عسل می چسبند، خاصیت درمانیشان در گیاهان مختلف، متفاوت می باشند. به علاوه در فرایند درست شدن عسل بسیاری از مواد مغذی در داخل کندو باقی می ماند. می توان گفت که عسل ناخالص ( یا همان عسل اولیه) حاوی همان صمغی است که در موم وجود دارد. موم گاهی اوقات با نام "چسب زنبور" نیز شناخته می شود که عبارت است از یک مخلوط مرکب صمغی شکل و مواد دیگری که زنبور های عسل با استفاده از آن کندو را آب بندی می کنند و آنرا درمقابل باکتری و سایر میکرو ارگانیسم ها محفوظ نگه می دارند. زنبور عسل موم را با ترکیب کردن صمغ گیاهان با ترشحات خود درست می کند. جالب است بدانید که موادی شبیه به قیر خیابان نیز در موم دیده می شود. گاهی اوقات زنبورهای نگهبان از پرده های خاصی در داخل هر یک از حفره های کندو استفاده می کنند تا موم را در آن محوطه انباشته کنند، سپس سایر زنبورها از این ماده در دورتادور شانه عسل استفاده می کنند و کلیه شکاف ها را از این صمغ ضد باکتری، ضد ویروس و ضد قارچ پر می کنند. صمغی که در موم وجود دارد تنها حاوی مقدار کمی از مواد مغذی است که در عسل یافت می شود. تحقیقات نشان داده اند که به طور کلی عناصری که در عسل و موم وجود دارند می توانند از بروز سرطان و تومور جلوگیری نمایند. از این موارد میتوان به فنیل کتینوری متیل اسید، فنی اتیل دی متیل کافیت اشاره کرد. محققان بر این باورند که این ترکیبات از بروز سرطان روده در حیوانات جلوگیری می کنند که این امر با کم شدن فعالیت دو آنزیم با نام های فسفاتیدیلینوسیتول نوعی فسفو لیپاز C لیپوکسیجن امکان پذیر می شود. زمانیکه عسل خام طی فرایند گرمایشی قرار می گیرد بسیاری از خواص مفید اولیه خود را از دست می دهد.

● عسل کارایی ورزشی را افزایش داده و موجب بهبود جراحات می شود

اصولاً از عسل به عنوان ماده ای انرژی زا استفاده می کنند. در تحقیقات اخیر ثابت شده که از عسل همچنین می توان به عنوان یک ماده ارگوژنیک (موادی که قابلیت اجرایی ورزشکاران را ارتقا می بخشد) نیز استفاده کرد. همچنین این ماده در بهبود زخم ها و سایر جراحات نیز نقش مهمی را ایفا می کند.

سال ها پیش در زمان بازی های المپیک معمولاً ورزشکاران برای بدست آوردن نیرو و توان بیشتر از مواد غذایی مخصوصی استفاده می کردند که در این میان می توان به عسل و انجیر خشک اشاره کرد. در حال حاضر نیز عده ای از پژوهشگران تحقیقات خود را بر روی این ماده شروع کرده اند. یکی از تحقیقاتی بر روی ۳۹ نفر ورزشکار وزنه بردار که هم شامل خانم ها می شدند و هم آقایون، انجام شد. این افراد تحت آموزش های سنگین وزنه برداری و بدن سازی قرار داشتند. آنها پس از اتمام تمرینات مکمل پروتیئن خود را یا با شکر یا مالتودکسترین و یا عسل مخلوط کرده و مصرف می نمودند. قند خون گروهی که از عسل استفاده می کردند در تمام طول مدت ۲ ساعت تمرین ثابت باقی می ماند. همچنین قدرت ماهیچه ها و نیروی ذخیره شده در آن دسته از افرادی که از مکمل پروتئین و عسل استفاده کرده بودند نسبت به سایرین افزونی داشت.

ثابت نگه داشتن قند خون در طی تمرینات استقامتی در کنار مصرف کربوهیدرات یکی از راههای مناسب برای ذخیره گلیکوژن در ماهیچه هاست. همانطور که مطلع هستید گلیکوژن نوعی قند ذخیره شده در ماهیچه هاست که حالت سوخت آماده مصرف را دارد. به همین دلیل ورزشکارانی که از عسل استفاده می کردند گلیکوژن کافی در ماهیچه هایشان ذخیره می شد و روز آینده می توانستند با بالاترین آمادگی و دارا بودن بالاترین میزان سلامتی در تمرینات شرکت کنند. تا این لحظه ثابت شد که عسل می تواند به عنوان منبع دیگری از کربوهیدارت به ورزشکاران کمک کند تا در بهترین وضعیت واکنش نشان دهند و می توان ادعا کرد که نسبت به تمام انتخاب های دیگر ارجحیت دارد.

از دیگر خواص شفا بخش عسل، می توان به قابلیت بالای آن در بهبود جراحات اشاره کرد. برای قرن ها عسل به عنوان یک ماده ضد عفونی کننده و همچنین گندزدا مورد استفاده قرار می گرفت و به صورت موضعی بر روی زخم ها، سوزش ها و جراحات استعمال می شد. در یکی از بررسی هایی که در هند انجام شده، محققان خواص دارویی عسل را با درمان قراردادی (سولفادیازین) بر روی ۱۰۴ بیماری که دارای سوختگی درجه یک بودند، امتحان کردند. پس از گذشت یک هفته از شروع درمان ۹۱ % از بیمارانی که تحت معالجه با عسل قرار گرفته بودند، هیچ گونه عفونتی نکردند. این در حالی است که تنها ۷% از افرادی که از دارو استفاده کرده بودند، دچار عفونت نشدند. همچنین بسیاری از بیمارانی که در گروه درمانی عسل قرار گرفته بودند، قادر شدند تا خیلی زودتر بهبود پیدا کنند. یکی دیگر از مزایای عسل در تحقیقی که بر روی افراد سزاریانی و هستورکتومی ( بیرون آوردن رحم) انجام شد، کاملاً مشهود است. بدن این افراد خیلی زودتر از سایرین، از کلیه عفونت ها پاک شد و خیلی زودتر از بیمارستان مرخص شدند.

واکنش شفابخش عسل آن هم زمانیکه به صورت موضعی استعمال می گردد، از روند خاصی پیروی می کند. از آنجاییکه عسل به طور اخص از گلوکز و فراکتوز ( دو نوع قندی که آب زیادی به خود جذب می کنند) تشکیل شده، به همین دلیل آبی را که در روی زخم ها جمع می شود را به خود جذب می کنند، از اینرو رشد باکتری ها و قارچ ها در آن محل متوقف می شود. این میکروارگانیسم ها (همان موجودات ذره بینی "قارج و باکتری") در محیط های مرطوب و نمدار رشد می کنند.

همچنین عسل خام دارای آنزیمی به نام گلوکز اکسیداس می باشد که وقتی با آب مخلوط می شود، پراکسیدهیدروژن تولید می کند که این ماده خود به عنوان نوعی ضد عفونی کننده خفیف شناخته می شود. علاوه بر آنزیم های خاصی که در عسل یافت می شوند و نقش مرهم را ایفا می کنند، عسل شامل آنتی اکسیدان فلاوانوید نیز میباشد که نقش آنتی باکتریال را اجرا می کند. یکی از ضد اکسیدانها، چینوسمرین نام دارد که تنها مختص به عسل می باشد، پژوهشگران هم اکنون در حال مطالعه این عنصر هستند تا با خواص ضد اکسنده آن بیشتر آشنا شوند. یکی دیگر از مطالعات آزمایشگاهی بر روی عسل سترون نشده نشان داده است که این ماده واکنش بجایی در مقابل استافی لوکسز (باکتری که در همه جا وجود دارد و باعث ایجاد عفونت در زخم های باز می شود) از خود نشان می دهد. عسلی که رنگ آن کمی تیره تر است، به ویژه عسلی که از گل های گندم سیاه، و تپلو درست شده باشد حاوی مقادیر بیشتری آنتی اکسیدان نسبت به سایر انواع عسل ها می باشد. همچنین عسل خام و عسلی که تحت فرایندهای شیمیایی قرار نگرفته باشد، دارای مزایای بیشتری نسبت به انواع مشابه خود می باشد.

● روزانه یک قاشق عسل بدن را در مقابل رادیکال های آزاد محافظت می کند

مصرف روزانه یک قاشق عسل گردش خون در رگ ها را تسریع می بخشد و موجب تولید آنتی اکسیدانهای خاصی در بدن انسان می شود. این امر در دویست و بیست و هفتمین نشست جامعه دارویی آمریکا که در ۲۸ مارچ سال ۲۰۰۴ در کالیفرنیا برگزار شد، به اثبات رسید. در این همایش "هیدرون گرس" زیست شیمیدان و همکارانش ۲۵ تحقیق مشابه را از دانشکده دیویس کالیفرنیا ارائه دادند. طی این مطالعات، افراد تحت آزمایش علاوه بر رژیم غذایی روزانه خود، یک قاشق سوپخوری عسل مصرف میکردند. پس از اینکه محققان نمونه های خونی آنها را در طی فواصل زمانی معین، بر روی نمودار بردند، به این نتیجه رسیدند که ارتباط مستقیمی میان مصرف عسل و میزان پلی فنولیک (نوعی آنتی اکسیدان) در خون وجود دارد.

عسل برای افراد سالم، کسانیکه کلسترول بالا و دیابت نوع ۲ دارند، مفید میباشد

در آزمایش های مختلفی که بر روی افراد سالم و کسانیکه دارای کلسترول بالا بودند و یا اینکه دچار دیابت نوع دوم بودند، انجام شد، دانشمندان به این نتیجه رسیدند که عسل یکی از مناسب ترین شیرین کننده ها برای تمام گروه های ذکر شده می باشد.

برای ۱۵ روز، به ۸ فرد سالم، ۶ بیمار با کلسترول بالا، و ۷ بیماری که دارای دیابت نوع دوم بودند به میزان مشابهی شکر، عسل مصنوعی، و عسل طبیعی خورانده شد.

در افرادی که از سلامت کامل برخوردار بودند، مصرف شکر و عسل ساختگی یا تاثیر منفی بر روی آنها داشت و یا به طور کلی هیچ تاثیری نداشت. این در حالی است که مصرف عسل طبیعی در این افراد منجر به کاهش ۷ درصدی کلسترول، ۲% تری گلیسرید، ۶% هموسیستین ( یکی از فاکتورهای ریسک ابتلا به بیماری های قلب – عروقی)، و ۶% قند خون شد. همچنین HDL و یا همان کلسترول خوب خون آنها به میزان ۲% افزایش پیدا کرد.

در بیمارانی که دارای کلسترول بالا بودند، عسل مصنوعی میزان LDL یا همان کلسترون بد خون را کاهش داد. این امر در حالی است که مصرف طبیعی عسل منجر به کاهش ۸ درصدی کلسترول شد که در این میان سهم کلسترول بد خون ۱۱% بود. همچنین پروتیئن انفعالی C نیز تا ۷۵% کاهش پیدا کرد.

و نهایتاً در بیمارانی که مبتلا به دیابت نوع دوم بودند، مصرف عسل طبیعی باعث کاهش قابل توجه قند خون در آنها گردید. بنابراین بهتر است کمی عسل را صبح ها در شیر، ظهرها در ماست و یا یعد از ظهر در چای خود مخلوط کنید و از نوشیدن آن لذت ببرید. به نظر می رسد که مصرف یک قاشق عسل به طور روزانه، نیاز شما به مصرف داروهای مختلف را تا حد زیادی کاهش می دهد.

هر چند آداب غذایی جدید، مانند گذشته به خواص غذایی فوق العاده عسل اهمیت نمی دهد، اما نباید فراموش کرد که عسل حاوی مقادیر زیادی ویتامین B۲، ویتامین B۶و آهن و منگنز می باشد.

● تعریف

عسل یک شیرین کنده چسبناک است که به طور طبیعی توسط زنبورها برای تغذیه شخصی شان استفاده درست می شود. تهیه عسل از چرخش زنبورها به دور گل ها شروع می شود. آنها در همین حال شهد گل ها را در دهان خود جمع می کنند. شهد گل ها با آنزیم مخصوصی که در بزاق دهان زنبور وجود دارد، ترکیب شده و طی یک فرایند شیمیایی، تبدیل به عسل می شود. زنبورها، عسل را به داخل کندو می برند و آنرا درون حفره ها و دیواره های هر شبکه از کندو ذخیره می کنند. ارتعاشی که از بال زدن های آنها ایجاد می شود، کارتهویه را انجام داده و موجب می شود رطوبت بیش از اندازه آن از بین رفته و آماده مصرف گردد.

عسل در محدوده رنگ ها متفاوتی از جمله سفید، کهربایی، قرمز، قهوه ای و تقریباً سیاه درست می شود. طعم و حالت آن به شهد گل هایی که عسل از آن تهیه میشود، بستگی دارد. بیشتر زنبورها عسل را از شهد گل هایی نظیر شبدر، یونجه، خلنگ، و اقاقیا درست می کنند، اما می توان گفت که عسل از گل های متفاوت از جمله سنبل و آویشن نیز می تواند گرفته شود.

عسل از قرن ها پیش هم به عنوان غذا و هم به عنوان دارو مورد استفاده بشر قرار میگرفته. پرورش زنبور عسل به منظور تهیه عسل، برمی گردد به ۷۰۰ سال پیش از میلاد مسیح. برای مدت ها عسل به عنوان یک ماده خوراکی مقدس و نادر شناخته می شده. در زمان باستان از عسل بیشتر در مراسم مذهبی به عنوان ماده ای برای تکریم خدایان استفاده می شده. همچنین از عسل برای مومیایی کردن مردگان نیز بهره می جستند. از این گذشته به عنوان دارو و وسیله ای برای آراستن و زیبایی نیز به کار می رفته. در تاریخ اینطور آمده که برای مدت ها، تنها خانواده های ثروتمند، توان استفاده از عسل را داشتند چرا که این ماده آنقدر گران بوده که تنها خانواده های متمول قدرت خرید آنرا پیدا می کردند.

پرستیژ عسل برای قرن ها ادامه داشت تا زمانیکه طرز تهیه شکر تصویه شده از چغندر قند و نیشکر "کشف" شد. از آنجایی که تولید شکر در مقادیر انبوه، گسترش پیدا کرد و از قیمت مناسبی نیز برخوردار بود، توانست جای خود را در میان مردم باز کند. به مجرد جلب توجه مدرم به شکر، عسل در مصارف آشپزی جای خود را به شکر داد. هر چند عسل هنوز هم به عنوان یک ماده شیرین کننده شناخته می شود، اما بیشتر برای مصارف دارویی و شیرینی پزی مورد استفاده قرار می گیرد.

▪ انتخاب و نگهداری

عسل را هم می توان به صورت بسته بندی و هم به صورت عمده خریداری کرد. این روزها اغلب عسل را پاستوریزه می کنند، اما در بازارهای بومی می توانید انواع خام آنرا نیز پیدا کنید. عسل خام که پاستوریزه و تصفیه نشده است، دارای بالاترین خواص آلی می باشد و جزء بهترین انتخاب ها محسوب می شود. دنبال انواعی از عسل بروید که روی آن برچسب : "۱۰۰% طبیعی" خورده باشد. عسل های طبیعی معمولاً نیمه شفاف هستند، عسل های کرمی رنگ، غیر شفاف هستند و باافزودن بلور عسل به عسل مایع درست می شوند. عسل با کیفیت ویژه، از نکتار گل های مختلف مانند سنبل و آویشن درست می شود و به صورت فراوان در دسترس می باشند. به خاطر داشته باشید که هر چه عسل پر رنگ تر باشد، طعم آن سنگین تر است.

می بایست عسل را در یک ظرف در بسته نگهداری کنید و از ورود هوا به داخل آن جلوگیری نمایید. اگر عسل را در محلی خشک و خنک نگهداری کنید، می توانید برای زمان نامحدود از آن استفاده نمایید. دلیل این امر وجود مقدار زیادی شکر و PH اسیدی بالای در آن می باشد که از رشد هر گونه میکروارگانیسمی جلوگیری می نماید. اگر عسل را در محل سرد نگهداری کنید، غلیظ و سفت می شود و اگر آنرا در محل گرمی نگهداری کنید رنگ آن تیره شده و طعم اولیه خود را از دست می دهد.

▪ نکاتی برای استفاده از عسل در غذاها

اگر عسل شما بلوری شده باشد، باید آنرا به مدت ۱۵ دقیقه داخل آب گرم قرار دهید؛ این کار به شما کمک می کند تا مجدداً آنرا به حالت اولیه خود دربیاورید. از قرار دادن عسل در مایکروفر خودداری کنید چرا که این کار منجر به افزایش هیدروکسی متیل فورفورال (HMF) شده و این امر سبب برگشتن مزه عسل می شود. برای جلوگیری از چسبیدن عسل به پیمانه، از عسل رقیق استفاده کنید.

عسل در بیشتر دستورهای غذایی به عنوان جایگزین مناسبی برای شکر شناخته میشود. از آنجاییکه میزان شیرینی عسل از شکر بیشتر است به ازای هر یک پیمانه شکر باید نیم و یا یک سوم پیمانه عسل استفاده کنید. به علاوه درجه حرارت پخت را نیز تا ۲۵ درجه فارنهایت کاهش دهید چرا که عسل رنگ غذاها را خیلی سریع تر به سمت قهوه ای متمایل میکند.

▪ چند دستور مصرف ساده و سریع

از عسل به عنوان جا شکری روی میز استفاده کرده و چای خود را با عسل شیرین کنید.

بر روی برش سیب از عسل و دارچین استفاده کنید.

برای شیرین کردن شیر خود می توانید به جای شکر از عسل استفاده کنید.

یک ساندویچ خوشمزه که برای هر سنی لذیذ می باشد مخلوطی از کره بادام زمینی یا بادام، عسل و موز می باشد.

در یک قابلمه با شعله ملایم، مقداری شیر سویا، عسل و شکلات تلخ سیاه را مخلوط کنید تا یک نوشیدنی شیر شکلات مغذی تهیه نمایید.

▪ ایمنی

به خاطر داشته باشید که فرایند تهیه عسل، عملکر گیاهان و طبیعت می باشد که پیرو آن گرده، شیره، شهد و صمغ گیاهان جمع آوری می شود. به نظر می رسد که سایر موادی که در طبیعت یافت می شوند، مانند فلزات سنگین، آفت کش ها، و آنتی بیوتیک ها نیز در عسل دیده می شوند که میزان این مواد به طور گسترده در انواع مختلف عسل ها متغیر است.

▪ نمودار مواد مغذی

عسل سرشار از ویتامین های B۲ و B۶ می باشد و همچنین مقادیری از آهن و منگنز نیز در آن به چشم می خورد.

محققان به تازگی دریافته‌اند مالیدن عسل روی زخم افراد دیابتی می‌تواند از قطع شدن عضو عفونی شده جلوگیری کند. این تنها یکی از خواص این ماده طبیعی شفابخش است.

عسل ترکیبی از قندها (فروکتوز و گلوکوز و…)، ویتامینهای ب۶، ث، تیامین، نیاسین، ریبوفلاوین، اسید پانتوتنیک، کلسیم، مس، آهن، منیزیم، منگنز، فسفر، پتاسیم، سدیم و روی است.

این معجون تندرستی دارای آنتی اکسیدانهای زیادی است و در قرآن کریم هم از آن به عنوان ماده‌ای شفابخش برای درمان بیماری‌ها یاد شده است.

نمی‌توان فهمید انسان اولین بار در چه زمانی عسل را کشف کرد. اما می‌توان گفت انسان از سالها سال قبل از این ماده به عنوان یک غذای انرژی بخش و شیرین کننده طبیعی و حتی برای درمان بیماری استفاده می‌کرده.

محققان به تازگی دریافته‌اند مالیدن عسل روی زخم افراد دیابتی می‌تواند از قطع شدن پای عفونی شده جلوگیری کند.

یکی از پزشکان دانشگاه ویسکانسین که چند نفر از بیماران دیابتی خود را به همین روش از قطع عضو نجات داده بود، آزمایش جدیدی برای توسعه همه جانبه درمان با عسل را آغاز کرده است. او ۶ سال پیش، پس از اینکه به روشهای معمول نتوانست زخم پای یک بیمار ۷۹ ساله را درمان کند تصمیم گرفت درمان با عسل را امتحان کند.

جالب است بدانید زخم آن مرد بدون اینکه آنتی بیوتیک دیگری مصرف کند خیلی زود بهبود یافت و همین باعث شد که او تصمیم به بررسی اثر عسل در درمان زخم دیابتی‌ها بگیرد.

▪ عسل برضد میکربها

عسل، به علت کم بودن رطوبت و فعالیت آب آن(همان چیزی که به اثر اسمزی معروف است)، مانع رشد قارچ و به خصوص باکتریها می‌شود. بعضی از دانشمندان معتقدند خاصیت اسیدی عسل (۲/۳ تا ۵/۴ =ph) باعث خاصیت ضد میکروبی آن است و عده دیگر این اثر را به پراکسید هیدروژن نسبت می‌دهند. تشکیل این ماده به دلیل وجود «اسید گلوکورونیک» است که خاصیت ضدباکتریایی به آن داده. جالب این جاست که حتی در صورت رقیق شدن عسل با آب، به دلیل وجود آنزیم گلوکوز اکسیداز؛ پراکسید هیدروژن آزاد شده و اثر ضدمیکروبی عسل از بین نمی‌رود.

حتی در مطالعه‌ای عسل جهت درمان عفونت پوستی بعد از سزارین یا هیسترکتومی هم به کار رفته و باعث بهبود سریعتر و عوارض کمتری شده. در حالی که دانشمندان هنوز در مورد خواص درمانی عسل در حال بررسی و تحقیق هستند، برخی از شرکتها، در حال ساختن تیوپ‌هایی محتوی عسل استریل شده و باندهای آغشته به عسل استریل شده برای کاربرد عسل در مداوای زخم‌ها هستند.

لازم است بدانید محققان هشدار می‌دهند، مردم برای مداوای زخم خود از مغازه‌ها عسل نخرند چون قرار گرفتن در دمای گرم و نامناسب، خواص ضد باکتری آن را احتمالاً از بین برده و این افراد باید تحت مداوای پزشک متخصص قرار گیرند.

▪ عسل و درمان آسیب‌های چشم

با توجه به خواص ضد میکروبی ثابت شده در عسل و اثرات مفید آن در سوختگی و عفونت پوست؛ در مؤسسه رازی بررسی جدیدی روی ترمیم آسیب‌های چشم مانند نقص اپیتلیوم قرنیه در خراش قرنیه و سوختگی شیمیایی چشم صورت گرفت و مشخص شد که عسل در ترمیم این آسیب هم به طور محسوسی مؤثر است.

▪ عسل، درمان گرفتگی رگ‌های خونی

مصرف روزانه ۴ قاشق عسل از گرفتگی رگ‌های خونی جلوگیری می‌کند. به گفته محققان در نشست سالانه انجمن شیمی‌دانان آمریکا، کسی که روزانه ۴ قاشق عسل مصرف کند، از خواص آنتی اکسیدانی عسل بیشتر بهره خواهد برد. آنتی اکسیدان ماده‌ای است که از بافت‌های بدن در مقابل رادیکالهای آزاد محافظت کرده و از گرفتگی رگ‌های خونی جلوگیری می‌کند.

براساس این گزارش، محققان به مردانی که بین ۱۸ تا ۶۸ سال سن داشتند به مدت ۵ هفته، هر روز یک لیوان آب با ۴ قاشق عسل دادند و مشاهده کردند آنتی اکسیدان آنها بیشتر از دیگران است.

▪ عسل، داروی زخم‌معده

عسل به دلیل غلظت بالایش می‌تواند در معده با اسید مخلوط شده و غلظت آن را کم کند. در ضمن گروهی از محققان متوجه شدند که عسل خاصیت ضد باکتریایی دارد.

همان طور که می‌دانید نوعی باکتری به نام هلیکو باکترپیلوری عامل اصلی زخم‌های گوارشی است.

یک قاشق چای خوری عسل طبیعی در معده خالی می‌تواند مانع رشد این باکتری خطرناک شود. در ضمن چون قند عسل توسط زنبور قبلاً هضم شده نسبت به سایر قندها، ساده‌تر در معده انسان هضم می‌شود.

▪ عسل، درمان آلرژی

تحقیقات نشان داده استفاده از عسلی که از گلهای یک منطقه تهیه شده می‌تواند آلرژی فصلی (که در اثر گرده گیاهان ایجاد می‌شود) را در ساکنین آن منطقه درمان کند. محققان علت را به وجود گرده‌های گل در عسل نسبت می‌دهند. در ضمن به تجربه مشخص شده که خوردن مخلوط لیموترش و عسل در آب ولرم می‌تواند به تسکین گلودرد و کاهش التهاب آن کمک کند.

▪ عسل علیه سرطان

با توجه به نتایج به دست آمده از تحقیقات عسل دارای ماده آنتی اکسیدان به نام پلی فنول است که می‌تواند به پیشگیری از تخریب بافت کولون (کولیت)کمک کند.

در ضمن این ماده جمعیت باکتریهای مفید روده را هم زیاد کرده و بدین وسیله موجب تقویت سیستم ایمنی بدن، کمک به هضم، کاهش کلسترول و پیشگیری از سرطان روده بزرگ می‌شود.

▪ عسل علیه دیابت

گروهی از محققان میگویند با مالیدن عسل بر روی زخم یک فرد مبتلا به دیابت میتوان از لزوم قطع یک پای عفونی پیشگیری کرد.

به گزارش خبرگزاری فرانسه از مدیسون، پزشکی در دانشگاه ویسکانسین که شش بیمار دیابتی خود را از خطر قطع عضو نجات داده است، آزمایشی را برای ترویج استفاده گسترده از عسل درمانی آغاز کرده است.

در این درمان پس از برداشت پوست و باکتری مرده لایه عسل وارد زخم میشود. جنیفر ادی پروفسور دانشکده پزشکی و بهداشت عمومی دانشگاه ویسکانسین گفت : عسل به دلیل خاصیت اسیدی خود باکتری را از بین میبرد و از بروز عوارض مقاومت باکتریایی که در مصرف آنتی بیوتیکهایی استاندارد دیده میشود پیشگیری میکند. وی این موضوع را برای بهداشت جهانی بسیار حایز اهمیت خواند.

ادی گفت : افراد مبتلا به دیابت معمولا از جریان خون ضعیفی برخوردارند و از آنجا که توانایی آنان برای مبارزه با عفونت کاهش می یابد، زخم هایشان به سختی درمان میشود. وی افزود تقریبا هر ۳۰ ثانیه یک قطع عضو ناشی از دیابت در جهان انجام میشود.

وی ابراز امیدواری کرد که اگر بتوان ثابت کرد که عسل موجب شفای زخم اقراد دیابتی میشود میتوان امیدهای تازه ای برای بسیاری از بیماران مبتلا به دیابت بوجود آورد.

وی احتمال این امر را بسیار زیاد توصیف کرد. عسل درمانی هم اکنون در نیوزلند برای درمان زخم های بستر و در اروپا بعنوان یک شکل درمان جایگزین استفاده میشود.

▪ رفع گرفتگی رگ ها با کمک عسل طبیعی

تحقیقات نشان می دهد، عسل طبیعی در درمان گرفتگی رگ های خونی موثر است. به گزارش باشگاه خبرنگاران به گفته محققان ، مصرف این ماده می تواند آنتی اکسیدان و مواد محافظت را در خون ذخیره کند که این امر از گرفتگی رگ های خونی جلوگیری می کند. بنابراین گزارش، عسل دارای مواد محافظتی است که می تواند بدن را در برابر واکنش های شیمیایی که ایجاد سلول های سرطانی می کند، محافظت نماید

▪ عسل در درمان سرفه کودکان بسیار موثراست

خوردن یک قاشق چای خوری عسل قبل از خواب در رفع سرفه کودک بسیار موثر است و باعث می شود، کودک خواب راحت تری داشته باشد. به گزارش ایسنا، محققان دانشگاه ایالت پنسیلوانیای آمریکا در طی یک تحقیق درباره ۱۰۵ کودک سنین ۲ تا ۱۸ ماهه که در اثر عفونت مجاری تنفسی فوقانی سرفه می کردند، آزمایش هایی به عمل آوردند. این کودکان تا هفت روز سرفه می کردند، به ۳۵ نفر از این کودکان عسل و به ۳۳ نفر از آن ها شربت ضد سرفه دکتسرومتورفان و به ۳۷ نفر دیگر چیزی داده نشد. سپس قراربر این شد که والدین کودکان با پر کردن فرم هایی که محققان تنظیم کرده بودند اثرات درمان را گزارش دهند. دانشمندان به این نتیجه رسیدند که اثر درمانی عسل بسیار بیشتر از دکسترومتورفان بود. عسل با کاهش تعداد و شدت سرفه ها تا حد زیادی در رفع آن کمک کرده بود. کودکان همچنین توانستند خواب راحت تری داشته باشند. عسل به خصوص از نوع تیره رنگ، از قدیم به عنوان محصولی سرشار از آنتی اکسیدانت و دارای ویژگی های مقابله با میکروب شناخته شده است. اکنون این تحقیق اثرات مفید عسل را در رفع سرفه تائید می کند.

▪ استفاده از عسل در غذای نوزادان مناسب نیست

عسل برای نوزادان مناسب نیست و شیر و غذاهای آنها نباید با عسل شیرین شود. به گزارش باشگاه خبرنگاران، به گفته متخصصان اطفال در آلمان، والدین برای تهیه غذای کودک نباید از محصولات طبیعی مثل عسل استفاده کنند.

بنابراین گزارش، متخصصان هشدار دادند عسل های موجود در بازار می توانند حاوی سم بوتولیسم باشند و باعث مسمومیت شدید نوزادان شوند. همچنین علاوه بر این در عسل، گرده درختان و سبزه ها وجود دارد که می تواند باعث بروز آلرژی در کودک شود. این گزارش می افزاید، از سال چهارم زندگی خوردن عسل برای کودک بلامانع است ، زیرا باکتری های داخل روده آنها آنقدر مقاوم شده اند که با سم بوتولیسم موجود در عسل مقابله کنند.

▪ قرار دادن عسل در رژیم غذایی، اضطراب را کاهش می دهد

یافته های دانشمندان نشان می دهد که مصرف عسل اضطراب را کاهش داده و موجب بهبودی حافظه و جلوگیری از پیری زودرس می شود. به گزارش باشگاه خبرنگاران ، دانشمندان معتقدند که عسل حاوی آنتی اکسیدان های مختلف است و می توان آن را به عنوان یک غذای کامل به شمار آورد و همچنین باعث زیبایی پوست شده و برای درمان انواع زخم معده و سوختگی های مختلف موثر است.

ابن سینا در مورد اثرات معجزه آسای عسل می گوید: عسل در طولانی کردن عمر و حفظ قدرت و توان انجام کار در سنین بالای عمر، کارآمد، مؤثر است.

وی در ادامه می گوید: اگر می خواهید جوانی خویش را مصون دارید عسل بخورید. کسانی که سن آنها از چهل و پنج فراتر می رود، باید به طور منظم عسل را به خصوص با گردوی کوبیده استفاده کنند.

ابن سینا همچنین می گوید: عسل بسیار خوب آن است که کاملا شیرین و خوشبو بوده و رنگش متمایل به سرخی باشد.

منابع :

خواص و فواید عسل www.turkmenstudents.com

فوائد عسل از زبان ابن سینا http://tak۳۶۰.persianblog.ir

زنبور عسل http://iaumdas.blogfa.com

معجزه عسل www.knowclub.com

عسل درمانی برای درمان دیابت www.parsiteb.com

خواص تغذیه ای عسل http://rtp.ir/shop