دایره زبان اشاره گسترش یافته است

گفت وگو با رضا محمودی, گوینده ناشنوای خبر ناشنوایان

رضا محمودی، گوینده خبر ناشنوایان سال‌هاست با عشق، علاقه و پشتکار به اجرای برنامه ویژه این قشر می‌پردازد. او ابتدا که برای گویندگی بخش اخبار ناشنوایان انتخاب شد تمایل چندانی برای حضور در این بخش نداشت، چون تصور می‌کرد این بخش از خبر بیشتر جنبه تشریفاتی دارد، در حالی که او به دنبال آموزش و پژوهش درباره زبان اشاره بود، اما پس از مدتی با هدف گسترش این زبان وارد صدا و سیما شد و خوشبختانه بازتاب‌های خیره‌کننده‌ای را هم از این سبک برنامه‌ها گرفت، به‌طوری که بیش از گذشته برای حضور در این بخش مصمم شد. با هم خاطرات سال‌ها حضور او را در تلویزیون مرور می‌کنیم.

باتوجه به این‌که ناشنوا هستید، شاید هیچ‌گاه تصورش را نمی‌کردید روزی بتوانید به‌عنوان گوینده خبر در صدا و سیما مشغول به فعالیت شوید. چه شد به این سمت کشیده شدید؟

از همان ابتدا من و خانم آقامحمد همراه چند نفر از دوستان، کمیته‌ای را با نام زبان اشاره تشکیل داده بودیم. در آن کمیته ما ابتدا زبان اشاره را جمع‌آوری کردیم، سپس آن را با مسائل علمی تطبیق دادیم و در آخر هم آن را به شکل کتاب منتشر کردیم، چون تا پیش از شکل‌گیری گروه ما کتابی مدون درباره زبان اشاره وجود نداشت. به همین علت تمام تلاش ما این بود که بتوانیم زبان اشاره را به ناشنوایان و سپس بیشتر مردم آموزش داده و آگاهی و دانش آنها را در مورد توانایی ناشنوایان افزایش دهیم. درباره این‌که چطور به صدا و سیما وارد شدم هم باید بگویم ابتدا اصلا هدف من ورود به صدا و سیما نبود. به این موضوع هم چندان فکر نمی‌کردم تا این‌که از من خواستند به‌عنوان گوینده خبر در تلویزیون مشغول به کار شوم، ابتدا از پذیرش آن سر باز زدم، چراکه احساس کردم این سبک خبرخوانی برای ناشنوایان بیشتر جنبه تشریفاتی دارد و از این طریق نمی‌توانیم به نتیجه دلخواه مد نظر که همان آموزش است، دست پیدا کنیم، اما بعد از مدتی مجاب شدم با حضور در این رسانه می‌توانم گامی مثبت در این عرصه بردارم.

حالا با گذشت سال‌ها فکر می‌کنید این برنامه بازهم حالت تشریفاتی دارد یا نقش تعیین‌کننده‌ای در برقراری ارتباط با مخاطبان ایفا می‌کند؟

شاید برایتان جالب باشد که بدانید تنها پس از مدتی از پخش اخبار ناشنوایان با استقبالی خیره‌کننده‌ از سوی ناشنوایان مواجه شدیم و بعدها برنامه به یک مرجع برای یادگیری زبان اشاره بدل شد. البته فراموش نشود هدف ما از پخش اخبار ناشنوایان صرفا اطلاع‌رسانی نیست، بلکه هدف ما آموزش زبان اشاره و توانایی‌های زبان‌آموزی است.

یعنی به نظر شما یک فرد ناشنوا که دسترسی به زبان اشاره ندارد، می‌تواند با اتکا به چنین برنامه‌هایی به یادگیری این زبان بپردازد؟

بله حتما این اتفاق می‌افتد. من و همکارانمان بارها این موضوع را تجربه کرده‌ایم. برای من و خانم آقامحمد پیش آمده افرادی از شهرهای مختلف کشور به ما مراجعه کرده و گفتند از طریق اخبار ناشنوایان به زبان اشاره مسلط شده‌اند. پس از آن‌که از آنها تست گرفتیم، متوجه شدیم آنها درست مانند فردی که از طریق کلاس به این زبان مسلط شده، زبان را فراگرفته‌اند.

شما جزو پیشگامان عرصه خبر به شمار می‌روید. فکر می‌کنید طی این سال‌ها سرمایه‌گذاری خوبی برای ورود نسل جدید به این عرصه شده است؟

خب در طول سال‎‌های اخیر برخی جوان‌های علاقه‌مند وارد این عرصه شده و تحت آموزش قرار گرفته‌اند، اما واقعیت این است که مسئولان باید در این زمینه بیش از پیش تلاش کنند و بستر را برای ورود نسل جدید هموار سازند. در ژاپن وقتی مراسمی برگزار می‌شود، در هر سه یا چهار ردیفی که ناشنواست ، یک رابط قرار می‌گیرد، در حالی که در ایران چنین شرایطی وجود ندارد.

بی‌تردید کار شما از گویندگان عادی بخش خبر دشوارتر است، چون آنها به کمک تن صدا احساساتشان را منتقل می‌کنند. این ضعف را چگونه جبران می‌کنید؟

به نکته بسیار خوبی اشاره کردید، چراکه ما برخلاف سایر گویندگان نمی‌توانیم به کمک افت و خیز صدایمان، احساسمان را بیان کنیم به همین علت باید انرژی مضاعفی را به کار ببندیم و این حس را به کمک میمیک چهره و بدنمان ارائه کنیم.

تا به حال شده است خبری به دست‌تان برسد و حس کنید بیان آن از زبان اشاره خارج است و دلتان بخواهد کلام بر آن جاری شود؟

نه، تاکنون این اتفاق رخ نداده است، چراکه قبل از اجرای خبر مدت‌ها تیم تحریریه به سرپرستی خانم آقامحمد، روی آن کار می‌کند و می‌کوشد خبرها را تا آنجا که امکانش وجود دارد، ساده ‌کند. به همین علت ما در حین اجرا با چنین مشکلاتی مواجه نمی‌شویم. ناگفته نماند طی چند سال اخیر با زحمات کمیته‌ای که به آن اشاره کردم، دایره زبان اشاره گسترش پیدا کرده است و اکثر کلمات در این زبان معادل دارند.

وقتی ناشنوایان شما را در خیابان می‌بینند چه عکس‌العملی نشان می‌دهند و از شما چه توقعی دارند؟

یکی از جالب‌ترین اتفاق‌ها این بود که روزی یک فرد ناشنوا به من مراجعه کرد و گفت برنامه خبری که شما ویژه ناشنوایان تولید کرده‌اید باعث شد اعتماد به نفس بیشتری برای حضور در جامعه پیدا کنم و حس کنم من هم جزئی از جامعه محسوب می‌شوم، در حالی که در گذشته چنین نبود، چراکه بیشتر برنامه‌ها ویژه افراد سالم ساخته می‌شود و من خودم را در جامعه نمی‌دیدم. حرف‌های آن فرد تاثیر زیادی بر من گذاشت و برای ادامه کار مصمم‌تر شدم و باعث شد به این موضوع بیش از گذشته پی ببریم که این برنامه‌ها تا چه حد می‌تواند در روند زندگی ناشنوایان تاثیر بگذارد.

به نظر شما صدا و سیما سال‌های اخیر نسبت به برنامه‌سازی برای ناشنوایان موفق عمل کرده است؟

تا حد زیادی بله، هرچند ممکن است در بعضی موارد سلیقه‌ای عمل شود. به هر حال یکی از بزرگ‌ترین امتیازهای برنامه‌های ویژه ناشنوایان این بوده که مردم با زبان اشاره آشنایی پیدا کرده‌اند و اگر کسی با زبان اشاره صحبت کند دیگر کسی آن را به ادا و اطوار تعبیر نمی‌کند.