بانكداری آمریكایی در گذر زمان

بانكداری در گذر زمانه تغییرات بسیاری كرده است امروزه بانك ها خدمات بسیار متنوع تری را نسبت به گذشته ارائه می دهند

سرعت و كارایی ارائه خدمات هم به شدت افزایش یافته است. با این وجود كاركرد اصلی بانك همچنان ثابت باقی مانده است. بانك ها مازاد منابع مالی یك جامعه را با اعطای وام به افراد جهت خرید خانه، ماشین، شروع یا گسترش تجارت یا هزاران دلیل دیگر بار دیگر وارد چرخه اقتصادی می كنند. بدین جهت بانك ها برای سلامت اقتصاد یك كشور حیاتی هستند.تاریخچه تعامل بین بانكداری آمریكا و دولت این كشور می تواند نشانگر نحوه شكل گیری بانكداری مدرن باشد. تاریخچه نه چندان طولانی آمریكا از یك سو و سابقه كوتاه مدت بانك ها در این كشور (در قیاس با تمدن ها و كشورهای دارای پیشینه تاریخی طولانی) باعث می شود تا با نگاهی گذرا به این تاریخچه بتوان تحولات بانكداری در سطح جهان را دریافت.بانك های آمریكایی به دلیل اهمیت فوق العاده ای كه برای زندگی مردم این كشور دارند، همواره تحت تدابیر شدیدتری در قیاس با سایر نهادهای مالی فعالیت می كنند. در اغلب ایالت ها حتی تأسیس بانك نیازمند دریافت مجوز خاصی از دولت است. این در حالی است كه در این كشور فعالیت های مالی و تجاری معمولاً به دور از سیطره یا كنترل كشور صورت می گیرد.اولین بانك مركزی ایالات متحده در سال ۱۷۹۱ به پیشنهاد اولین وزیر خزانه داری آمریكا، الكساندر هامیلتون شكل گرفت. این بانك ها در سال ۱۸۱۱ به فعالیت خود پایان داد. دومین بانك مركزی ایالات متحده در سال ۱۸۱۶ ایجاد شده تا سال ۱۸۳۲ به فعالیت خود ادامه داد.بانك های آمریكایی در ابتدای فعالیت خود در مورد مدت زمان اعطای وام و شرایط دریافت كننده آن احتیاط بسیاری به خرج می دادند. بانك ها همواره باید مطمئن می شدند كه به مقدار كافی پول نقد برای پاسخگویی به تقاضاهای ناگهانی مشتریان خود دارند. این امر باعث می شد تا آنها به اعطای وام های كوتاه مدت روی بیاورند. مدت زمان محول بهای هر وام سی تا شصت روز بود. مشتریان این وام ها را عموماً تولیدكنندگان و مغازه داران تشكیل می دادند كه از این وام ها برای پرداخت بهای كالاهای خریداری شده یا حقوق كارگران، تا زمان فروش محصولات خود به مشتریان استفاده می كردند. پس از فروش محصولات، آنها مبلغ دریافت شده از بانك را با سود مناسبی بازمی گرداندند.در مناطق روستایی یا كمتر متمركز كشور، اما شرایط اعطای وام آزادتر بود. كشاورزان معمولاً از بانك برای خرید زمین، لوازم كشاورزی و پرداخت بهای محصولات خود به بازار استفاده می كردند. به دلیل غیرقابل پیش بینی بودن شرایط آب و هوا و وضعیت بازار، عدم بازپرداخت وام هم بیشتر مشاهده می شد.از سال ۱۸۳۲ و پایان كار دومین بانك مركزی آمریكا، دولت وظیفه نظارت بر بانك ها را پذیرفت. این نظارت، اما اغلب غیركافی بود. در آن دوران بانك ها با به جریان انداختن واحدهای پول خاص خود (حواله) اقدام به اعطای وام می كردند. این حواله ها بنا به درخواست مشتری قابل تبدیل به پول نقد (یعنی طلا یا نقره) بود. اما اعتبار این حواله ها چندان تخمین شده نبود چرا كه اگر بانك پول نقد كافی برای پرداخت مبلغ وام اعطا شده نداشت، گیرنده وام عملاً كاغذپاره ای بیش در اختیار نداشت. بدین ترتیب گیرندگان این حواله های كاغذی می بایست پیش از قبول آن از شخص دیگر، نسبت به وجود پول در بانك اطمینان حاصل می كردند. در غیر این صورت با ضرر و زیان بالایی مواجه می شدند. به دلیل تنوع و تكثر بیش از حد این حواله ها، تشخیص معتبر بودن یا نبودن آن معمولاً امكان پذیر نبود. تا سال ۱۸۶۰ عملاً بیش از ۱۰ هزار نوع حواله در سرتاسر آمریكا جریان داشت. ضرر و زیان ناشی از این امر باعث شده بود تا در سرتاسر كشور مردم خواهان یكسان سازی این كاغذها و كاهش ریسك حاصل از قبول آن شوند.بدین ترتیب، در واكنش به درخواست مردم، كنگره آمریكا در سال ۱۸۶۳ قانون «واحد پول ملی» را تصویب كرد. رئیس جمهوری آبراهام لینكلن نیز با تأیید آن، عملاً بانك ملی آمریكا را ایجاد كرد. طرح تأسیس بانك ملی آمریكا ایده شخص لینكلن بود. فعالیت های كلیه بانك ها بدین ترتیب تحت نظارت بانك ملی آمریكا قرار گرفته و فرانسه یك آژانس دولتی جدید كه توسط «مسئول واحد پول» (مقام اجرایی جدیدی كه توسط رئیس جمهوری منصوب شده بود) وظیفه سازماندهی و نظارت بر سیستم جدید بانكی را از این بررسی های متناوب برعهده گرفت.این سیستم جدید بسیار موثر واقع شد. بانك های ملی منابع مالی مجموعه های تحت پوشش خود را در اختیار مسئول واحد پول قرار داده و وی در قبال مبلغ پرداخت شده، واحد پول جدید را در اختیار آنان قرار می دهد. این واحدهای پول جدید به تدریج وارد چرخه تجارت و صنعت شده و به سرعت در سرتاسر كشور رواج یافتند. بدین ترتیب پایه و اساس آنچه كه امروزه به عنوان «پول كاغذی» شناخته می شود گذاشته شد. تشكیل بانك مركزی همزمان باعث شد تا به ندرت بانكی ورشكست شده و یا سرمایه خود را از دست بدهد.واحدهای پول جدید در ابتدا توسط چاپخانه داران خصوصی منتشر می شدند اما پس از مدتی با تشكیل «اداره ضرب و چاپ» این امر در اختیار دولت قرار گرفت.نحوه انتشار پول به این نحو بود كه چاپ آنها در اداره «ضرب و چاپ» صورت گرفته و سپس پول چاپ شده به دفتر «مسئول واحد پول» منتقل شده و پس از ثبت شماره آنها در دفتر وی، اداره ضرب و چاپ بازگردانده می شد تا مهر ویژه وزارت خزانه داری بر روی آنها حك شود. سپس این پول ها به بانكی كه نام آن بر روی كاغذهای چاپ شده درج شده بود، منتقل شده و توسط دو مقام ارشد بانك امضا می شدند. سنت چاپ امضای مقامات بالای مالی بر روی اسكناس ها از همین زمان متداول گشته است. پس از امضا، پول ها به تدیج وارد بازار می شدند. این واحدهای پولی تا سال ،۱۹۱۴ زمانی كه فدرال رزرو (بانك مركزی آمریكا كه هنوز هم به فعالیتش ادامه می دهد) انتشار واحدهای پولی جدید را برعهده گرفت، اقتصاد آمریكا را تغذیه می كردند.اسكناس های منتشر شده توسط فدرال رزرو كه بر روی آنها تصاویری مرتبط با تاریخچه آمریكا ثبت شده بود، آنچنان هنرمندانه طراحی و چاپ شد كه تا مدت ها جاعلان در حسرت یافتن روشی برای جعل آنها به سر می بردند. زیبایی طرح های این اسكناس های اولیه به نحوی بود كه حتی هنوز هم كلكسیون داران به داشتن نمونه ای از آنها به عنوان یك اثر هنری بدیع افتخار می كنند.ركود جهانی ،۱۹۲۹ سرآغاز فاجعه ای برای نظام بانكداری در سرتاسر جهان بود. تنها در سه ماهه آخر سال ،۱۹۳۱ بیش از ۱۰۰۰ بانك آمریكایی ورشكسته شدند چرا كه دریافت كنندگان وام ها موفق به پس دادن وام های خود نشده بودند. بدین ترتیب ارزش اسكناس های منتشر شده از سوی فدرال رزرو هم به شدت سقوط كرد. اضطراب در سرتاسر كشور احساس می شد. مردم در مقابل بانك هایی كه دیگر پولی برای پرداخت نداشتند، صف كشیده بودند. اعتماد عمومی به اسكناس به شدت كاهش یافته و مردم خواهان تبدیل پول های كاغذی خود به طلا یا نقره بودند.فرانكلین روزولت رئیس جمهور نه چندان خوش شانس آمریكایی در همان روزهای نخست ورودش به كاخ سفید مجبور بود با بدترین بحران مالی تاریخ آمریكا دست و پنجه نرم كند. تصمیم او برای مقابله با این بحران اعجاب برانگیز بود. روزولت در ۵ مارس ۱۹۳۳ دستور آغاز «تعطیلات بانكی» را داد. بدین ترتیب تمامی بانك های كشور تا زمانی كه صحت كاركرد و توانایی تداوم فعالیت آنها تأیید نمی شد، بسته باقی می ماندند. پس از بررسی بانك ها یا مجوز فعالیت مجدد پیدا كرده و یا در بانك های دیگر ادغام می شدند.در ژوئن ۱۹۳۳ كنگره قانون «بیمه سپرده گذاری فدرال» را تصویب كرد. به موجب این قانون سپرده ها تا سقف ۲۵۰ دلار (به ازای هر نفر) بیمه می شدند. این مبلغ اكنون به یكصد هزار دلار افزایش یافته است.

كنگره برای بازگرداندن اعتماد مردم قوانین دیگری را نیز تصویب كرد.هدف از اعمال این قوانین محدودسازی ریسك پذیری بانك ها بود. اقدامات كنگره در نهایت باعث شد تا اعتماد عمومی به سیستم بانكداری بازگشته و بانك های آمریكایی از تعطیلات به خانه بازگردند.در ربع قرن پیش بانك های آمریكایی دچار انقلابی عظیم شده اند. فناوری باعث تغییر جدی در نحوه ارائه و دریافت خدمات بانكی شده است. بانكداری تلفنی، كارت های اعتباری دستگاه های ATM، پول الكترونیكی و ده ها مورد دیگر نشانه هایی از این انقلاب عظیم در صنعت بانكداری است. روش های نظارت بر عملكرد بانك ها نیز تغییر یافته است. برای نظارت بر فعالیت بانك ها (حتی دورترین شعب) هم نیازی به سفرهای طولانی مدت و زیر و رو كردن دفاتر خرده حساب های مشتریان نیست. ارتباطات اینترنتی و رایانه ها باعث می شدند تا تمامی عملكرد بانك ها، لحظه به لحظه تحت نظارت قرار گرفته و امكان بروز هیچ خطایی وجود نداشته باشد.

با گذشت دو قرن از آغاز بانكداری در آمریكا، هر چند ابزار، روش ها و نوع خدمات و سرویس های ارائه یا دریافت شده تحولی جدی یافته اند، اما شعاری كه لینكلن با تأسیس اولین بانك مدرن، سرلوحه بانكداری این كشور قرار داد، همچنان پابرجاست: هدف از بانكداری ایجاد یك سیستم مالی مطمئن، سالم و رقابت پذیر است كه با حمایت از شهروندان و جوامع، به اقتصاد كشور كمك كند.

منبع: سی ینا