چند پرسش و پاسخ درباره شایع ترین سرطان زنانه

چهارم تا ششم ماه جاری, کنگره بین المللی سرطان سینه به همت مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و با همکاری دانشگاه های علوم پزشکی سراسر کشور, انجمن های علمی و کنگره های علمی سرطان برگزار شد

چهارم تا ششم ماه جاری، کنگره بین‌المللی سرطان سینه به همت مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و با همکاری دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور، انجمن‌های علمی و کنگره‌های علمی سرطان برگزار شد.

در۶۰ سال اخیر به طور متوسط سالانه ۱ تا ۴ درصد به میزان بروز سرطان سینه در كشورهای مختلف جهان افزوده ‌شده است. سرطان سینه شایع‌ترین سرطان در زنان است و مشكل اصلی سلامت در بسیاری از كشورهای دنیا به خصوص در كشورهای پیشرفته همین بیماری است.

سرطان سینه هر چند شایع‌ترین نوع سرطان در زنان است، اما ویژگی خاص آن در مقایسه با سایر سرطان‌ها قابل درمان بودن آن است. انجمن سرطان آمریكا تخمین زده است كه در آمریكا حدود ۲۰۳ هزار و ۵۰۰ مورد جدید سرطان سینه تشخیص داده شده و در حدود ۴۰ هزار بیمار هر سال از این بیماری می‌میرند و حدود یك هشتم زنان آمریكایی كه به سن ۸۵ سالگی می‌رسند در بسیاری مواقع در طول زندگیشان این بیماری را بروز می‌دهند.

بر اساس تحقیقات جامعه سرطان كانادا ۱۹ هزار مورد جدید سرطان نیز در كانادا تشخیص داده شده و ۵ هزار و ۳۰۰ زن كانادایی هر ساله از این بیماری می‌میرند. میزان شیوع بیماری با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد و زنان ۷۵ سال به بالا ریسك بالاتری دارند. سرطان سینه در مردان هم دیده می‌شود. اما این بیماری در زنان ۱۰۰ بار بیشتر از مردان است.

دانشمندان هنوز علت دقیق این بیماری را كشف نكرده‌اند. آنچه می‌خوانید، دانستنی‌هایی درباره این بیماری است كه در قالب چند پرسش و پاسخ بیان شده است.

● سرطان چطور بوجود می‌آید؟

سرطان سینه یك تومور بدخیم در بافت غده‌ای سینه است. تومورهای بدخیم به نام كارسینوم نامیده می‌شود. كارسینوم‌‌ها زمانی كه تصمیم به از بین بردن بافت طبیعی سینه می‌كنند، سبب تكثیر غیرطبیعی شده، ممكن است منتشر شوند و یا به قسمت‌های دیگر بدن متاستاز دهند (منتشر شوند).

● كدام زنان بیشتر در معرض ابتلا به سرطان سینه هستند؟

چند گروه از زنان ریسك بالایی برای ابتلا به این بیماری دارند: آنهایی كه قاعدگی‌های طولانی دارند؛ آنها كه قاعدگی‌شان قبل از ۱۲ سالگی شروع و بعد از ۵۰ سالگی تمام شود؛ افرادی كه از قرص‌های ضد بارداری یا درمان‌های جایگزینی هورمون استفاده می‌كنند؛ زنانی كه در تاریخچه خانوادگی آنها این بیماری وجود دارد.

همچنین سرطان سینه در زنانی كه به‌طور مرتب معاینه نمی‌شوند و آنهایی كه وزنشان را در حد طبیعی نگه نمی‌دارند شایع‌تر است. مصرف الكل و سیگار هم درصد این بیماری را بالا می‌برد. بررسی‌ها نشان می‌دهد زنانی كه به طور روتین شیفت‌های شب دارند یعنی حدود ۶۰ درصد آنها ریسك بالاتری برای این بیماری دارند.

دانشمندان عقیده دارند بالا رفتن ملاتونین بدن یعنی هورمونی كه وظایف دیگر هورمون‌های جنسی را تعیین می‌كند در طول شب با قرار گرفتن در مقابل نورهای درخشان در طول شب كاهش پیدا می‌كند كه این امر ممكن است سطح استروژن را افزایش دهد.

این مطالعات بر روی زنان شهروند شهرهای صنعتی كه بیشتر در معرض نورهای مصنوعی در شب قرار می‌گیرند نشان داده آنها بیشتر مستعد ابتلا به سرطان سینه هستند.

● آیا بیمار مبتلا به سرطان سینه با دیدن علایم خاصی متوجه این بیماری می‌شود؟

خیر، به‌نظر می‌رسد در حدود سه‌چهارم بیمارانی كه مبتلا به این بیماری هستند هیچ‌نوع علائمی كه سبب افزایش خطر برای این بیماری شود را نداشته‌اند. برای همین پزشكان توصیه می‌كنند كه هر زنی باید سالیانه از طریق مراكز درمانی معاینه سینه شود و همچنین زنان باید ماهانه خودشان به انجام این معاینه بپردازند. فردی كه غده‌ای را در سینه‌اش پیدا كرد هرچه ‌سریع‌تر این مسئله را با پزشكش در میان بگذارد.

● آیا هر توده‌ای در سینه نشان‌‌دهنده ابتلا به سرطان سینه و یك تومور بدخیم است؟

خیر، هر توده‌ای در سینه علامت مطمئنی از سرطان نیست. هر سینه به‌طور طبیعی دارای توده‌های زیاد با اندازه‌های مختلف است.

قبل از یائسگی سینه‌ها به طور طبیعی بزرگ می‌شوند. از سوی دیگر اختلالاتی در رشد سینه‌ها ممكن است با این سرطان اشتباه شود. ضمناً رویش غیر سرطانی كیست‌هایی كه حاوی مایع بوده سبب ضخامت بافت‌های سینه می‌شود. این كیست‌ها وظیفه تولید شیر را به عهده دارند.

● ماموگرافی تا چه حد می‌تواند در تشخیص این بیماری موفق باشد؟

معاینه سینه با اشعه ایكس، روشی كه به آن ماموگرافی گفته می‌شود، می‌تواند شانس درمان موفقیت‌آمیز تومورهای شناسایی شده در مرحله اولیه قبل از اینكه به اندازه كافی بزرگ شده باشد را بالا ببرد. اگرچه مطالعات اختلاف نظر درباره تأثیرات ماموگرافی در كاهش مرگ‌ومیر ناشی از این سرطان را نشان می‌دهد.

● چگونه می‌توان یك تومور خوش‌خیم را از یك تومور بدخیم تشخیص داد؟

یك ماموگرام نمی‌تواند یك تومور خوش‌خیم از بدخیم را تشخیص دهد. تنها راه تشخیص قطعی یك توده مشكوك در سینه انجام یك بیوپسی (نمونه‌برداری) از آن است كه در این روش توده یا قسمتی از آن جهت آزمایشات میكروسكوپی برای سلول‌های سرطانی برداشته می‌شود.

اگر وجود سرطان مسجل شد پزشك مشخص می‌كند كه سلول‌های سرطانی به بافت‌های اطراف سینه متاستاز داده است یا نه. شایع‌ترین محل متاستاز در بیماران مبتلا غده‌های لنفاوی زیر بغل است. وجود یا عدم وجود سلول‌های سرطانی در بافت‌ها به پزشك كمك می‌كند كه چقدر سرطان پیشرفته است.

پزشكان معمولاً چند تا از غدد لنفاوی زیر بغل را اگر سرطانی باشد برمی‌دارند. این جراحی لنفوم را نشان می‌دهد كه یك توده متورم دردناك در بازو به دلیل تجمع مایع است و ممكن است جایی قرار گرفته باشد كه خطر عفونت را بالا ببرد. اگر غدد ایمنی بتوانند سلول‌های سرطانی را مهار كنند، سرطان نمی‌تواند به اطراف سینه سرایت كند و بیمار از جراحی وسیع رها می‌شود‌.

● آیا آزمایش‌های ژنتیكی راه قطعی برای تشخیص قطعی سرطان سینه هستند؟

خیر، البته زنانی كه دارای تاریخچه خانوادگی سرطان سینه هستند تحت آزمایش‌های ژنتیك قرار می‌گیرند و ژن‌های BRCA۱ و BRCA۲ جهش‌یافته در آنها مشخص می‌گردد، اما این یك راه قطعی برای تشخیص بیماری در زنانی كه این ژن‌ها را دارند، نیست.

آمارها نشان می‌دهد حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد زنانی كه این ژن‌ها را دارند از سن ۷۰ سال به بالا این بیماری را بروز می‌دهند اگرچه این راه كاملاً موفقی برای جلوگیری از سرطان سینه نیست.

پیش‌آگهی سرطان سینه بخصوص كسانی كه سرطان سینه متمركز دارند، چگونه است؟

با تشخیص سریع‌تر، میزان بقای بیماران افزایش یافته است. میزان بقای ۵ ساله (منظور درصد افرادی است كه ۵ سال بعد از تشخیص سرطان زندگی می‌كنند) برای زنان آمریكایی كه سرطان سینه بدون متاستاز داشته‌اند از سال‌های ۱۹۴۰ تا ۱۹۹۰ به بعد از ۷۲ درصد به ۹۶ درصد افزایش یافته است.

اگرچه سرطان بافت‌های اطراف را درگیر می‌كند میزان بقای زندگی در ۵ سال آینده به ۷۸ درصد افت می‌كند. برای زنانی كه سرطان درمان شده دارند پیش‌آگهی خوبی وجود دارد به خصوص با معاینات مكرر توسط پزشك معالج و معاینه‌ای كه خود بیمار از سینه خود می‌كند.

رعنا دهقانی