بخار آب در فراخورشیدی ها

آخرین اطلاعات رسیده از تلسکوپ فضایی هابل حاکی از وجود بخار آب در یک سیاره فراخورشیدی است این سیاره با نام علمی HD۱۸۹۷۳۳b شناخته می شود

آخرین اطلاعات رسیده از تلسکوپ فضایی هابل حاکی از وجود بخار آب در یک سیاره فراخورشیدی است. این سیاره با نام علمی HD۱۸۹۷۳۳b شناخته می شود. این سیاره که در پایین ترین مدارهای ممکن به دور ستاره مادر می چرخد، دارای دوره تناوبی نزدیک به دو روز است. کشف آب در این سیاره درحالی گزارش می شود که اخترشناسان وجود بخار آب در جو سیاره های مشتری گون را پیش بینی کرده بودند، ولی تنها یک گزارش مستند دیگر مبنی بر وجود اشکال گوناگون آب در سیاره های غول پیکر گازی و داغ وجود داشته است.

آن سیاره ها با وجود اینکه دارای اشکال گوناگون آب هستند، از بستر مناسبی برای شکل گیری حیات بهره نمی برند و علت این امر دمای بیش از حد بالای این سیاره ها و حرکت شان در مدارهای پایین است. دمای میانگین سیاره مورد بحث ۷۲۷ درجه سانتی گراد برابر با ۱۰۰۰ درجه کلوین برآورد شده است که تقریباً هیچ یک از گونه های زیستی شناخته شده قادر به تشکیل یا ادامه حیات در چنین بسترهایی نیستند. به گفته مسوولان این پروژه، کشف چنین سیاره هایی نوید کشف سیاره یی شبیه زمین طی بررسی های آینده را می دهد و روزی برسد که ما هم از زمین به سیاره یی نیلگون مانند بستر حیات خودمان بنگریم. کشف این گونه سیاره ها و بررسی ها اخترشناسان را به یاد این سخن کنستانتین ادواردریچ تسییو لوکوفسکی رمان نویس علمی تخیلی می اندازد که گفت زمین گهواره بشر است، ولی انسان نمی تواند برای همیشه در گهواره باقی بماند.

ولی به طور قطع سیاره هایی با چنین فاصله زیاد از ما قادر به پذیرش حیات زمینی نخواهند بود، چرا که به عنوان مثال ۶۳ سال نوری فاصله یی نیست که رسیدن به آن برای یک نسل از فرزندان ما، حداقل با تکنولوژی های امروز میسر باشد و دستیابی به آن نیازمند یک شهرک فضایی واقعی است. البته باید توجه داشت که این شاخه از علم هنوز در ابتدای راه است و فرصتی نسبتاً طولانی برای تحقق بخشیدن به آرمان های بشر در اختیار دارد.

تلسکوپ فضایی اسپیتزر طی سال های اخیر توجه خاصی به سیاره های فراخورشیدی نشان داده است، چرا که امسال دو سیاره به نام های HD۱۹۷۳۳b و HD۲۰۹۴۵۸ را بررسی کرده و با بررسی طیف ستاره و نوسان نور آن توانست وجود یک سیاره با دور تناوب ثابت را به اثبات برساند، ولی به علت ساختار داغ جو سیاره نتوانست وجود بخار آب در جو سیاره دوم را به طور قطع بیان کند. ولی در جریان بررسی های بعدی، آشکارسازی این بخار هم توسط تلسکوپ فضایی هابل انجام گرفت.

سرانجام با بررسی سیاره اول در سه طول موج مختلف در بازه فروسرخ توسط تینتی و گروهش وجود بخار آب در جو سیاره اول نیز به اثبات رسید. به گفته «ژیووانا تینتی» از انستیتوی اخترفیزیک پاریس؛« آب تنها شکل مولکولی است که به واسطه ویژگی ها و رفتار غیرعادی اش می توان با بررسی طول موج اضافه شده به ستاره مادر و تغییرات طیف جذبی وجود آن را در یک سیاره دوردست پیش بینی کرد. تا پیش از این وجود ابرهای خشک و بادهای شدید در ارتفاعات این سیاره توسط اسپیتزر به اثبات رسیده بود.»

www.nasa.gov

ترجمه؛ کامبیز خالقی