ژنیکوماستی در مردان

همه می‌دانیم که در سن بلوغ و تحت تاثیر هورمون استروژن ـ که مهم‌ترین هورمون زنانه است ـ در دختران پستان‌ها شروع به رشد می‌کند. در پسرها به دلیل وجود هورمون تستوسترون ـ که مهم‌ترین …

همه می‌دانیم که در سن بلوغ و تحت تاثیر هورمون استروژن ـ که مهم‌ترین هورمون زنانه است ـ در دختران پستان‌ها شروع به رشد می‌کند. در پسرها به دلیل وجود هورمون تستوسترون ـ که مهم‌ترین هورمون مردانه است ـ رشد پستان‌ها ایجاد نمی‌شود و این اعضا در همان حالت بچه‌گانه باقی می‌مانند.

واضح است که اگر به هر دلیل در مردان میزان هورمون استروژن نسبت به تستوسترون زیاد شود، رشد غیرطبیعی پستان‌ها در مردان را شاهد خواهیم بود.‌ البته چند حالت فیزیولوژیک یعنی طبیعی نیز وجود دارد که باعث ژنیکوماستی می‌شود. اولین نوع ژنیکوماستی فیزیولوژیک مربوط به دوران بلوغ است. بسیاری از پسرها اواسط دوره بلوغ یعنی حدود ۱۴ سالگی بزرگی و برآمدگی دردناکی را در پستان‌هایشان متوجه می‌شوند. این حالت معمولا زودگذر بوده و طی ۶ ماه از بین می‌رود و همزمان با رشد اندام‌های مردانه است.

در پسران و مردان چاق نیز رشد پستان‌ها نسبت به دیگران بیشتر است. البته حجم عمده این رشد مربوط به چربی است، اما قسمتی از آن به دلیل تبدیل هورمون مردانه در بافت چربی به هورمون زنانه است که به رشد بافت‌های پستانی منجر می‌شود. مردان پیر نیز بتدریج با کم شدن هورمون مردانه و زیاد شدن بافت چربی درجاتی از ژنیکوماستی را تجربه می‌کنند که غیر طبیعی نیست.

نکته‌ای که باید به آن توجه کرد، این است که سرعت ایجاد ژنیکوماستی اهمیت زیادی دارد. وقتی این مشکل سریع ایجاد می‌شود، پستان‌ها نسبت به لمس حساس می‌شود و در این موارد باید احتمال وجود بیماری‌ها را در نظر داشت. نکته دیگر، خروج خون و تغییر شکل پوست پستان است که حتما باید به عنوان یک نشانه خطر مورد توجه قرار گیرد. همان‌‌طور که گفته شد، پسران اواسط بلوغ به موازات رشد اندام‌های مردانه به طور موقت رشد مختصری در پستان‌هایشان خواهند داشت. توجه به این موضوع لازم است که اگر رشد پستان‌ها با رشد اندام‌های جنسی هماهنگ شود، به عنوان کمبود هورمون‌های مردانه، فرد باید مورد معاینه و بررسی‌های آزمایشگاهی قرار گیرد. گاهی این اتفاق در مردان بالغ که حتی صاحب فرزند هستند نیز رخ می‌دهد که باید به دلیل به هم خوردن تعادل هورمون‌های جنسی مورد بررسی و درمان قرار گیرد.‌ گاهی ژنیکوماستی نشانه بیماری‌های خطرناکی مثل تومورهای هیپوفیز است. دراین بیماری به دلیل رشد تومور تولید هورمون‌های کنترل‌کننده غده‌های سازنده هورمون مردانه مختل شده و بیمار به موازات رشد پستان‌ها دچار افت قوای جنسی می‌شود و وجود سردرد و نقص بینایی، تشخیص این بیماری را محتمل می‌کند.

تومورهای بیضه نیز می‌تواند با ایجاد ژنیکوماستی خود را نشان دهد، در این حال معمولا رشد یکی یا هر دوی بیضه‌ها علامت بیماری است.

دکتر رضا کریمی

متخصص بیماری‌های داخلی