ترم تابستان میانبر فارغ التحصیلی

اگر مدت زمان تحصیل دانشجو در دانشگاه های کشور کاهش یابد, این کار هم به نفع دانشجو و هم به نفع دانشگاه است, زیرا دانشجو سریع تر فارغ التحصیل می شود و در نتیجه امکان پیدا کردن شغل مرتبط با رشته دانشگاهی برای او راحت تر مهیا می شود

اگر مدت زمان تحصیل دانشجو در دانشگاه‌های کشور کاهش یابد، این کار هم به نفع دانشجو و هم به نفع دانشگاه است، زیرا دانشجو سریع‌تر فارغ‌التحصیل می‌شود و در نتیجه امکان پیدا‌کردن شغل مرتبط با رشته دانشگاهی برای او راحت‌تر مهیا می‌شود.

از سوی دیگر فارغ التحصیل شدن بموقع یا زودتر دانشجویان موجب می شود در هزینه های دانشگاه صرفه جویی شود و دانشگاه در یک زمان کوتاه تر، امکانات آموزشی و پژوهشی را در اختیار دانشجویان قرار دهد.

ترم تابستانی دانشگاه، مجموع این ویژگی ها را دارد و دانشجو در طول تابستان، چند واحد تحصیلی می گیرد تا مدت زمان تحصیلش را کاهش دهد.

امسال علاوه بر این که دانشگاه های پولی مثل دانشگاه آزاد، غیرانتفاعی، علمی و کاربردی و پیام نور، ترم تابستانی برگزار می کنند، برخی دانشگاه های دولتی نیز مثل دانشگاه های ایلام، شهید بهشتی، ملایر، ارومیه، بیرجند، کرمانشاه، ولیعصر رفسنجان، بناب، گرگان، یزد، کاشان، قم، علوم پزشکی تهران، صنعتی اصفهان و فردوسی مشهد هم ترم تابستانی برگزار می کنند.

با این که ترم تابستانی موجب صرفه جویی در زمان و هزینه دانشجو و دانشگاه می شود، اما برخی منتقدان آموزشی هم براین باورند که چون ترم تابستانی، یک دوره کوتاه مدت و فشرده آموزشی است، مطالب ارائه شده در این ترم نیز به صورت مختصر به دانشجو آموزش داده می شود و بازدهی کلاس ها در مقایسه با ترم های اصلی دانشجویان پایین تر است.

در این نوشتار تلاش شده است ضمن گفت و گو با کارشناسان، آسیب شناسی ای از ترم تابستانی در دانشگاه ها ارائه شود و اطلاعات مفیدی در اختیار دانشجویانی قرار بگیرد که علاقه مند به تحصیل در ترم تابستان دانشگاه ها هستند.

● ابهام در مدت زمان کلاس ها

ترم تابستان در دانشگاه های مختلف، معمولا دوماهه است. کلاس های درس در تیر و مرداد برگزار شده و نتایج آزمون درس ها نیز شهریور اعلام می شود. به همین دلیل ترم تابستان دانشگاه ها را می توان یک نیم ترم تحصیلی به حساب آورد که به جای چهار ماه، دو ماه طول می کشد.

دانشگاه های مختلف نیز با توجه به امکانات و حضور استادان، بین چهار تا شش واحد در ترم تابستان ارائه می دهند، البته مطابق آئین نامه جدیدی که در اختیار دانشگاه ها قرارگرفته است، دانشجویانی که تنها هشت واحد درسی با فارغ التحصیل شدن فاصله داشته باشند، می توانند تا سقف هشت واحد درسی در ترم تابستان بگیرند.

اما نکته قابل توجه در این زمینه این است که کلاس های درس در برخی دانشگاه ها، حتی کمتر از دو ماه طول می کشد و مثلا شروع کلاس ها در ترم تابستانی دانشگاه ایلام از بیست و دوم تیر تا بیست و چهارم مرداد اعلام شده است و نتایج هم هفتم شهریور ۹۲ اعلام می شود.

بنابراین می توان گفت شرایط ترم تابستان در بسیاری از دانشگاه های ارائه دهنده این ترم به گونه ای درآمده است که دانشجو باید در طول یک ماه، چهار تا شش واحد درسی را به صورت خیلی فشرده بگذرانندکه همین امر نیز کیفیت تدریس این واحدهای درسی را کاهش می دهد.

مدیر کل دفتر نظارت و ارزیابی آموزش عالی وزارت علوم نیز درباره فشرده شدن بیش از حد کلاس ها در ترم تابستان به «جام جم» می گوید: دانشگاه های ارائه دهنده ترم تابستان موظف هستند مطابق با سرفصل های ارائه شده از سوی وزارت علوم، ترم تابستان را برگزار کنند و اگرچه برای انتخاب طول مدت کلاس ها، اختیار نسبی دارند، اما باید طول تحصیل در ترم تابستان را به گونه ای انتخاب کنند که کیفیت آموزشی کلاس ها پایین نیاید.

رضا عامری تصریح می کند: وزارت علوم در صورتی که مشاهده کند دانشگاهی برخلاف برنامه های مصوب این وزارتخانه، ترم تابستان را برگزار کرده است یا کیفیت آموزش در ترم تابستان به دلیل فشردگی زیاد کلاس ها پایین بیاید، با آن دانشگاه برخورد می کنیم.

● چرا ترم تابستان، شهریه ای است؟

اگر دانشجوی دانشگاه های پولی هستید، پس پرداخت شهریه برای ترم تابستان هم برایتان تعجب ندارد، اما بسیاری از دانشجویان دانشگاه های دولتی معترض هستند که چرا باید برای تحصیل در ترم تابستان، شهریه پرداخت کنند.

شهریه ای که هم اکنون از دانشجویان دانشگاه های پولی برای ترم تابستان گرفته می شود، معادل نصف شهریه ثابت ترم اصلی و شهریه واحدهای گرفته شده است؛ در دانشگاه های دولتی هم بابت ارائه ترم تابستان، شهریه ای مشابه دوره های شبانه یا همان نوبت دوم از دانشجویان گرفته می شود.

با توجه به این که شهریه ثابت و شهریه هر واحد در رشته ها و دانشگاه های مختلف در ترم تابستان متفاوت است، نمی توان رقم یکسانی برای شهریه ترم ثابت همه دانشگاه ها ارائه کرد، اما می توان گفت شهریه ترم تابستان در دانشگاه های ایران، بین ۳۰۰ هزار تا یک و نیم میلیون تومان متغیر است که این شهریه با توجه به دولتی یا پولی بودن دانشگاه، رشته تحصیلی و مقطع تحصیلی متفاوت است.

همچنین میان دانشگاه های مختلف نیز دانشگاه آزاد، بیشترین شهریه را برای ترم تابستان از دانشجویان می گیرد و دانشگاه های دولتی، کمترین شهریه را از دانشجویان دریافت می کند.

علاوه بر این نباید از یاد برد که دانشگاه های دولتی برای اسکان تابستانی دانشجویان در خوابگاه نیز مبلغی دریافت می کنند که با توجه به نوع خوابگاه و دانشگاه، دانشجوی دانشگاه دولتی باید بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تومان هم بابت هزینه های خوابگاه در ترم تابستان کنار بگذارد.

مدیر کل دفتر نظارت و ارزیابی آموزش عالی وزارت علوم نیز در پاسخ به این که چرا دانشگاه های دولتی در ترم تابستان از دانشجویان شهریه دریافت می کنند، می گوید: ترم تابستانی ، ترم رسمی دانشگاه به حساب نمی آید و برای کمک به دانشجویان راه اندازی شده است که باید هزینه های دانشگاه و حقوق استادان در این ترم تحصیلی هم لحاظ شود. البته عامری تاکید می کند از دیدگاه وزارت علوم، شرایط ایده آل برای ترم تابستانی این است که از دانشجویان دانشگاه های دولتی، شهریه ای گرفته نشود ولی با توجه به کمبود بودجه دانشگاه ها طی سال های اخیر، این کار فعلا شدنی نیست.

● از انتخاب واحد درسی تا انتخاب استاد

این طور نیست که دانشجوی متقاضی تحصیل در ترم تابستان، هر واحد درسی را که دوست داشت برای ترم تابستان انتخاب کند و معمولا واحدهای عمومی یا واحدهای درسی پایه در ترم تابستان به دانشجویان ارائه می شود، زیرا با توجه به مدت زمان محدود کلاس ها در ترم تابستان، باید واحدهای درسی ای به دانشجویان ارائه شود که نیاز به تدریس طولانی و موشکافی عمیق نداشته باشد و بتوان در یک بازه زمانی کوتاه، سرفصل های درسی را با کیفیت مطلوب به دانشجو ارائه داد.

عبدالکریم عطازاده، معاون آموزشی دانشگاه سوره نیز در گفت و گو با «جام جم» می گوید: نباید در ترم تابستان، واحدهای کارگاهی یا واحدهای درسی سخت و سنگین به دانشجو ارائه داد، زیرا تجربه نشان داده است خروجی این کلاس ها در صورتی موفقیت آمیز خواهد بود که انتخاب واحدهای درسی در ترم تابستان با دقت بیشتری همراه شود.

جدای از انتخاب واحدها، بحث مهم دیگری که در ترم های تابستانی دانشگاه ها مطرح می شود، بحث انتخاب استاد برای تدریس در ترم تابستان است. برخی منتقدان براین باورند که دانشگاه ها در ترم تابستان از استادانی بهره می برند که کمتر شناخته شده هستند و سعی می کنند این ترم را به بیان ساده تر سرسری رد کنند. اما عطازاده با این دیدگاه مخالف است و تاکید دارد اتفاقا چون استاد باید بتواند در یک مدت زمان کوتاه، مباحث درسی را جمع کند و خلاصه وار به دانشجو ارائه دهد، بنابراین در ترم تابستان از استادان شاخصی استفاده می شود که هنر بیشتری در تدریس مباحث درسی دانشگاه دارند.

به هر حال، با توجه به این که دانشجویان در ترم تابستان، همچنان با درس و دانشگاه در ارتباط هستند و خلأ تحصیلی بین دو ترم تحصیلی آنها ایجاد نمی شود، بنابراین باید انتظار داشت این گروه از دانشجویان با آمادگی بیشتری در کلاس های ترم اصلی حاضر شوند، اما این شرایط به امکانات در دسترس دانشجویان نیز بسیار بستگی دارد؛ مثلا وقتی برخی دانشگاه ها در ترم تابستان، خوابگاه، سلف سرویس، آزمایشگاه و حتی کتابخانه را هم از دانشجویان دریغ می کنند، در این شرایط ترم تابستانی نمی تواند جاذبه ای برای همه دانشجویان داشته باشد.

امین جلالوند