چهارشنبه, ۱۰ بهمن, ۱۴۰۳ / 29 January, 2025
مجله ویستا

تیرگی دور چشم از تشخیص تا درمان


تیرگی دور چشم از تشخیص تا درمان

تـیـرگـی دورچـشـم درمـان قـطـعـی دارد

نفر اولی که از مشکل تیرگی دور چشم رنج می بردند خانمی ۳۴ ساله بودند که از کودکی تیرگی دورچشم را به یاد داشتند و می‌گفتند در دورانی از زندگی مانند روزهای نزدیک امتحان‏ها و کنکور، هنگام ازدواج و همچنین هر ماه به دنبال نزدیک‌شدن به دوره عادت ماهیانه، تیرگی دورچشمشان پررنگ‏تر می‌شود. نفر دوم آقایی ۲۴ ساله بود که از خیلی وقت پیش متوجه تیرگی دورچشم خود، خواهر و مادرش شده بود و معتقد بودند این تیرگی در تابستان‏ها، بعد از فعالیت و خستگی روزانه و به دنبال کاهش وزنشان واضح‎تر می‌شود. و بالاخره نفر سوم خانمی بودند که برای درمان تیرگی پلک به پزشک مراجعه کرده بودند و برای درمانشان از پرکننده اسیدهیالورونیک استفاده شده بود، ولی متاسفانه مدتی پس از تزریق دچار عوارض پلک شامل تورم و قرمزی شده و دوباره مجبور شده بودند به پزشک مراجعه کنند. نفر چهارم هم خانمی است که قصد دارد برای درمان از روش های درمانی نوین مانند پی آر پی استفاده کند. به همین بهانه و برای آشنایی‌ بیشتر با این مشکل شایع، میزگردی با متخصصان سلامت در حوزه‏های مختلف پزشکی ترتیب دادیم که در ادامه می‏خوانید.

● نگاه اول

پرسشی از دکتر حسین طباطبایی متخصص پوست و مو و استاد دانشگاه علوم‏ پزشکی تهران

تـیـرگـی دورچـشـم درمـان قـطـعـی دارد؟

▪ آقای دکتر! چرا دورچشم بعضی از افراد تیره می‏شود؟

علت اصلی ایجاد تیرگی دورچشم در بسیاری از افراد ارث است. در این افراد جریان گردش خون وریدی به‏طور ارثی در ناحیه پلک کند است و پوست پلک را تیره‏تر نشان می‏دهد. به‌دلیل کندی جریان خون در این منطقه، رنگدانه‏های پوست هم اضافه می‏شود. ولی عوامل اکتسابی هم در بروز آن موثر هستند؛ مانند بیماری‏های هورمونی، بیماری‏های تیرویید، تغذیه‏ نامناسب، مصرف الکل، مصرف سیگار، کم‏خوابی یا بدخوابی، استرس‏، آفتاب و...

▪ آلرژی‏ هم می‏تواند باعث تیرگی دورچشم شود؟

آلرژی روی تیرگی دورچشم اثر مستقیمی ندارد مگر آلرژی‏های ارثی که به آن اگزمای آتوپی می‌گویند. این نوع آلرژی باعث التهاب پوست پلک می‏شود و بعد در اثر استمرار خارش زیاد، پوست تیره خواهد شد. این اتفاق می‏تواند در پوست هر قسمتی از بدن ایجاد شود اما از آنجا که پوست پلک نازک‏تر از سایر قسمت‏های بدن است، سریع‏تر دچار تیرگی می‏شود.

▪ عینک زدن چطور؟

عینک آفتابی اتفاقا به‌دلیل جلوگیری از تابش اشعه ماورای‏بنفش در پیشگیری از تیره‌شدن دورچشم بسیار موثر است و عینک‏های طبی هم تاثیری در ایجاد آن ندارند.

▪ تیرگی دورچشم بیشتر در خانم‏ها دیده می‏شود یا در آقایان؟

در خانم‏ها شایع‏تر است زیرا این مشکل علل هورمونی دارد. مخصوصا نزدیک عادت ماهیانه خانم‏ها، جریان گردش خون کندتر می‏شود و دورچشم‏ها تیره‏تر به نظر می‏رسد. در بارداری هم به‌دلیل به هم خوردن تعادل هورمونی، این مشکل بیشتر دیده می‌شود.

▪ این تیرگی ربطی به رنگ پوست هم دارد؟

رنگ پوست به تنهایی در بروز تیرگی موثر نیست ولی اگر شرایطی که گفتیم، فراهم باشد، در افراد سبزه‏رو به‌دلیل رنگ‏سازی بیشتر پوست، شایع‏تر است.

▪ چرا با کاهش وزن تیرگی دورچشم بیشتر می‏شود؟

تیرگی به دنبال کاهش وزن رخ نمی‏دهد بلکه وقتی کسی لاغر می‏شود، چربی زیر پوست هم تحلیل می‌رود در نتیجه پوست شل می‌شود و لایه‏های آن روی هم می‏افتند بنابراین پوست تیره‏تر به نظر می‏رسد. این اتفاق در هر قسمتی از پوست به همین شکل می‌افتد اما چون پوست پلک جایی است که چربی کمی دارد و در لاغری خودش را زودتر نشان می‏دهد، تیرگی آن بیشتر به چشم می‌آید.

▪ آیا درمانی برای رفع تیرگی دورچشم وجود دارد؟

درمان قطعی وجود ندارد ولی هر کاری که بتواند سرعت جریان خون وریدی را افزایش دهد می‏تواند تیرگی را کاهش دهد؛ مانند لیزر، روش PRP (پلاکت‌درمانی) و مصرف کرم‌های دورچشم و اصلاح شیوه زندگی مانند درست خوابیدن، تغذیه مناسب، کاهش استرس‏ها و... نیز می‏توانند در کاهش تیرگی دورچشم موثر باشند.

▪ PRP چه روشی است؟

در روش PRP از بیمار خون می‏گیرند، سانتریفیوژ می‏کنند و سپس پلاکت‏های آن را جدا می‏کنند. پلاکت‏ها با یکسری عوامل رشد همراه هستند. اگر این ماده به‌دست آمده به هر قسمتی از بدن تزریق شود، باعث افزایش ترمیم آن قسمت خواهد شد. این روش در درمان زخم‏ها بیشتر استفاده می‏شود ولی اخیرا با مطالعه‏ای که روی تیرگی دورچشم در مرکز تحقیقات پوست و جذام انجام گرفته، متوجه شدیم PRP می‏تواند به‌دلیل خاصیت ترمیم‏کنندگی، تا حدودی از تیرگی اطراف چشم بکاهد.

▪ نظرتان در مورد استفاده از روش مزوتراپی چیست؟

مزوتراپی به معنای ورود یک ماده به لایه‏های سطحی پوست است. این ماده می‏تواند یک دارو باشد که مثلا در درمان ریزش مو مورد استفاده قرار می‏گیرد یا ماده فیلر که چین و چروک‏های ظریف پوست را برطرف می‏کند. روش‌های مزوتراپی و تزریق مواد پرکننده برای کاهش تیرگی دورچشم موقتی هستند.

● نگاه دوم

لیزر، تیرگی دور چشم را بدتر می کند

دکتر سیدضیاءالدین طباطبایی/ فوق تخصص پلک و مجاری اشکی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم‏پزشکی تهران

تیرگی یا کبودی دورچشم‏ها در درجه اول به وضعیت آناتومیک چشم مربوط می‏شود. پوست پلک‏ها از پوست سایر نقاط بدن نازک‏تر است. حتی پوست پلک بالا از پلک پایین نازک‏تر است. در زیر پوست یک لایه بافت چربی داریم. این لایه چربی در ناحیه پلک‏ها یا وجود ندارد اگر هم وجود داشته باشد، بسیار نازک است. ضمن اینکه یک شبکه عروقی بسیار وسیع و گسترده هم در ناحیه زیر پوست پلک‏ها وجود دارد. بنابراین نازکی پوست، نبود چربی و وجود شبکه عروقی باعث می‏شود پلک نسبت به سایر نقاط بدن کمی تیره‏تر باشد. بعضی از بیماری‏ها هم تغییراتی در پوست می‌دهند و این تغییرات در پوست پلک‏ها زودتر و واضح‏تر بروز می‌کند. مثلا ابتلا به برخی بیماری‏های پوستی باعث می‌شود پلک‏ها نسبت به سایر نقاط بدن زودتر کمرنگ‏‏تر یا پررنگ‏تر ‏شوند.

عوامل مختلفی در تیره‌شدن پلک دخالت دارند که یکی از آنها ژنتیک است. در برخی افراد پوست پلک به‏طور ژنتیکی نازک و وجود شبکه عروقی در آن محسوس است. معمولا بیشتر افراد خانواده چنین اشخاصی این خصوصیت را دارند. علت‏های دیگر تیرگی دورچشم، استرس، کم‏خوابی و بی‏خوابی است. البته کمبود خواب و استرس تا حدودی با هم در ارتباط هستند. تیرگی دورچشم به‏خصوص از نوع آناتومیکی و ژنتیکی آن درمان خاصی ندارد. البته می‏توان تیرگی‏هایی که به دلیل ابتلا به بیماری‏هایی ایجاد شده‏اند، با درمان بیماری برطرف کرد. فردی هم که دچار کم‏خوابی و استرس است اگر این دو مشکل را حل کند، به‏تدریج مشکل تیرگی دورچشمش هم برطرف می‌شود.

مصرف برخی داروها و پمادهای موضعی هم در کمرنگ‏تر‌شدن تیرگی دورچشم موثر هستند. چند سال پیش، یکی از دانشمندان ایرانی دارویی را برای کمتر‌شدن تیرگی دورچشم معرفی کرد، این دارو «متی‏مازول» بود که برای مبتلایان به بیماری‌های تیرویید تجویز می‌شود. او متی‌مازول را به شکل پماد درآورد و مورد استفاده قرار داد و متوجه شد تاثیر زیادی در رفع تیرگی دورچشم دارد. البته این دارو هنوز به این شکل وارد بازار نشده است.

متخصصان پوست هم پمادهای مختلفی را تجویز می‏کنند. یکی دیگر از روش‌های درمان تیرگی دورچشم، تزریق فیلرها یا ژل‏ها در زیر پوست است. تزریق ژل بسیار مشکل است و به تبحر زیادی نیاز دارد. ژل باید به صورت یک لایه بسیار بسیار نازک و در حد یک تا دو میلی‏متر، در زیر تمام قسمت‏های پوست پلک تزریق شود تا بتواند تیرگی پوست را کمتر کند. ولی متاسفانه تزریق‏هایی که انجام می‏‌شود، اغلب به بروز عارضه می‌انجامد و صحیح و درست نیست، به همین‌دلیل در قسمتی از پلک، ژل‏ها جمع می‌شود و آن را برجسته می‏کند و در قسمتی دیگر از پلک هیچ ژلی وارد نمی‏شود. پزشکان معمولا سعی می‏کنند این کار را انجام ندهند مگر برای قسمت‏های بسیار کوچکی از اطراف پلک‏ها. در این نواحی خیلی ظریف لایه‏ای از ژل را زیر پوست تزریق می‏کنند. شاید انجام درست و اصولی این‌کار برای تمام سطوح دورچشم و ایجاد یک لایه نازک از ژل در زیر تمام قسمت‏های پوست بیشتر شبیه یک رویا باشد و عملا امکان‏پذیر نیست.

نوع ژلی هم که برای تزریق به کار می‏رود، بسیار مهم است. در حال حاضر بهترین ژل پرکننده اسیدهیالورونیک است. احتمالا مشکلی که برای یکی از خواننده‏های شما ایجاد شده به این علت بوده که یک تزریق معمولی در حد یک تا دو سی‏سی در قسمت‏های مختلف پلک انجام داده‏اند، در نتیجه این مواد در زیر پوست جمع شده و در قسمت‏هایی واکنش نشان داده و عفونی شده است. عفونی‌شدن پوست می‏تواند به نکروز(از دست‌رفتن بافت) آن منجر شود و در نتیجه اسکار و عوارض بیشتری بر جا بگذارد.

در حال حاضر این خانم باید ابتدا به یک متخصص چشم مراجعه کنند تا پزشک بتواند قسمت‏هایی از پلک را که ژل در‌ آنجا تجمع دارد، تخلیه کند. بعد از تخلیه پلک از ژل‏های تزریق شده، باید به متخصصان پوست مراجعه کنند تا با استفاده از کرم‌های ترمیم‏کننده و مرطوب‏کننده و کرم‌هایی که به ساختن کلاژن پوست کمک می‏کنند، عوارض ایجاد شده کاهش و پوست پلک بهبود یابد.

نکته مهم دیگر در درمان این است که استفاده از لیزر، تیرگی دورچشم را افزایش می‌دهد؛ زیرا لیزر در پوست یک نوع سوختگی درجه یک ایجاد و پوست پلک را از آنچه که هست، نازک‏تر می‏کند و در نتیجه تیرگی خود را بیشتر نشان می‏دهد و قطعا روش خوبی برای درمان این عارضه نیست.

بهترین کار برای کمرنگ‌کردن تیرگی دورچشم، مراجعه به متخصصان پوست و مصرف داروهایی است که برای ضخیم و مرطوب‌کردن پوست به کار می‏رود. در نتیجه مصرف این داروها پوست آب بیشتری جذب می‏کند و خود را ضخیم‏تر نشان می‏دهد و تیرگی را کمتر می‏کند. البته این نوع درمان هم موقتی است و با قطع مصرف کرم‌ها تیرگی دوباره برمی‏گردد.

● نگاه سوم

درمان در طب سنتی با اصلاح مزاج شروع می شود

دکتر سیدمهدی میرغضنفری/ دبیر انجمن تحقیقات طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی تهران

به بدن، سلامت و بیماری دارند. ما در طب سنتی مبحثی به نام «مزاج‏ها» داریم که در واقع به زبان ساده و عمومی همان سردی و گرمی هستند. مبحث دیگر در طب سنتی، اخلاط است که شامل سودا، صفرا، خون و بلغم می‌شود. بسیاری از بیماری‏ها و مشکل‏هایی که انسان‏ها به آن مبتلا می‌شوند، ناشی از به هم خوردن تعادل در مزاج‏ها یا اخلاط هستند؛ از جمله مشکل‏‏های پوستی‌ای مانند تیرگی دور چشم. به همین دلیل وقتی بیماری را معاینه می‏کنیم، ابتدا باید شرح حال کاملی از او بگیریم و معاینه نیز انجام شود تا علت مشکل مشخص شود و با توجه به علت، درمان را شروع می‏کنیم. افرادی که مشکل پوستی دارند مانند کسانی که به تیرگی دور چشم مبتلا هستند یا زیاد جوش می‏زنند، نباید انتظار داشته باشند در طب سنتی در همان جلسه اول داروی موضعی دریافت کنند و بعد هم مشکلشان سریع و دائم حل شود.

البته گاهی به‌طور موضعی از داروهایی هم استفاده می‌شود ولی مسلما دارودرمانی خط اول درمان نخواهد بود. خط اول درمان در طب سنتی، همیشه اصلاح مزاج است. بسیاری از تیرگی‏‏های دور چشم با اصلاح مزاج بهبود پیدا می‏کنند زیرا ترکیب خون اصلاح و خون اصطلاحا شفاف می‏شود و خون شفاف عامل روشنی و شفافیت پوست است. بیشتر افرادی که مزاج گرم یا خشک دارند، ممکن است علامت تیرگی دور چشم را داشته باشند. این افراد معمولا کسانی هستند که در درونشان احساس حرارت و گرمی می‏کنند، پوستشان خشک است، معمولا یبوست دارند و از نظر روحی و روانی پرخاشگرند و زود عصبانی می‏شوند. خشکی مزاج باعث چروکیدگی پوست و تیرگی دور چشم نیز می‏شود و همان‌طور که اشاره شد، با اصلاح مزاج این مشکل‏ها برطرف خواهد شد. افرادی که مزاج گرم و خشک دارند باید از خوردن غذاهایی با طبع گرم مانند فلفل، ادویه و غذاهای تند پرهیز یا از شرایطی که در آنها ایجاد خشکی می‏کند مانند بی‏خوابی، عصبانیت‏‏های مکرر و کارهای پراسترس دوری کنند. از طرفی مصرف غذاهای با طبع سرد و غذاها و میوه‏‏های ملین مانند کاهو، لبنیات و... در از بین بردن این حالت و تیرگی دور چشم در این افراد موثر خواهد بود. البته بعد از اصلاح مزاج، استفاده از روغن‏‏های موضعی مانند روغن بنفشه، روغن کدو و روغن بادام شیرین نیز می‏تواند در بهبود این حالت موثر باشد. مزاج افراد با توجه به شرایطی که دارند، در سنین مختلف، فصل‌های سال، اقلیم‏ها و... متغیر است. به همین دلیل و دلایل دیگری همچون شرایط روحی - روانی، مسافرت به اقلیم‏‏های مختلف و غذاهایی که فرد می‏خورد، ممکن است تیرگی دور چشم پررنگ یا کمرنگ شود.

بعضی از تیرگی‏‏های دور چشم، ناشی از تجمع مواد زائد در بدن مانند خلط سوداست. «خلط سودا» تقریبا به مواد سنگین وزن (مولکولی) داخل خون گفته می‏شود که رنگ آن تیره است. اگر انسان در خوردن موادغذایی نکته‌هایی را رعایت نکند، میزان این ماده در خون افزایش می‏یابد که یکی از علایم آن تیرگی دور چشم است. مهم‌ترین عواملی که باعث افزایش خلط سودا می‏شوند، عبارتند از: مصرف بیش از حد غذاهای آماده، فست‌فودها، سس‏ها، گوشت‏های مانده، بادمجان، کلم، عدس و قهوه. با مصرف زیاد این مواد، سودا در خون افزایش می‏یابد و در جاهایی از بدن رسوب می‏کند که یکی از آنها اطراف چشم است و تیرگی دور چشم یا در پوست لکه‏‏های پوستی ایجاد می‌شود. برای رفع این حالت، بهتر است از غذاهای سالم مانند انواع کباب‏ها، آش‏ها، سوپ‏ها، خورش‏‏ سبزی‌ها، میوه‏ها و سبزی‏ها استفاده شود.

انجام حجامت معمولا تاثیری در از بین بردن تیرگی دور چشم ندارد و اگر داشته باشد هم بسیار موقت است. مهم‌ترین کار درمانی، تشخیص، پرهیز از مصرف غذاهای آماده و مانده و اصلاح روش زندگی است.

● نگاه چهارم

اسید هیالورونیک درمان تیرگی دور چشم نیست

دکتر سیدمهدی موسوی‏زاده/ فوق‏تخصص جراحی پلاستیک، ترمیمی و زیبایی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی

خواننده‏ای که دچار عوارض پلکی ناشی از تزریق اسیدهیالورونیک شده‌اند، قصد داشته‌اند با استفاده از این روش، تیرگی دورچشمشان را کمتر کنند اما نه تنها به این هدف نرسیده‌اند بلکه عوارضی هم برایشان ایجاد شده است. اسیدهیالورونیک یکی از ترکیب‌های پوست و در واقع لایه پوشاننده سطح بدن انسان و بسیاری از موجودات زنده است. اسیدهیالورونیک، نقشی مهم و حیاتی در پوست دارد. در گذشته، اسیدهیالورونیک را به‏طور طبیعی از تاج خروس استخراج می‏کردند ولی امروزه با مهندسی ژنتیک روی باکتری‏های مختلفی توانسته‏اند آن را تولید کنند. اسیدهیالورونیک، یکی از موادی است که برای پر‌کردن فرورفتگی‏ها یا برجسته‌کردن نواحی خاصی از صورت و بدن استفاده می‌شود، پرکننده‏ها موقتی هستند و پس از مدتی به‏تدریج جذب بدن می‏شوند. به همین‌دلیل مجوز مصرف این مواد صادر شده است. مواد غیرقابل جذب که در بدن باقی می‏مانند، با تغییراتی در فرمول برای افراد خاصی و در نقاط خاصی از بدن، می‌توان از برخی از آنها استفاده کرد ولی بهتر است از این‌کار خودداری شود.

اسیدهیالورونیک را می‏توان در نواحی پلک‏ها و با احتیاط بسیار بالایی استفاده کرد. البته تزریق هر ماده‏ای در اطراف چشم، احتمال بروز خطرهای مختلف را برای چشم در پی دارد و حتی می‏تواند منجر به نابینایی شود بنابراین فقط باید در موارد خاص و آن هم با احتیاط فراوان و به وسیله پزشک متخصص متبحر تزریق شود.

اسیدهیالورونیک در درمان تیرگی پوست اطراف چشم کاربرد مشخص و واضحی ندارد ولی شاید در پوست‏هایی که تیره و شل هستند، با پرکردن و ایجاد تورم مصنوعی، میزان تراکم رنگدانه‏ها کاهش پیدا کند و پوست را مقداری شفاف‏تر به نظر برساند ولی درمان‌کننده‌ نیست.

توصیه من به عنوان جراح پلاستیک این است که در مواردی که پوست پلک علاوه بر تیرگی، دچار شلی شدید و افتادگی بود، پوست آن کشیده و پوست اضافی آن برداشته شود. با این‌کار پوست شفاف می‏شود و میزان تیرگی کاهش می‏یابد. در افراد جوانی که پوست کشیده و سفتی دارند، درمان شناخته شده‏ای وجود ندارد و درمان‏هایی که در حال حاضر موجود هستند، فقط می‏توانند تا حدودی آن هم به‏طور مقطعی مشکل را حل کنند. بهترین کار این است که اگر مشکل حاد نیست، کاری برای رفع تیرگی انجام نشود و در شرایط بسیار خاص و شدید، طبق آنچه ذکر شد با مشورت فوق‏تخصص جراحی پلاستیک و زیبایی اقدام به درمان جراحی کنند.

● نگاه پنجم

تیرگی دورچشم، ۲ علت زمینه‏ای دارد

دکتر سیدمسعود داودی/ متخصص پوست و مو و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌ا...

تیرگی دورچشم، ۲ علت زمینه‏ای دارد که یکی از آنها گردش خون ناحیه چشم و اطراف آن است. اختلال در گردش خون پوست ناحیه پلک باعث می‏شود ایستایی و توقف خون در این ناحیه بیشتر و طولانی‏تر باشد. ضمن اینکه از‌دست‌دادن اکسیژن و تیره‏تر بودن خون وریدی باعث می‏شود پوست پلک تیره‏تر از سایر نواحی بدن شود. علت دیگر تیرگی دورچشم، پیگمان یا رنگدانه‏های پوستی در این ناحیه است. یکی از علایم کم‏خونی و بیماری‏های تیرویید هم تیرگی دورچشم است. تیرگی دورچشم ممکن است تا حدودی نوسان هم داشته باشد یعنی در شرایطی فرد احساس می‏کند که تیرگی پوستش کمتر و در بعضی شرایط تیرگی بیشتر است. این بهتر‌شدن و بدتر‌شدن تیرگی، به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ مثلا خانم‏ها در دوران قاعدگی‏شان بیشتر دچار تیرگی دورچشم می‏شوند. از عوامل دیگر می‏توان به استرس، بی‏خوابی، مشغله فکری و تماس زیاد با آفتاب اشاره کرد.

علت دیگر تیرگی دورچشم در کشور ما، نژاد است. در نژاد ما ایرانی‏ها و مردمان منطقه خاورمیانه از طرف دریای مدیترانه یا کشور لبنان تا کشورهای پاکستان و هند، تیرگی دورچشم به‏طور ارثی و خانوادگی وجود دارد. البته ممکن است در بدو تولد و کودکی این تیرگی وجود نداشته باشد اما معمولا بعد از سن بلوغ، جوانی و میانسالی خود را نشان می‏دهد. در مواردی که علت تیرگی دورچشم کم‏خونی یا مشکل تیرویید باشد، با مشخص‌شدن و درمان این بیماری‌ها، قطعا بهتر خواهد شد اما در نوع نژادی و سرشتی، تیرگی اطراف چشم به هیچ‌وجه با دارو بهبود پیدا نخواهد کرد و فقط می‏توان با استفاده از کرم و فرآورده‏هایی که در بازار وجود دارد، به‏طور موقت آن را بهتر کرد. موادی که در کرم‌های رفع تیرگی دورچشم وجود دارند، به تسریع گردش خون در ناحیه پلک کمک می‏کنند و سریع‌تر‌ شدن گردش خون، باعث می‏شود تیرگی کمتر شود. برخی از کرم‌ها هم مانند کرم پودر عمل می‏کنند و پوست تیره را می‏پوشانند و با سایر قسمت‏های پوست همرنگ می‏کنند.

معمولا روش مصرف کرم‌های رفع تیرگی چشم که پزشک تجویز می‌کند، روزی دو مرتبه صبح و شب است. این کرم‌ها معمولا عارضه‏ای ندارند مگر آنکه فردی به فرآورده‏هایی که داخل کرم وجود دارد، حساسیت داشته باشد و به آنها واکنش نشان دهد.

سرم‏هایی هم که به این منظور وجود دارند از نظر مکانیسم تفاوتی با کرم‌ها ندارند. کسانی که پوست چرب‏تری دارند، بهتر است از سرم‏ها که راحت‏تر روی پوست پخش می‏شود، استفاده کنند اما برای افراد با پوست خشک، مصرف کرم‌ها راحت‏تر است.

کرم‌های دورچشم روش مصرف خاصی ندارند اما برخی پزشکان برای آنکه نحوه زدن کرم‌ها در طولانی مدت به چروکیدگی پوست نازک زیر چشم منجر نشود، توصیه می‏کنند کرم از زیر گوشه داخلی چشم به سمت بیرون زده شود و ترجیحا با ضربه‌های آرام نوک انگشت در محل پخش شود.از آنجا که اثر کرم‌های رفع تیرگی دورچشم دائمی نیست و فقط به‏طور موقت اثر پوشانندگی یا اثر تسریع در گردش خون دارند با قطع مصرف آنها، تیرگی پس از مدتی برخواهدگشت.

● نگاه ششم

دور چشم تان تیره است؟ در گرما نمانید!

دکتر امیرعلی سهراب‌پور/ متخصص بیماری‌های داخلی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

تیرگی با مسایلی مانند خستگی، بی‌خوابی، تنش و... بیشتر می‌شود. همچنین افرادی که باید عینک بزنند اما این کار را انجام نمی‌دهند یا برعکس افرادی که مدت‌ها عینک داشته‌اند و حال عینکشان را برداشته‌اند، هم تا حدودی دچار این مشکل می‌شوند. علت شایع دیگر تیرگی دورچشم، حساسیت‌های پوستی است. بسیاری از افرادی که دورچشم تیره دارند، آلرژی بینی و آسم دارند.

بیماری‌های داخلی جدی‌‌ای هم وجود دارند که باعث تیرگی دورچشم می‌شوند، مانند بیماری‌ درماتومیوزیت که از بیماری‌های روماتولوژیک است. در بیماران روماتولوژی نیز پلک‌های بالا و پایین تیره و بنفش می‌شوند و ورم می‌کنند. این بیماران معمولا دچار ضعف عضلانی در تمام بدن می‌شوند و تظاهراتی پوستی دارند که یکی از معروف‌ترین آنها همین تیرگی اطراف چشم است که به آن ضایعه‌ «هلیوتروب» می‌گویند.

بیماری نادر دیگر، «آمیلوئیدوز» است. در این بیماری به دلایل نامعلومی یک نوع ماده پروتئینی در قسمت‌های مختلف بدن رسوب می‌کند مثلا یکی از این قسمت‌ها کلیه است و به همین دلیل بیشتر بیماران مبتلا به آمیلوئیدوز، دچار نارسایی کلیه می‌شوند. این ماده پروتئینی می‌تواند در کبد، پوست و قسمت‌های دیگر هم رسوب ‌کند و یکی از تظاهرات بالینی آن تیرگی شدید دورچشم به رنگ بنفش است. به نظر می‌‌رسد علت این حالت، خونریزی‌های زیرپوستی مویرگی در اطراف چشم باشد. علت دیگر، کم‌آب‌ شدن بدن است و به همین دلیل همیشه به بیشتر افراد توصیه می‌کنیم زیاد در گرما نمانند و مراقب باشند دچار کم‌آبی نشوند. افرادی که به دلیل افزایش فشارخون داروهای مدر یا ادرارآور مصرف می‌کنند، هم ممکن است در اثر کم‌آب‌ شدن بدن دچار این حالت شوند. این افراد باید از نمک بسیار کمی در رژیم غذایی‌شان استفاده کنند. افزایش سن،‌ مصرف دخانیات و استفاده از مواد آرایشی‌ای که در طولانی‌مدت نازکی پوست اطراف چشم را به همراه دارد، شیوع این مشکل را بیشتر می‌کند.

● نگاه هفتم

رابطه ضربه مغزی و تیرگی دور چشم

دکتر سعید قزوینیان/ متخصص مغز و اعصاب و مدرس دانشگاه

ارتباطی که تیرگی دورچشم با مغز و اعصاب پیدا می‌کند، بیشتر در ضربه‌ها دیده می‌شود. گاهی فردی دچار ضربه به سر می‌شود و متعاقب آن به طور تاخیری مثلا چند روز بعد، یک حالت کبودی اطراف چشمانش به وجود می‌آید که اصطلاحا به آن «راکون‌آی» می‌گویند. در این حالت، چشم شبیه چشمان راکون و اطراف چشم‌ها به صورت دو دایره حلقوی کبود می‌شود. این علامت نشان‌دهنده ضربه‌ای به قاعده جمجمه است که گاهی همراه آن تراوش مایع مغزی - نخاعی از بینی یا گوش هم وجود دارد. در این موارد معمولا شکستگی در کف جمجمه اتفاق افتاده است و به همین دلیل مایع مغزی نخاعی نشت می‌کند. خون‌مردگی و کبودی اطراف دورچشم علامت مهمی در ضربه‌های به سر است و در این صورت فرد باید حتما از نظر شکستگی‌های جمجمه بررسی شود.

مریم منصوری

دکتر سیدمهدی میرغضنفری دبیر انجمن تحقیقات طب سنتی دکتر سیدمهدی موسوی‏زاده جراح پلاستیک دکتر امیرعلی سهراب‌پور متخصص داخلی دکتر سعید قزوینیان متخصص مغز و اعصاب

دکتر علیرضا سالک‏مقدم متخصص ایمونولوژی و دکتر سعید کلباسی فوق‌تخصص غدد و متابولیسم