شب ادراری کودکان علت و بررسی و درمان آن

شب ادراری یعنی فرد موقعی که در خواب است بی اختیاری پیدا کرده و بستر خود را خیس کند و دفع ادرار در شب از کنترل فرد خارج شود که این مسئله باعث اختلال در کیفیت زندگی فرد شده و چه بسا فردی که مبتلا به شب ادراری است به علت خجالت و ترس از خیس کردن رختخواب از مسافرت و مهمانی و خوابیدن در جاهایی غیر از خانه خود ترس و واهمه دارد

حتما در خانواده یا دوستان کسانی هستند که مبتلا به شب ادراری می‌باشند.

«شب ادراری یعنی فرد موقعی که در خواب است بی‌‌اختیاری پیدا کرده و بستر خود را خیس کند و دفع ادرار در شب از کنترل فرد خارج شود که این

مسئله باعث اختلال در کیفیت زندگی فرد شده و چه بسا فردی که مبتلا به شب ادراری است به علت خجالت و ترس از خیس کردن رختخواب از مسافرت و مهمانی و خوابیدن در جاهایی غیر از خانه خود ترس و واهمه دارد.»

مریم هفت ساله که طبق اظهار مادرش هر شب مبتلا به شب ادراری می‌باشد به دکتر کرمی مراجعه کرده است. سوال‌های مادر مریم و پاسخ‌های دکتر کرمی را در زیر می‌خوانید.

▪ علت شب ادراری چیست؟

-‌ شب ادراری تا پنج سالگی در بچه‌ها کاملا طبیعی است و نیاز به بررسی ندارد. ۱۵ درصد بچه‌ها تا پنج سالگی شب ادراری دارند که ممکن است یک بار در تمام شب یا در طول هفته اتفاق بیافتد. علت آن این است که تا پنج سالگی مغز تکامل پیدا نکرده و کنترل کامل بر خروج ادرار ندارد و بعد از پنج سالگی شب ادراری خودبخود خوب می‌شود و ۹۹ درصد موارد تا سن ۱۵ سالگی به خودی خود بهبود پیدا می‌کنند و اگر برطرف نشد باید تحت بررسی قرار بگیرد.

▪ چه علت‌هایی باعث شب ادراری می‌شود؟

-‌ شب ادراری به دو دلیل ایجاد می‌شود.

۱) علت خارجی

۲) علت داخلی

وارد شدن استرس ناگهانی به بچه که اغلب با تولد بچه جدید، بستری در بیمارستان، شروع مدرسه،‌ طلاق والدین، دعواهای خانوادگی و متشنج شدن فضای خانه و تعویض جا و انتقال به خانه جدید از عوامل خارجی مؤثر بر شب ادراری می‌باشند. که اغلب بعد از حذف استرس و برگشت آرامش به بچه، شب ادراری نیز خودبه‌خود درست می‌شود.

▪‌ آقای دکتر لطفا‌ عوامل داخلی را نیز توضیح دهید؟

-‌ عوامل داخلی متعددی در شب ادراری دخیل هستند که عبارتند از:

۱) عامل ارث: ‌شب ادراری اغلب در بچه‌هایی دیده می‌شود که پدر و مادر آنها نیز در بچگی مبتلا به شب ادراری بوده‌اند.

۲) عمق خواب:‌ بعضی‌ها خواب عمیق دارند و به علت خواب عمیق متوجه پر شدن مثانه نمی‌شوند.

۳) اختلالات مثانه‌ای که شایع‌ترین آنها مثانه بیش فعال می‌باشد، در جلسات گذشته در رابطه با مثانه بیش فعال گفتم. این افراد کسانی هستند که مبتلا به تکرر ادراری مزمن می‌باشند و با مصرف یک استکان آب و یا چای مرتب به دستشویی می‌روند و از مشخصه دیگر مثانه بیش فعال این است که فرد به صورت ناگهانی و اورژانسی احساس دستشویی پیدا می‌کند و اگر بلافاصله خود را به دستشویی نرساند مبتلا به بی اختیاری ادرار می‌گردد. در مثانه بیش فعال انقباض‌ها و پرش‌ها و لرزش‌های مثانه‌ای وجود دارد و باعث می‌شود که علیرغم تکرر ادرار پس از دستشویی فرد احساس می‌کند که مثانه‌اش کاملا‌ تخلیه نشده است و به علت دستشویی رفتن‌های مکرر، مثانه هیچ وقت کاملا پر نمی‌شود و این امر باعث می‌شود که مثانه با گذر زمان کوچک شود و باعث تشدید تکرر ادراری می‌گردد. این افراد کسانی هستند که پس از پنج سالگی و تا سن بزرگسالی شب ادراری دارند.

۴) یکی از علل دیگر شب ادراری اختلالات عملکردی مثانه است. در کسانی که مثانه عصبی دارند و یا دریچه اسفنکتر مثانه مختل است مبتلا به بی‌‌اختیاری روزانه و شبانه هستند.

۵) از عوامل دیگر، اختلالات روانی است که اغلب باعث شب ادراری می‌شود.

▪ آیا شب ادراری درمان قطعی دارد؟

-‌ بله توضیح دادم شب ادراری تا پنج سالگی طبیعی است و ۹۹ درصد بچه‌های مبتلا به شب ادراری تا ۱۵ سالگی خودبخود بهبود پیدا می‌کنند.

البته شب ادراری طول کشیده باید از نظر علت آن بررسی شود. به عنوان مثال:

۱) باید قندخون و عملکرد کلیه و آزمایش ادرار بررسی شود. ۲. از نظر بیماری‌های زمینه‌ای از قبیل مثانه بیش فعال، مثانه‌های عصبی و علل عضوی شب ادراری باید بررسی انجام شود.

در صورتی که همه آزمایشات و بررسی‌ها سالم باشد درمان‌های زیر را توصیه می‌کنم:

۱) محدودیت مصرف مایعات سه ساعت قبل از خواب و رفتن به دستشویی قبل از خواب

۲) آموزش مناسب آداب تخلیه ادراری به هنگام رفتن به دستشویی از طرف والدین

۳) حذف عوامل استرس‌زا از قبیل تنش‌های خانوادگی و ارتباط بیشتر با بچه‌ها و احساس آرامش بیشتر بچه‌ها در خواب

۴) استفاده از تشکچه‌های مخصوص که با خیس شدن آن زنگ به صدا در می‌آید و سبب بیداری کودک هنگام شب ادراری می‌شود.

۵) بیدار کردن شبانه کودک برای دفع ادرار

اینها همه از موارد مهم درمانی است در صورت عدم قطع شب ادراری باید به پزشک مراجعه و بررسی‌های دقیق از قبیل آزمایشات و عکس برداری و در صورت نیاز، نوار مثانه انجام شود تا پس از تشخیص دقیق علت شب ادراری طول کشیده را بتوان آن را کاملا‌ درمان کرد.

● توصیه

۱) نگران نباشید شب ادراری تا پنج سالگی طبیعی است.

۲) عوامل استرس‌زا و هیجان‌زا از قبیل تنش‌های خانوادگی بازی‌های کامپیوتری خشن و دیدن فیلم‌های ترسناک را از بچه‌ها دور کنید.

۳) در طول روز بچه‌ها را تشویق به مصرف مایعات زیاد بکنید و از او بخواهید تا حد امکان ادرار کردن را به تاخیر بیاندازد تا حجم مثانه افزایش پیدا کند.

۴) سه ساعت قبل از خواب مصرف مایعات را شدیدا‌ محدود کنید.

۵) از تشکچه‌های مخصوص استفاده کنید.

در صورت عدم قطع شدن شب ادراری به پزشک ارولوژی مراجعه نمایید.

● نشــــاط و شـــادابی پرتقــــــال

به دانشجویان و دانش‌آموزان توصیه می‌شود پیش از امتحان، علاوه بر مصرف کربوهیدرات، مواد غذایی حاوی پروتئین را نیز در وعده صبحانه بگنجانند. تخم ‌مرغ آب‌پز و پنیر کم‌ چرب از جمله مواد غذایی حاوی پروتئین هستند که می‌توان در وعده صبحانه از آنها استفاده کرد.

همچنین مصرف یک عدد پرتقال یا یک لیوان آب پرتقال تازه در وعده صبحانه برای بهبود عملکرد مغز و افزایش نشاط و شادابی فرد موثر است. همچنین نوشیدن یک فنجان چای و یا قهوه به همراه مقدار اندکی شیرینی در افزیش تمرکز موثر می‌‌باشد.

● هویج بخورید، جوان بمانید

هویج در جوان ماندن و برقراری ارتباط بین سلول‌ها نقش مهمی برعهده دارد و دیابتی‌ها بدون هیچ نگرانی، می‌توانند از آن استفاده کنند.

هویج یکی از سبزی‌های ریشه‌ای است و سرشار از بتاکاروتن (پیش‌ساز ویتامینA) است وگیاهی دو ساله معمولا به رنگ نارنجی، سفید یا مخلوطی از قرمز و سفید می‌باشد.

باید اشاره کنم که دیابتی‌ها می‌توانند از هویج استفاده کنند.آب هویج و آب میوه‌ها را برای دیابتی‌ها توصیه نمی‌کنیم. هویج جزء سبزی‌های مفید و برای سلامت بدن از اهمیت زیادی برخوردار است.

هویج یک سبزی ریشه‌دار است که می‌توان آن را خام، خردشده یا رنده‌شده در سالاد استفاده کرد و بیشتر در پخت سوپ‌ها و خورش‌ها کاربرد دارد.