دلایل و پیامدهای طلاق

وقتی زوجین تمام گزینه هارا برای بهبود زندگی مشترک امتحان کرده و به جایی نمی رسند, واژه طلاق گویا تنها رهایی بخششان از وضعیت کنونی است

وقتی زوجین تمام گزینه هارا برای بهبود زندگی مشترک امتحان کرده و به جایی نمی رسند، واژه طلاق گویا تنها رهایی‌بخششان از وضعیت کنونی است. اما طلاق نیز می تواند به گونه ای انجام پذیرد که طرفین وفرزندان نیز کمتر آسیب ببینند.در این زمینه به گفتگو با دکتر تاجیک اسماعیلی، روانشناس واستادیار دانشگاه تربیت معلم نشستیم.

چه زمانی است که برنامه ها وآرمانهای یک زوج به بن بست می رسد وطلاق را تنها گزینه پیش رو می بینند؟

عامل اصلی بن بست زوجین در زندگی مشترک فقدان ادراک متقابل، احساس علاقه و صمیمیت نسبت به یکدیگر است. این وضعیت زمانی ایجاد می شود که:

۱) تناسبی بین ویژگی های شخصیتی زوجین با یکدیگر وجود نداشته باشد، به گونه ای که آنهانتوانند با یکدیگر تعامل های سازنده و توام با همدلی و تشریک مساعی در زندگی مشترک داشته باشتد.

۲) زوجین از مهارت های کافی در درک عواطف و نیازهای یکدیگر برخوردار نباشند و روابط آنها همراه با تعارض های فزاینده و غیر قابل حل و کاهش باشد.

۳) نگرش ها و ارزش های آنان با یکدیگر متفاوت و ناسازگار باشد و نتوانسته باشند در جریان زندگی مشترک خود به نگرش ها و باورهای مشترک و سازگار دست یافته باشند.

۴) زمینه های اجتماعی و فرهنگی آنان با هم به گونه ای متفاوت و متضاد باشد که بر روابط و برداشت های آنان نسبته به یکدیگر اثر مخرب بگذارد.

راهکارهای پیشگیری ازطلاق یک زوج تاچه زمانی موثر واقع شده وچه هنگامی می توان گفت ادامه یک زندگی غیر ممکن وطلاق به صلاح همسران است؟

زوجیت و تشکیل خانواده نوعی از ارتباط انسانی است که ذاتا تمایل به بقا» و استمرار دارد به این معنی که زوج ها تا جائی که ممکن است تمایل دارند به زندگی با یکدیگر ادامه دهند و مایل نیستند از هم جدا شوند. لذا اگر زمینه های طلاق به وجود می آید عوامل و علل آن را یا باید در نوع روابط بین زوجین جستجو کرد و یا ممکن است یکی یا هر دو نفر آنان دچار مشکلات رفتاری، شخصیتی یا اخلاقی شده باشند. در چنین مواردی توصیه می شود تا جائی که ممکن است از راهکارها و روش های اصلاح و بازسازی روابط بین آنان استفاده شود. طلاق تنها یک را حل و آخرین آنها است.

آیا این دیدگاه که بدلیل وجود فرزند از طلاق جلوگیری کرده یا آن را به تاخیر بیندازیم ،مورد تایید کارشناسان است؟

بله. یکی از ویژگی هائی که زن و مرد باید در خانواده در خود تقویت کنند تحمل مسائل و مشکلات به ویژه رعایت حال و شرایط شریک زندگی است. محبت و صمیمیت در زندگی مشترک مستلزم داشتن روحیه مراقبت، تعهد، گذشت، اعتماد و بخشندگی است. هنگامی که زن و مرد بدون فرزند زندگی می کنند باید این روحیات و صفات را در خود نسبت به یکدیگر ایجاد و تقویت کنند. با ورود فرزند به زندگی هر دو نفر آنان تعهد مشترکی نسبت به سرنوشت و تربیت فرزند دارند که در تصمیم گیری های آنان برای زندگی مشترک حائز اهمیت بسیار است.

باتوجه به فرهنگ وباورهای دینی درجامعه ما که آشنایی دختر وپسر قبل از ازدواج را با محدودیتهایی مواجه ساخته و به تبع بسیاری از ازدواجها بدون شناخت کافی صورت می گیرد،چه میزان از طلاقها بدلیل همین عدم شناخت به وقوع می پیوندد؟راهکارمقابله با این معضل چیست؟

باورهای دینی زمینه های آشنائی قبل از ازدواج زن و مرد را محدود نمی کند بلکه حدود و ارزش های اخلاقی را بر آن حاکم می کند تا این روابط دچار فساد و آسیب نشود. لذا اگر پسر و دختری بخواهند قبل از ازدواج یکدیگر را به خوبی و در حد کافی بشناسند مشکلی از نظر احکام دینی نخواهند داشت. معمولا مشکلات طلاق از اینجا به وجود می آید که شناخت های زن و مرد نسبت به یکدیگر ناقص و معیوب استو هر کدام قبل آز آن که با ماهیت رابطه زوجیت و زندگی زناشوئی آشنا باشد و آن را باور داشته باشد بیشتر گرفتار باورهای خود هستند.

● نارضایتی های جنسی چه نقشی در بروز طلاق دارند؟

رابطه جنسی یک نیاز جسمی - روانی است. یک وجه ازدواج ارضا» مشروع و سالم این نیاز است، در عین حال با استمرار زندگی زناشوئی ارتباط جنسی باید به زبانی برای ابراز عواطف و احساسات زوجین نسبت به یکدیگر تبدیل شود. نارضایتی جنسی بین زوجین هم می تواند از رفتار ها و باورهای غلط آنان نسبت به مسائل جنسی ناشی شود و هم انعکاسی از روابط معیوب آنان باشد که در این روابط منعکس می شود.

وقتی یک زوج به هردلیل طلاق را برای ادامه راه برگزیدند ،چگونه می شوند روند طلاق را منطقی پیش برد؟

اگر زوجین به هر دلیلی نتوانستند زندگی مشترک را ادامه دهند باید در اقدام به طلاق معقول و منطقی عمل کنند.

نخستین موضوعی که هر یک از آنان باید رعایت کنند این است که نسبت به حقوق همدیگر متعهد باشند و آنها را ادا کنند.

دوم اینکه ممکن است بعد از طلاق نیز مسئولیت های مشترکی مانند پیگیری مسائل فرزندان داشته باشند، لذا باید برای این موارد احتمالی برنامه ریزی کنند و آمادگی اقدام پیدا نمایند.

سوم اینکه احساسات و عواطف منفی احتمالی را در روابط و مسئولیت های احتمالی پس از جدائی وارد نکنند و به اصطلاح عدالت و انصاف را نسبت به هم رعایت کنند.

● چه مشکلاتی بعد از طلاق گریبانگیر زوجین خواهد شد؟

طلاق اصولا با اندیشه ها و عواطف سالم و متعادل انسان ناسازگار است و لذا زن و مرد ممکن است پس از جدائی دچار مشکلات روحی و روانی شوند. یک مشکل اساسی برای زنان در فرهنگ ما دست و پنجه نرم کردن با چالش های پس از طلاق است چون آنان آسیب های بیشتری از رهگذر طلاق می بینند. مردان ممکن است نسبت به ازدواج و خانواده نگرش منفی پیدا کنند و نیاز های خود را از راه های نادرست ارضا» کنند. در هر حال بهتر است هر دو نسبت به مشکلات و مسائل پس از طلاق و سازگار شدن با آنها و به ویژه تشکیل مجدد خانواده آموزش ببینند.

چطور می شود از آسیب فرزندان بعدازطلاق جلوگیری کرد؟روابط زوجین بعداز طلاق جهت پیگیری امورفرزندان چگونه بایدباشد؟

در صورتی که زوجین طلاق فرزندی داشته باشند بسیار ضروری و مهم است که برای تربیت و سلامت او حتما برنامه ریزی مشترک و تشریک مساعی داشته باشند. ممکن است فرزند با پدر یا مادر زندگی کند، در این حالت تصمیم آنها باید با توجه به مصلحت فرزند باشد نه میل آنها و یا استفاده از اهرم های حقوقی یا روانی - اجتماعی برای تسویه حساب یا آزار و اذیت طرف مقابل.

خانواده های تشکیل شده مجدد نیز در صورتی که فرزندی را از ازدواج قبلی یکی از دو همسر یا هر دوی آنه داشته باشند برای تامین سلامت و تربیت آنان باید برنامه ریزی جدی داشته باشند.

نویسنده : سید محسن حسینی طاها