«بهمن فرمان آرا», خاک آشنا و نگاهی به وطن

مطمئنا شما هم این روزها شاهد تبلیغات تلویزیونی سینمایی «خاک آشنا» بوده اید و از گریم های متفاوت بازیگرانش متعجب شده اید

مطمئنا شما هم این روزها شاهد تبلیغات تلویزیونی سینمایی «خاک آشنا» بوده اید و از گریم های متفاوت بازیگرانش متعجب شده اید.

اگر می خواهید در مورد «بهمن فرمان آرا» و قضایای پیرامونش بدانید، باید بگوییم او یکی از کارگردانان فلسفی، عرفانی سینما می باشد، او آثار برجسته ای چون «خانه ای روی آب» و «یک بوس کوچولو» را در کارنامه هنری اش دارد.

اگر توجه کرده باشید«رضا کیانیان» پای ثابت کارهای فرمان آرا می باشد.

از فرمان آرا و کارنامه هنری و ستایش آثارش که بگذریم، می رسیم به سخن دوست که خوش تر است.بهمن فرمان آرا پیرامون اکران فیلم «خاک آشنا» نکاتی را مطرح کرده که ما به رغم علاقه شما و جلب نظر ارزشمندتان به آن می پردازیم.

۱) سینمایی «خاک آشنا» پس از دو سال و قوس های اکران بالاخره بر پرده نمایش نشسته و قصد دارد شما را به دیدن دعوت کند.

۲) بهمن فرمان آرا در خصوص این اکران پر مشقت گفته است: طی اکران خصوصی این فیلم، احساس کرده ام که مخاطبان آن را دوست داشته اند، علاوه بر این در گفت و گوهای مختلف، تماشاگران، «خاک آشنا» را اثری ملی خوانده اند.

۳) شایسته، پخش کننده این فیلم معتقد است: این فیلم اثری ملی است که همه باید آن را ببینند.

چرا که تاکنون فیلمی ملی تر از «خاک آشنا» نبوده است!!!

۴) بهمن فرمان آرا در خصوص حذفیات فیلم گفته است: اگر بخواهیم به صورت خرده خرده حساب کنیم، چهار سکانس فیلم به طور کامل و ۹۰ درصد از یک سکانس دیگر آن حذف شده است.

او اظهار داشته بر خلاف لطمه ای که با این حذفیات بر فیلم وارد آمده، باز هم «خاک آشنا» قدرت آن را دارد که بیننده را با خود همراه کند.

۵) با حذفیات، «خاک آشنا» همچون عکسی شده که چشم های آن را درآورده اند.

فرمان آرا با بیان این که حذفیات شرایط زمانه است، گفت: اگرچه در «خاک آشنا» مسائلی که به ارتباط نسل جوان و قدیمی جامعه مربوط می شود، هنوز وجود دارد اما با حذفیاتی که در فیلم به وجود آمده ، این فیلم مانند عکسی شده که چشم های آن را درآورده اند.

هویت شخصیت های فیلم به نوعی گم شده است اما با این شرایط امیدوارم که مردم و تماشاگران خودشان این موارد را در ذهن خود جایگزین کنند.

۶) همان طور که اشاره کردیم این سینمایی به رغم متفاوت بودنش دو سال تمام معطل آمادگی های لازم برای اکران بوده است.(اگر یک کمدی سطحی بود با فاصله یک ماه بعد از پایان کار به نمایش عمومی می رسید) این فیلم به واسطه اصلاحیه های مختلف (که چشم کار را کور کرده است) و بحث پروانه نمایش(!!!) معطل شده است اما خیالتان راحت باشد کارگردان اثر معتقد است گذشت زمان، هیچ گونه خللی در آن ایجاد نکرده و فیلمش همچنان به روز است.

بهمن فرمان آرا در این خصوص در مصاحبه ای با خبرگزاری ایسنا گفته است: فیلم ساز همواره قصد دارد با ساخت فیلم بتواند با مخاطبانش ارتباط برقرار کند اما گاه برخی از فیلم ها دارای تاریخ مصرفی مشخص هستند و برخی دیگر نه!

به عنوان مثال فیلم «شازده احتجاب» (این فیلم از روی کتاب شازده احتجاب هوشنگ گلشیری، توسط بهمن فرمان آرا قبل از انقلاب ساخته شده است، او همچنان این فیلم را شاهکار دوران هنری خود می داند) با وجودی که ۳۵ سال پیش ساخته شده هنوز نو به نظر می رسد، فیلم های دیگرم مانند «یک بوس کوچولو» و «بوی کافور، عطر یاس» هم به همین صورت هستند، اما «خانه ای روی آب» این گونه نبود و تاریخ مصرف داشت.

آن فیلم متعلق به زمانه ای خاص بود و مانند آن بود که آیینه ای را در برابر اجتماع قرار داده است.(خانه ای روی آب از فیلم هایی است که بهتر است با تامل، صبر و حوصله تماشا کنید.با تمام اعتقاد و نظر کارگردان ما پیشنهاد می کنیم این فیلم را حتما ببینید)فیلم های فرمان آرا در عین حال که قابی از عرفان و پیچیدگی را به همراه دارد، مفاهیمی کاملا اجتماعی را به بهترین نحو ارائه می دهد او همیشه متفاوت عمل کرده و با دیدی هنری آسیب های اجتماعی را مطرح ساخته است.

۷) با تمامی این برجستگی، «فرمان آرا» از آن دست کارگردانانی است که دنیای تصویر بی رحمانه به سراغ آثارش رفته است؛ «بهمن آرا» در خصوص ممیزی و حاشیه های بیشتر کارهایش گفته است: «شازده احتجاب» در زمان خود جایزه اصلی جشنواره فیلم تهران را دریافت کرد، اما هنگام اکران با ممیزی مواجه شد.

«سایه های بلند باد» (نام دیگر فیلم فرمان آرا) هم چه قبل از انقلاب و چه بعد از انقلاب توقیف شد، بنابراین من به این مسئله عادت دارم. البته این حرف به آن معنا نیست که خودم به دنبال آن می روم، اما به عنوان فردی که در این جامعه زندگی می کند به هیچ عنوان نمی توانم نسبت به مسائل اجتماعی و سیاسی مملکتم منفعل باشم.

۸) و اما ماهیت «خاک آشنا»: در فیلم سینمایی «خاک آشنا» به طور مستقیم به شکوه و جلال تاریخی و فرهنگی ایران اشاره شده و در کنار آن مسئله تاثیر پذیری نسل ها از یکدیگر هم در این فیلم به تصویر درآمده است.

از گریم های متفاوت و جذاب فیلم می توانیم درک کنیم با فیلمی مواجه هستیم که در مقابل دغدغه های اجتماعی به مسائل تاریخی - فرهنگی نیز می پردازد.

۹) به هیچ وجه معتقد به کناره گیری نیستم؛ فرمان آرا در گفت و گو با ایسنا گفته است: به هیچ وجه موافق با قطع رابطه روشنفکران و جوانان نیستم، قطع ارتباط روشنفکران با اجتماع، جامعه را متضرر خواهد کرد.

من به شخصه این کار را مردود اعلام کرده، چرا که ما در اجتماع زندگی می کنیم. این که فرد بخواهد قهر کند و منتظر باشد که در خانه او را بزنند کار درستی نیست، ما حتما نباید به انتظار آن باشیم که در خانه مان را بزنند، بلکه اگر نیمه شب در همسایه را هم زدند، باید برخیزیم.

من همواره در مورد جامعه ام چنین حسی داشته ام و این مسئله چه پیش و چه بعد از انقلاب برایم تفاوتی نکرده است.

این تفکر در فیلم هایم، از جمله «خاک آشنا» منعکس شده است و در آن ها هم شاهد هستیم زندگی کردن بدون این که با مملکت آشنا باشیم، امکان ندارد و اگر هم ممکن باشد، زندگی بی حاصلی است.من معتقدم باید بین نسل جوان و روشنفکران نوعی دیالوگ برقرار شود تا هر دوی آن ها از مملکت و خاک آشنای آن بهره مند شوند.

۱۰) همان طور که می دانید بسیاری از کارگردانان با پیشینه ای شبیه به «بهمن فرمان آرا» وجود دارند که عرصه داخلی را مهیا ندیده و به دیاری دیگر برای جلب مخاطب و همین طور ارائه ایده هایشان رفته اند، شاید نام بردن کار صحیحی نباشد، اما ای کاش گفته های فرمان آرا کمی ذهنشان را درگیر سازد و مخاطبان تشنه داخلی را دریابند.بسیاری از جوانان و نسل سومی های امروز، بسیار باسوادتر از آن چه که به نظر می آید، هستند اما با این وجود، خود جوان ها روی یکدیگر تاثیر بسیاری دارند.

در این فیلم هم سعی می شود در نهایت به نماینده نسل جوان در این فیلم گفته شود که در هر حال عشق وجود دارد و این عشق می تواند اشکال مختلفی چون عشق مادر و فرزند، عشق خواهرزاده و دایی یا حتی عشق به مملکت و آب و خاک باشد. این مملکت هر مشکلی هم که داشته باشد کشور من است و هیچ کجای دنیا را بیش از این جا دوست ندارم.

اگر هم حرفی می زنم یا فیلمی می سازم از سر نیاز روحی است تا در قالب آن به نسل جوان بگویم که بچه ها، این مملکت را برای شما خواهیم گذاشت.این مملکت مانند ارث عظیمی است که اگر به دست یک فرد یا گروهی بی مسئولیت و بی رحم بیفتد، حرام می شود، من می خواهم به جوانان بگویم نباید این گونه این میراث فرهنگی را حرام کنند.

حسی که من به مملکت دارم، نمی گویم یگانه است، اما بسیار شخصی است. البته به غیر از من افراد دیگری هم هستند که دلشان برای این آب و خاک می تپد و این جا مانده اند و کار می کنند.

۱۱) بازیگر سینمایی «خاک آشنا»: همان طور که گفتیم عاملی که ما را مجاب کرد به سراغ «خاک آشنا» و کارگردانش برویم، تبلیغات تلویزیونی این فیلم و گریم های متفاوت بازیگران آن بود.

«رضا کیانیان» یار غار همیشگی فرمان آرا در این سینمایی نیز ایفای نقش کرده است؛ فرمان آرا در این خصوص و حضور پررنگ و مداوم کیانیان در آثارش گفته است: «رضا کیانیان» صورت یک انسان روشفکر را دارد و من هم در فیلم های مختلفم به این افراد نیاز داشتم، اما در فیلم کمدی که قصد دارم در ایتالیا بسازم، «علیرضا خمسه» و احتمالا «اکبر عبدی» ایفای نقش خواهند کرد، به هر حال انتخاب بازیگر بستگی به داستان دارد.

« رویا نونهالی» نیز یکی دیگر از چهره های این فیلم می باشد که در سینمایی «بوی کافور، عطر یاس» با فرمان آرا همکاری داشته است.

او در فیلم نام برده حضوری کوتاه اما به یادماندنی و ماندگار داشته است.

نونهالی در سینمایی«خاک آشنا»با گریمی متفاوت ظاهر شده است.«بیتا فرهی» نیز در این سینمایی ایفای نقش می کند، او با صدای تاثیرگذار و جذابش یکی از برجسته ترین بازیگران دنیای تصویر می باشد.جالب است بدانید: «محمود کلاری» فیلم بردار سینمایی تاریخ ساز «مادر» این فیلم را (خاک آشنا) فیلم برداری کرده است.

۱۲) امیدوارم تماشاگران خود فیلم را تبلیغ کنند: فرمان آرا در ارتباط با بحث تبلیغات شهری فیلم «خاک آشنا» به ایسنا گفته است: بهترین شیوه تبلیغ، دهان به دهان است و این نوع تبلیغ، شیوه ای است که با هیچ پولی نمی توان آن را خرید.

اگر تماشاگری فیلم را دوست داشته باشد و به دوست دیگری توصیه کند، این بهترین تبلیغ است. بنابراین امیدوارم که تماشاگر این فیلم را تبلیغ کند.

۱۳) گفته های کلی فرمان آرا در خصوص خاک آشنا: من نمی خواهم بگویم «خاک آشنا» مانند قرصی است که اگر آن را استفاده کنیم، دردهایمان برطرف می شود.

این فیلم درباره عشق ساخته شده و علاوه بر در نظر گرفتن انواع مختلف عشق های انسانی، عشق مملکت نیز مطرح می شود.(جالب است بدانید لوکیشن اصلی فیلم «کردستان» است)

بهمن فرمان آرا در پایان با بیان این که برای جلوگیری از قاچاق «خاک آشنا» با وجود درخواست های زیاد آن را به هیچ جشنواره خارجی نفرستاده است، گفت: مسائل ایمنی را خیلی رعایت کرده ایم و در داخل کشور هم تاکنون این فیلم تنها چند نمایش خصوصی داشته است.

علی نژاد