بیماری های بین المللی با دردسرهای اضافی برای فقیرترها

بررسی آماری دیابت در کشورهای در حال توسعه

شیوع بیماری‌های مزمن غیرواگیردار روند صعودی نگران‌کننده‌ای در سطح جهان پیدا کرده است که دیابت، چاقی و فشارخون از عوامل اصلی مستعدکننده این بیماری‌ها به شمار می‌روند...

همراه با افزایش اضافه‌وزن و چاقی و به دنبال آنها بالا رفتن تعداد دیابتی‌ها و افراد مبتلا به فشار‌خون در دهه اخیر در جمعیت‌های عمدتا شهری، کاهش وزن، سوءتغذیه و بیماری‌های عفونی را از مشکلات اصلی تهدیدکننده بهداشت کشورهای در حال توسعه می‌شمارند. در حال حاضر از یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون نفر دارای اضافه‌وزن در حدود ۳۱۲ میلیون نفر چاق هستند. به علاوه به گزارش

International Obe‌sity Taskforce حداقل ۱۵۵ میلیون کودک در جهان در طبقه‌بندی اضافه‌وزن قرار می‌گیرند. این سازمان بین‌المللی با همکاری سازمان بهداشت جهانی تعریف‌های متفاوتی از چاقی با توجه به گروه‌های نژادی مختلف ارایه کرده‌اند که مطابق این تعاریف جدید شمار افراد چاق به یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون نفر می‌رسد.

● اضافه‌وزن در کشورهای در حال توسعه

در ۲۰ سال اخیر چاقی در کشورهای در حال توسعه که با فاصله گرفتن از شیوه زندگی سنتی، کاهش تحرک بدنی و افزایش مصرف غذاهای پرکالری و ارزان‌قیمت شیوه زندگی غربی را پذیرفته‌اند سه برابر شده است. تغییر شیوه زندگی در این کشورها باعث ازدیاد وزن از ۱۰ به ۲۵ درصد و چاقی از ۲ به ۱۰ درصد شده است.

این مشکل تازه از راه رسیده در خاورمیانه، جزایر اقیانوس آرام، آسیای جنوب شرقی و چین جدی‌تر است. در کنار عوض شدن سبک زندگی ارتباط بین چاقی و فقر دچار نوعی پیچیدگی است که مرزبندی را مشکل می‌کند. در کشورهای بسیار فقیر با تولید ناخالص ملی GNP سالانه کمتر از ۸۰۰ دلار فقر همراه با لاغری و سوءتغذیه و در کشورهای با درآمد متوسط حدود ۳ هزار دلار در سال فقر همراه با افزایش خطر چاقی دیده می‌شود.

در برخی کشورهای در حال توسعه تناقض به صورت لاغری در کودکی و چاقی در بزرگسالی است. عده‌ای از کارشناسان علت این لاغری در کودکی و چاقی بزرگسالی را به کندی رشد درون رحمی نسبت می‌دهند که باعث به دنیا آمدن نوزادان کم‌وزن، وزن گرفتن ناگهانی در کودکی، رشد مقاومت به انسولین و افزایش بیماری‌های متابولیک می‌شود. تحقیقات بر مبنای جمعیت در ۷۵ اجتماع در ۳۲ کشور نشان می‌‌دهد دیابت در اجتماع کشورهای در حال توسعه که شیوه زندگی سنتی را حفظ کرده‌اند پدیده‌ای نادر است.

در مقابل خطر ابتلا به دیابت در برخی اعراب، مهاجران آسیایی، هندی و هیسپانیک‌های ایالات‌متحده که همراه با مهاجرت، شیوه زندگی سنتی را ترک کرده و با توجه به مشکلات اقتصادی و فرهنگی الگوی غلط زندگی غربی را پذیرفته‌اند هر روز جدی‌تر می‌شود. شیوع دیابت نوع ۲ در این‌گونه جوامع به ۱۴ تا ۲۰ درصد می‌رسد و اغلب جمعیت در خطر دیابت در مناطق شهری ساکن هستند. به این ترتیب دیابت تا سال ۲۰۳۰ به صورت یک معضل جدی بهداشتی خود را نشان خواهد داد و تعداد مبتلایان به دیابت از ۱۷۱ میلیون نفر در سال ۲۰۰۰ به ۳۶۶ میلیون در سال ۲۰۳۰ خواهد رسید.

علاوه بر شیوع دیابت همراه با ازدیاد جمعیت چاق انتظار می‌رود مبتلایان به فشارخون از یک میلیارد نفر در سال ۲۰۰۰ به یک میلیارد و ۵۶ میلیون تا سال ۲۰۲۵ برسند. در کنار آن تاثیر دیابت در مشکلات قلبی‌عروقی در گروه‌های اقلیت نژادی و مهاجران به کشورهای غربی تقریبا مشابه با کشورهای در حال توسعه است که میزان افزایش ضریب چربی شکم تا باسن به افزایش بیماری‌های قلبی‌ و سکته منتهی می‌شود. پیچیده‌تر شدن مشکلات قلبی‌عروقی مرتبط با چاقی و دیابت بار اضافی بر دوش نظام‌های بهداشتی و درمانی کشورهای در حال توسعه است که در حال حاضر با بیماری‌های عفونی و مسری دست و پنجه نرم می‌کنند.

● هزینه‌های ناشی از بیماری‌های مزمن

از سوی دیگر هزینه‌هایی که دیابت و چاقی بر درآمد ملی کشورهای در حال توسعه تحمیل می‌کنند هر روز رو به افزایش است. بالاتر رفتن شاخص توده بدنی به معنای افزایش بیش از ۱۶ درصدی بار جهانی بیماری‌ها است.

در کشورهای توسعه‌یافته ۲ تا ۷ درصد کل بودجه بهداشت و درمان صرف مبارزه با چاقی یا مشکلات درمانی مرتبط با آن می‌شود. بین کشورهای توسعه‌یافته ایالات‌متحده بیشترین هزینه را برای مهار این مشکل می‌پردازد. جلوگیری از چاقی، دیابت و فشارخون نیازمند تغییرات بنیادین در نگرش‌های سلامت مسوولان و تسری این نگر‌ش‌ها به جمعیتی است که هر روز بیشتر در مناطق شهری ساکن می‌شوند. همچنین کشورهای در حال توسعه باید با نوآوری در صنعت و کشاورزی و اصلاحات اقتصادی غذاهای قابل دسترسی و بهداشتی برای جمعیت‌شان تهیه کنند و در ضمن با ابتکار عمل‌هایی ورزش را در برنامه‌ریزی‌های اجتماعی بگنجانند.

در سال ۲۰۰۳ مجمع عمومی بهداشت جهانی با هدف متعادل کردن شیوه‌های زندگی و کاهش بیماری‌های غیرواگیردار یک استراتژی جهانی درباره رژیم غذایی، تحرک بدنی و سلامت تدوین کرد و به دنبال آن سازمان بهداشت جهانی برنامه‌ای به خصوص در مورد غذای مدارس و زندگی سالم انتشار داد.

برخی از کشورها مانند برزیل، هند و چین مدتی است به بومی کردن ابتکار عمل‌های مرتبط با مبارزه با چاقی و تغذیه روی آورده‌اند. البته هنوز نتایج آماری این اقدامات ارزیابی نشده و تحلیل نتایج این اقدامات زود است، به خصوص که کارخانه‌های تولیدکننده فرآورده‌های غذایی و گروه‌های دفاع از حقوق مصرف‌کنندگان به نام دفاع از آزادی‌های مدنی با برنامه‌هایی که حق انتخاب تولیدکنندگان‌ و مصرف‌کنندگان را محدود کند، مخالف هستند. به هر حال به نظر می‌رسد در مبارزه با سه مشکل بهداشتی مرتبط با هم یعنی چاقی، دیابت و فشارخون در قرن حاضر مردم و مسوولان در ابتدای راه قرار دارند.

منبع: www.NEMJ.org

مترجم: مرجان یشایایی