سالمند آزاری

هشدار درباره پدیده زشتی که رو به افزایش است

تغییر در سبک زندگی و بهبود آن باعث افزایش تعداد سالمندان شده و این موضوع توجه بیشتر خانواده‌ها و جامعه را به سالمندان می‌طلبد. به‌علاوه این مساله فشار بیشتری روی اعضای خانواده ایجاد می‌کند و هزینه‌های بالای نگهداری از آنها در مراکز مراقبت سالمندان، خطر سوء‌رفتار و آزاررسانی به آنها را افزایش می‌دهد. بسیاری از سالمندان قادر به دفاع از حقوق خود نیستند و موارد سالمندآزاری ناشناخته می‌ماند...

سالمندآزاری یعنی انجام یا عدم انجام یک عمل که منجر به آسیب جسمی، روان?شناختی، اجتماعی یا مالی سالمند و منجر به کاهش کیفیت زندگی او می‌شود.

به موازات اینکه سالمندان از نظر جسمانی ضعیف و ضعیف‌تر می‌شوند و کمتر قادرند از خود مراقبت و محافظت کنند، بیماری‌های مختلف جسمانی و روانی می‌توانند باعث ناتوانی و خستگی آنها و مراقبان آنها ‌شود و در این صورت آزار سالمندان دور از ذهن نیست. گزارش‌های متعدد نشان می‌دهد سالمندان معمولا در خانه یا جایی که از آنها نگهداری می‌شود مورد آزار قرار می‌گیرند. سالمندآزاری انواع و اقسام مختلفی دارد و شامل آزارهای جسمی و روانی است. آزارهای جسمی شامل درد، عدم دادن داروهای مناسب یا محدودکردن و بستن آنها یا کتک‌زدن است. آزارهای عاطفی و روانی نوع دیگر آزار است که از آن جمله می‌توان به اشکال کلامی و غیرکلامی اشاره کرد. بی‌احترامی لفظی مداوم، اذیت و آزار، تهدیدهای متداول مانند دوست نداشتن سالمند، موردپسند نبودن، دشنام دادن، تمسخر و استهزای سالمند در جمع، ممنوعیت برقراری ارتباط با دیگران، بی‌توجهی نسبت به نیازهای جسمانی-اجتماعی و روانی سالمند، سوءاستفاده مالی، انواع آزارهای جنسی، غفلت یا ترک‌کردن فرد مراقب، همگی جزو انواع خشونت روانی است و سلامت روانی سالمند را به مخاطره می‌اندازد و موجب بروز احساساتی چون بی‌میلی به زندگی، سرزنش خود، نداشتن اعتمادبه‌نفس و نگرش مثبت، احساس یأس و ناامیدی و درماندگی، ترس از مردم، اضطراب، احساس گناه، احساس حقارت، احساس عدم‌شایستگی و خودارزشمندی و نهایتا کناره‌گیری سالمند می‌شود.

● علایم و نشانه‌ها

بسیاری از نشانه‌های سالمندآزاری با نشانه‌های زوال عقل یا بیماری‌هایی که سبب سستی و ضعف می‌شوند هم مشابهت دارند. اما بحث و جدال و تنش مکرر بین مراقب و فرد سالمند و تغییر در شخصیت یا رفتار سالمند می‌تواند علامتی از سالمندآزاری باشد. همچنین باید علایم غیرقابل توجیه مثل کبودی یا زخم (مخصوصا اگر به‌طور قرینه در دوطرف بدن نباشند)، شکستگی استخوان‌‌ها یا کشیدگی، مصرف بیش از حد داروها یا عدم دریافت آنها، شکستگی عینک یا قاب آن یا اضطراب و مکیدن انگشت یا مِن‌مِن کردن سالمندان را جدی گرفت. همچنین غفلت از سوی مراقب، کاهش وزن غیرمعمول و سوتغذیه یا کم‌آبی، مشکلات جسمانی درمان نشده مثل زخم بستر، محیط زندگی کثیف، رختخواب و لباس‌های کثیف و نشسته و تعویض نشدن لباس‌ها، حمام نکردن یا عدم ‌پوشیدن لباس یا پوشش مناسب در هوای گرم و سرد، محیط زندگی غیرایمن از نظر گرما و سرما، وجود سیم‌خطرناک برق، سایر خطرات محیطی، ‌تنها رهاکردن سالمند در مکان پرخطر، دادن داروهای زیاد یا کم به فرد سالمند، کم‌شدن وسایل خانه و مایملک مورد علاقه آنها، دست‌درازی به اندوخته‌های آنها، ناسزاگویی به آنها، و تهدید آنها به فرستادن به خانه‌های سالمندان نیز از وجوه دیگر سالمندآزاری است.

● عوامل خطرساز و روش‌های پیشگیری

مراقبت‌کردن از یک فرد سالمندی که نیازهای گوناگونی دارد دشوار است. هر سالمندی که در همه موارد به مراقب خود وابسته و بسیار ضعیف و ناتوان است، ممکن است زمینه را برای سالمندآزاری فراهم کند. بسیاری از مراقبان غیرحرفه‌ای، همسر و فرزندان سایر اقوام یا دوستان هستند که ابتدا احساس می‌کنند مراقبت کردن از یک سالمند می‌تواند رضایت‌بخش باشد اما در واقع این امر بسیار مهم و در عین‌ حال استرس‌آور است. این استرس مراقبت از سالمندان می‌تواند منجر به مشکلات جسمی و روانی برای فرد مراقب نیز شود. اضطراب و استرس فرد مراقب و افسردگی، سوء‌مصرف مواد، سابقه بیماری سالمند، سابقه خشونت خانگی، تمایل خود سالمند برای بحث‌های جسمی و کلامی، همه و همه سبب می‌شود که سالمند در معرض خطر آزار قرار گیرد. عموما زنان سالمند بیش از مردان سالمند و سالمندان تحریک‌پذیر و عصبی بیش از سالمندان مطیع و فرمانبردار، سالمندان بیمار و معلول بیش از سالمندان سالم گرفتار آزار می‌شوند. ما می‌توانیم به کاهش شیوع سالمندآزاری کمک کنیم، به شرطی که

۳ مورد را رعایت کنیم:

▪ گوش‌دادن به حرف‌های سالمندان و فرد مراقب

▪ مداخله هنگام سالمندآزاری

▪ آموزش به دیگران که چگونه سالمندآزاری را تشخیص و گزارش کنند.

ترجمه: پرنیان پناهی

منبع: Mayoclinic