این آرامش قبل از طوفان است

وقتی به «بهرام رادان» می گوییم «راه آبی ابریشم» با وجود خاص و نو بودن در سینمای ایران, آنطور که انتظار می رفت دیده نشد, سری به نشانه تایید تکان می دهد

«این روزهایم، آرامش قبل از طوفان است.» این، تنها قسمتی از حرف‌های «بهرام رادان» در تازه‌ترین گفت‌وگویش با زندگی ایده‌آل است؛ د‌ر این صفحات منتظر خواندن حرف‌های ستاره محبوبی باشید که کافی است نامش در تیتراژ یک فیلم بیاید تا خیلی‌ها را هیپنوتیزم کند و آنها را بی‌چون و چرا ‌به سالن‌های سینما بکشاند. بسیاری او را با «محمدرضا گلزار» مقایسه می‌کردند و می‌گفتند به واسطه چهره زیبایش است که در سینما این همه طرفدار پیدا کرده اما بازی‌هایش در «سنتوری»، «شمعی در باد»، «گیلانه»، «تقاطع» و «بی‌پولی» و بردن ۲ سیمرغ جشنواره فیلم فجر این گفته‌ها را باطل کرد. البته خودش هم قبول دارد که چند سالی می‌شود طرفدارانش دل‌شان برای «علی سنتوری» واقعی سینمای ایران تنگ شده اما بی‌شک این روزها به زودی برای «بهرام رادان» به پایان خواهند رسید؛ کافی است ‌چند ماه دیگر تحمل کنید تا ستاره‌تان را در ‌پرسروصداترین و پرستاره‌ترین فیلم ‌سال، «پل چوبی»‌‌ ببینید، شاید سیمرغ دیگری برای او در راه باشد... تا یادمان نرفته بگوییم که در این گفت‌وگو با «بهرام رادان» تهیه‌کننده نیز آشنای‌تان خواهیم کرد!

● انگار کسی حوصله دیدن فیلم جدی ندارد

«راه آبی ابریشم»؛ این روزها به واسطه دیدن این فیلم، می‌توانید ستاره محبوب‌تان «بهرام رادان» را دوباره روی پرده سینماها ببینید؛ فیلمی که پروژه بسیار سختی بوده، و ۷ ماه از جوانی خودرا پای آن گذاشته و نقشی را در آن بازی کرده که به اعتقاد خودش، با تمام نقش‌هایی که تا امروز تجربه کرده متفاوت بوده است. او بازی در کنار بازیگرانی همچون «عزت‌الله انتظامی»، «رضا کیانیان» در لوکیشن‌های منحصر به فرد و عظیم «راه آبی ابریشم» را کار بسیار مشکلی می‌داند، هرچند بعد از هر کار مشکلی، نمی‌توان منتظر یک ‌نتیجه رضایت‌بخش‌ ‌بود، چراکه متاسفانه آن برخوردی که جامعه امروز باید با فیلم‌هایی مانند «راه آبی ابریشم» داشته باشد، ‌ندارد. گوئی ‌مردم دیگر دوست ندارند فیلم جدی ببینند و به سینما، صرفا به چشم یک تفریح نگاه می‌کنند؛ جامعه‌ای که حتی علاقه ندارد تکه‌ای از تاریخ سرزمین خودش را ببیند!

● مردم بالاخره این فیلم را خواهند دید

وقتی به «بهرام رادان» می‌گوییم «راه آبی ابریشم» با وجود خاص و نو بودن در سینمای ایران، آنطور که انتظار می‌رفت دیده نشد، سری به نشانه تایید تکان می‌دهد! به قول او معلوم است وقتی برای ساخت یک فیلم بودجه دولتی وجود داشته باشد، کسی دلش آنچنان برای کار نمی‌سوزد، مگر این‌که عده‌ای قصد داشته باشند به واسطه ساخت یک فیلم، پیام خاصی را متناسب با عقایدشان به جامعه انتقال بدهند که در این صورت، حمایت از آن صورت خواهد گرفت. «راه آبی ابریشم» با داشتن بودجه‌ای ۶ میلیون دلاری (که البته بهرام رادان معتقد است بودجه کمی برای ساخت چنین فیلمی بوده) و با وجودی که پروژه عظیمی در سینمای ایران به حساب می‌آید، ‌برخوردار ازحمایت خاصی از جانب مسئولان نشد و آن عده که اصرار بر ساخت این فیلم را داشتند، امروز دیگر در مدیریت سینما حضور ندارند! متاسفانه انگار مسئولان امروز سینما، علاقه‌ای به ‌فیلم‌هایی از جنس «راه آبی ابریشم» ندارند و همین می‌شود که مورد بی‌مهری قرار می‌گیرد و آنطور که انتظار می‌رفته دیده نمی‌شود، اما «بهرام رادان» بازیگر نقش «شاذان بن‌یوسف» این فیلم معتقد است مردم بالاخره این فیلم را خواهند دید، حتی آن عده که فرصت نمی‌کنند این فیلم را در سینماها ببینند هم این امکان را دارند به واسطه نمایش خانگی، «راه آبی ابریشم» را در خانه و در کنار خانواده‌هایشان ‌به تماشا‌ بنشینند و هنرنمایی ستاره‌شان را ببینند؛ آن زمان است که عوامل این فیلم نتیجه زحمات‌شان را خواهند گرفت.

● چاق شدم، شمشیرزنی هم یاد گرفتم

شاید جالب باشد بدانید «بهرام رادان» برای درآوردن هرچه بهتر نقش «شاذان بن‌یوسف» ۱۰ کیلوگرم وزن اضافه کرده تا ظاهرش به این کاراکتر جنگجو و ناخدا بیشتر نزدیک شود. همچنین او هر بار قصد داشته جلوی دوربین «محمد بزرگ‌نیا» قرار بگیرد، بیش از ۲ ساعت ‌تحت گریم قرار می‌گرفته. از آنجا که اکثر تصویربرداری‌های این فیلم از ۷ صبح آغاز می‌شده، «بهرام رادان» و سایر عوامل و بازیگران مجبور بوده‌اند هر روز ساعت ۳ و نیم صبح از خواب بیدار شوند و تا مقصد (که حدود ۴۵ دقیقه با محل اسکان عوامل فاصله داشته) برسند، ساعت ۴ و نیم صبح می‌شده و همه تا ۵ صبح فرصت داشته‌اند صبحانه‌شان را صرف کنند و از آن زمان به بعد، زیر دست گریمور کار می‌نشسته تا بتواند ساعت ۷:۳۰_۷ صبح‌، برای بازی جلوی دوربین حاضر شود. شاید مزیت دیگر این فیلم برای «بهرام رادان»، فراگیری یکسری اصول جنگاوری بوده باشد؛ او برای بازی در نقش «شاذان بن‌یوسف»‌، روزها با «سام سرابی» شمشیرزنی تمرین می‌کرده تا هنگام فیلمبرداری با مشکلی مواجه نشود.

● اولین همکاری با رضا کیانیان فوق العاده بود

اتفاق‌ خوشایند «راه آبی ابریشم» برای «بهرام رادان»، تجربه بازی در کنار «رضا کیانیان» و «داریوش ارجمند» بوده است؛ او پیش از این ۲ بار طعم همکاری با استاد «عزت‌الله انتظامی» را در فیلم‌های «حکم» و «گاو خونی» چشیده بود، اما «راه آبی ابریشم»، اولین‌ تجربه همکاری‌اش با «رضا کیانیان» و «داریوش ارجمند» به حساب می‌آید. بهرام رادان مجموعه بازیگران این فیلم را فوق‌العاده توصیف می‌کند.

● حالا بردن دیگران برایم مهم‌تر از بردن خودم است

در ویترین افتخارات «بهرام رادان»، ۲ سیمرغ جشنواره بین‌المللی فیلم فجر به خاطر بازی در فیلم‌های «شمعی در باد» و «سنتوری» می‌درخشد، اما انگار دیگر آن اشتیاق سابق برای ‌کسب سیمرغ در او وجود ندارد، چراکه ‌احساس می‌کند آن اتفاقی که باید، در سینما برایش‌ افتاده و سیمرغ و جوایز دیگر، اهمیت چندانی برایش ندار‌د و با اضافه شدن یک سیمرغ دیگر به افتخاراتش، انقلابی در زندگی و کارش رخ نخواهد داد، هر چند هیچ‌گاه منکر این نخواهد شد که تشویق یا دیده شدن برای هر فردی لذت‌بخش است، اما به نظرش بستگی دارد به این تشویق یا برنده شدن که در چه برهه‌ای از زمان برای یک نفر اتفاق بیفتد؛ درست مانند خودش که لحظاتی که اولین سیمرغ‌ کارنامه‌اش را به واسطه بازی در «شمعی در باد» از چنگ رقیبانش درآورد، جزو رویایی‌ترین لحظات زندگی‌اش بوده است، اما امروز دیگر دنبال این جوایز و سیمرغ‌ها نیست و جذابیتی برایش ندارد دوباره روی صحنه برود و سیمرغ را در دستانش بگیرد، او می‌خواهد با ورود به یک دنیای جدید (که انگار قصد ندارد فعلا حرفی درباره‌اش بزند)، طرفدارانش را حسابی غافلگیر کند؛ انگار امروز برخلاف بسیاری از همکارانش که برای تصاحب سیمرغ و جوایز دیگر سرودست می‌شکنند و جنجال به پا می‌کنند، به مرز پختگی رسیده است، چراکه با اطمینان می‌گوید: «اینقدر که ‌کاندید یا برنده شدن بعضی همکارانم در جشنواره‌ها خوشحالم می‌‌کند، ‌کاندید یا برنده شدن خودم خوشحالم نخواهد کرد‌.»

● همیشه دلم می‌خواست یک ناخدا باشم

یکی از ویژگی‌های بزرگ «راه آبی ابریشم» برای «بهرام رادان»، محقق شدن یکی از رویاهای کودکی‌اش بوده است؛ او علاقه زیادی به ناخدا بودن و هدایت کشتی در دریا داشته که این رویا در این فیلم ‌تبدیل به واقعیت شد. گویا تجربه این نقش آنقدر برای رادان لذت‌بخش هست که با اطمینان می‌گوید اگر یک بار دیگر چنین نقشی پیشنهاد شود، حتما آن را خواهد پذیرفت، البته ‌این‌بار بسیار بهتر و مسلط‌تر. او معتقد است هر ۲ زمستانی که سر این فیلم بوده، جزو بهترین لحظات زندگی او به حساب می‌آیند و از حضور در این کار بسیار خوشحال است، چراکه همکاری با یک گروه کاملا حرفه‌ای و دوست‌داشتنی را تجربه کرده‌ و امیدوار است دوباره همکاری با این گروه حرفه‌ای را تجربه کند.

● حالا می‌خواهم همه چیز را پیشنهاد بدهم

جدیدترین تصمیم ستاره سینمای ایران این است که می‌خواهد این‌بار معادلات را بر هم بزند و خودش دعوت‌کننده عوامل برای ساخت یک پروژه باشد. البته منظورش این نیست که همه کاره خودش باشد، چون شخصیتش به گونه‌ای نیست که بخواهد دستوردهنده صرف باشد، او می‌خواهد یک ناظر صرف باشد که نه در کار کارگردانش دخالت ‌کند، نه نویسنده و نه دیگر عوامل کار؛ او فقط پیشنهادهایی که تصور می‌کند ‌ممکن است به سود پروژه باشد را مطرح خواهد کرد، درست مانند بازیگران مشهور سینما که کارگردان و سایر عوامل فیلم‌های‌شان را خودشان انتخاب می‌کنند؛ کاری که بسیاری از ستاره‌های مشهور دنیا ‌انجام می‌دهند؛‌ در صورت این اتفاق، از این به بعد پاسخ‌دهنده اصلی فیلم‌هایی که بازی خواهد کرد، خودش خواهد بود، نه این‌که به واسطه بازی در یک فیلم که عواملی متعهد ندارد، مجبور باشد به همه پاسخ بدهد و نوک پیکان انتقادات فقط به سوی او نشانه برود!

● این آرامش قبل ازطوفان است

«این کارها در گروه خونی من نیست.» این پاسخ بهرام رادان به این سوال است که چرا در فیلم‌های تجاری و پرفروش این روزهای سینمای ایران حضور ندارد؛ او اصلا تمایلی به دیدن این فیلم‌ها ندارد، چه برسد به بازی در آنها، چون هیچ تناسبی در فروش و میزان فرهنگ به کار رفته در لحظه لحظه این فیلم‌ها احساس نمی‌کند، ‌انگار طرفدارانش نیز دوست ندارند او را همزمان در ۴-۳ فیلم تجاری روی سر در سینماها ببینند؛ چه بسا او تجربه بازی در فیلم‌های صرفا تجاری را نیز دارد، اما هیچ‌کدام‌شان نتایج رضایت‌بخشی نداشته‌اند! او دوست دارد در فیلم‌هایی بازی کند که هم نگاه تجاری داشته باشد، هم مورد پسند عامه قرار گیرد. خودش نیز قبول دارد این روزها کم‌کار شده و طرفدارانش منتظر دیدن دوباره‌اش بر پرده سینماها هستند، اما یک جواب محکم دارد: «این، آرامش قبل از طوفان است.» شاید او در حال برنامه‌ریزی است تا یک تحول عظیم در کارش، زندگی‌اش و حتی در خود «بهرام رادان» به وجود بیاورد و یک ستاره جدید را بسازد تا با نسل جدید همگام باشد.

● من بازیگرم، کارمند نیستم

ستاره چشم آبی سینمای ایران، این روزها هدف‌های بزرگی در سر می‌پروراند؛ او بسیار مشتاق ‌ورود به عرصه تهیه‌کنندگی است و دوست دارد این‌بار، خودش فیلم تهیه و تولید کند؛ تصمیمی که مدت‌هاست در حال برنامه‌ریزی روی آن است و قصد دارد به زودی توانایی‌هایش در این زمینه را نیز امتحان کند. وقتی از او می‌پرسیم پس چه اتفاقی برای حضورت در دنیای بازیگری خواهد افتاد، با اطمینان می‌گوید: «فقط در صورتی بازی خواهم کرد که احساس کنم حضور در آن فیلم یک اتفاق خوب خواهد بود و جذبم کند.» او دوست ندارد مانند بسیاری از بازیگران امروز سینمای ایران، مانند یک کارمند صبح تا شب سرکار برود و در بازیگری، به روزمرگی برسد؛ او این اتفاق را برای هر بازیگری یک سم بزرگ می‌داند؛ این درحالی است که فیلمنامه‌ها و سناریوهای زیادی به او پیشنهاد می‌شود و هر بار آنها را رد می‌کند و بسیاری به او اعتراض می‌کنند با وجود این همه سختگیری و رد کردن پیشنهادات، پس کجا می‌خواهد بازی کند؟ اما بهرام‌رادان همچنان بر عقایدش پافشاری می‌کند؛ او نمی‌خواهد یک بازیگر «کارمند‌ مآبانه» باشد و چون اسمش بازیگر است، در هر فیلمی بازی کند!‌ بهرام رادان دوست دارد خودش انتخاب کند، اما حواسش به این نکته نیز هست که این کم‌کاری یا بهتر است بگوییم گزیده‌کاری، باعث کنار رفتنش از صحنه نشود. قصد او این است که از این‌ جای راه به بعد آرام آرام حرکت کند و گزیده‌کارتر شود، اما خبر خوشحال‌کننده برای طرفدارانش این است که او تصمیم ندارد به خاطر این تصمیم، چند سالی ‌از سینما دور باشد، او به طرفدارانش اطمینان می‌دهد حداقل سالی یک فیلم بازی خواهد کرد. البته می‌گوید ‌اگر قرار باشد خودش فیلم تولید کند، شاید سالی ۵-۴ بار تصویرش را بر سردر سینماها ببینیم؛ او دوست دارد در کارهایی بازی کند که از ابتدا تا انتهای مراحل ساخت، پخش، تبلیغ و دیگر مراحلش زیرنظر مستقیم خودش باشد؛ انگار در این سال‌ها خیلی بابت این اتفاقات اذیت شده و از این‌که هیچ‌کس مسئولیتش را تمام و کمال انجام نمی‌دهد و از جواب درست دادن طفره می‌رود، بسیار ناراحت است.

● جمله جانی‌دپ را دوست دارم

از صحبت‌هایش می‌توان به راحتی متوجه شد عقاید منحصر به فرد خودش را دارد؛ او بر این باور است که شاید یک فیلم فروش نجومی و بسیار بالایی در سینما داشته باشد، اما احتمالا اگر ‌بعد از مدتی آن را در خانه و کنار خانواده‌تان ببینید، بگویید این چه فیلم بدی است؟! آن زمان هیچ‌کس نمی‌آید بگوید این فیلم زمان اکرانش خیلی فروش داشته بلکه کیفیت کار‌ اهمیت دارد. در تک‌تک کلماتش اطمینان را احساس می‌کنید، آنچنان که می‌گوید به‌رغم این‌که «راه آبی ابریشم» به واسطه پخش و تبلیغات ضعیفش فروش آنچنانی نداشته، اما به خاطر بازی در چنین فیلم باارزشی بسیار مسرور است؛ او همواره این جمله «جانی دپ»، هنرپیشه مشهور سینما را آویزه گوشش کرده که «دوست دارم در فیلم‌هایی بازی کنم که وقتی فرزندانم در آینده به تماشای آنها نشستند، از این‌که پدرشان در چنین فیلم‌هایی بازی کرده، شرمسار و سرخورده نشوند!» چراکه آن زمان نمی‌توانی به فرزندت بگویی این فیلم در زمان خودش فروش بالایی داشته؛ این حرف‌ها دیگر خریداری نخواهد داشت. او دوست دارد وقتی فرزندانش به تماشای بازی پدرشان در «راه آبی ابریشم» نشستند، او در نقش پدرشان به آنها بگوید این فیلم با چه امکانات محدود و در چه شرایط سختی ساخته شده و فرزندانش بابت این حضور به پدرشان افتخار کنند.

● اول تهیه‌کننده می‌شوم، بعد کارگردان...

شاید برای همه طرفداران بهرام رادان جالب باشد از این پس او را در قالب بازیگری ببینند که قرار است خودش از ابتدا تا انتهای فیلم‌هایی که بازی می‌کند را زیرنظر بگیرد؛ شاید به همین دلیل باشد که ستاره امروز تصمیم گرفته دست به انتخاب بزند؛ او قصد دارد از این به بعد در پروژه‌هایی که می‌توانند نظرش را جلب کنند، سهیم شود.

او معتقد است در این برهوت بازیگری، حتی در خانه بازیگرانی هم که به تازگی وارد این حرفه شده‌اند، پر است از سناریوهای‌ پیشنهادی و ارزشی ندارد اعلام کند در خانه‌اش یک کمد پر از سناریوهایی دارد که رد کرده است‌ (البته متذکر می‌شود که بعضی‌های‌شان ساخته شده‌اند و بدون او نیز به موفقیت رسیده‌اند).او یکی از بزرگ‌ترین مشکلات سینمای ایران را کمبود بازیگران خوب می‌داند، آنچنان که بر این باور است اگر روزی کارگردانی برای ساخت فیلمش نیاز به یک بازیگر خوب جوان داشته باشد، بعید است بیش از ۵ انتخاب پیش‌رویش باشد و در صورتی که با هیچ‌کدام‌شان به توافق نرسد، ممکن است پروژه‌اش برای همیشه تعطیل شود، یعنی ممکن است انتخاب ششمی وجود نداشته باشد! شاید دلیل این اتفاق از نگاه بهرام رادان این باشد که کارگردانان و تهیه‌کنندگان، امروز اهل ریسک نیستند و مانند زمان ورود خودش به عرصه سینما که به او فرصت خودنمایی دادند، این امکان را به افراد تازه‌وارد نمی‌دهند!

بهرام رادان احساس می‌کند اگر خودش بر کارش نظارت مستقیم داشته باشد، بهتر می‌تواند هدایتش کند و رضایت خاطر بیشتری از آن خواهد داشت. البته او قصد ندارد تنها در تولیدات خودش بازی کند، شاید روزی روزگاری سناریویی از دوستی به دستش برسد که کاری حرفه‌ای باشد و فضای کاملا متفاوتی داشته باشد که برای او جالب به نظر برسد و با آن همکاری کند.

مثل جدیدترین فیلمش «پل چوبی» که بعد از بررسی تمام جوانب (از بازیگران گرفته تا سناریو، عوامل و...) پذیرفت در این کار بازی کند و امروز از این اتفاق به هیچ عنوان پشیمان نیست، اما تمام سعی‌بهرام رادان بر این است که از این به بعد تمرکز اصلی‌اش را روی کارهایی بگذارد که قرار است تولیدش در دفتر خودش رقم بخورد. البته ستاره میل زیادش به کارگردانی را نیز کتمان نمی‌کند و ممکن است روزی او را در لباس کارگردانی نیز ببینیم، اما مطمئنا این اتفاق بعد از تهیه‌کنندگی‌اش خواهد افتاد، شاید یک دهه دیگر...