نگاهی به کارنامه هنری رومن پولانسکی

زندگی رومن پولانسکی خودش داستانی جذاب برای یک فیلم است او از خانواده لهستانی در پاریس متولد شد پیش از شروع جنگ جهانی دوم به همراه خانواده به لهستان بازگشتند

زندگی رومن پولانسکی خودش داستانی جذاب برای یک فیلم است. او از خانواده لهستانی در پاریس متولد شد. پیش از شروع جنگ جهانی دوم به همراه خانواده به لهستان بازگشتند. همان زمانی که لهستان به اشغال نیروهای آلمان نازی درآمد، با این که خانواده او از یهودیان معتقد نبودند، اما از گزند هیتلر در امان نماندند و به اردوگاه یهودیان فرستاده شدند. پولانسکی در آن زمان ۶ ساله بود و همه ترس و وحشت آن دوران در ذهنش باقی ماند.

«مادر من خیلی زود توسط آلمان‌ها کشته شد و پدرم را هم بعد از ۲ سال به کمپ اسرا فرستادند و من تنها ماندم ...»

بعد از جنگ او به پدرش پیوست و همراه هم به لهستان برگشتند. تمام این دوران تاثیری عمیق بر زندگی او گذاشت. دیدن و در نتیجه تجربه کردن جنایات هیتلر، زندگی با هویتی دوگانه، مرگ مادر، مهاجرت و همه همه دستمایه ای شد برای سال‌های سال زندگی هنری و حرفه ای او. بعد از بازگشت به لهستان او به مدرسه فیلمسازی لودز رفت. در آنجا چند فیلم بازی و کارگردانی کرد که او را در میان فیلمسازان جوان، نامی مطرح کرد. او در سال ۱۹۵۹ فارغ التحصیل شد. یک سال بعد اولین فیلم بلندش (In The Water Knife) درباره زوجی که مردی را همراه خود به سفری دریایی می برند، را ساخت. این فیلم تمام المان‌های سینمای پولانسکی را در خود داشت. درباره روابط انسانی با برداشتی روانکاوانه. برخوردهایی که سوال‌های اخلاقی زیادی را مطرح می‌کند. فیلم موفقیت تجاری و هنری زیادی برای پولانسکی به همراه داشت و اولین نامزدی اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان را برای او به همراه آورد.

همان سال او به فرانسه مهاجرت کرد اما در آنجا کسی از او حمایت نکرد و به چشم یک خارجی به او نگاه کردند. تجربه این سفر و زندگی در غربت، سال‌ها بعد دستمایه ساخت یکی از بهترین فیلم‌هایش مستاجر (The Tenant) بود اما تا پیش از آن، چند فیلم دیگر می‌سازد که مهمترین اش «بچه رزماری» است که او در سال ۱۹۶۸می‌سازد، اما زندگی عجیب پولانسکی همچنان برای او حوادث عجیب به همراه دارد. زمانی که او در لندن مقدمات فیلم بعدی اش را آماده می‌کرد، همسرش شارون تیت که در فیلم قاتلین بی باک خون آشام با او همبازی بود در تابستان ۱۹۴۹ در لس آنجلس به همراه چهار نفر دیگر به قتل می رسد.

«من فقط می‌توانم بگویم این ماه‌های آخر به اندازه چند سال گذشته که با همسرم گذراندم، تنها روزهای شاد و خوشحال زندگی من بودند.»

چند سال بعد نوبت رسید به شاهکار پولانسکی که بسیاری به خاطر این فیلم او می‌شناسند «محله چینی‌ها». فیلمی‌که نامزد یازده جایزه اسکار شد. دو سال بعد پولانسکی به فرانسه بازگشت و از تجربه اولین باری که در فرانسه بود، برای ساخت فیلمی‌استفاده کرد به نام مستأجر. او در فیلم نقش اول را بازی کرد، نقش مرد لهستانی که در پاریس زندگی می‌کند. فیلم درباره ترس از مهاجرت، خارجی بودن و ترس مدرن آپارتمان نشینی بود.

در دهه ۸۰ او فیلم فرانتیک را کارگردانی کرد. فیلم هیچکاکی درباره یک زوج عادی که یکی شان در پاریس ناپدید می‌شود. هریسون فورد در نقش شوهر سعی می‌کند، از راه‌های قانونی همسرش را پیدا کند اما در انتها تصمیم می‌گیرد خودش وارد عمل شود. فیلم از هر نظر یک موفقیت کامل برای پولانسکی بود.

شاید مهمترین فیلم دهه ۹۰ پولانسکی را بتوان فیلم «ماه تلخ» نامید. فیلمی‌تلخ و سیاه با درونمایه روانکاوی جنسی، اما سال ۲۰۰۲ فرا رسید زمان کافی گذشته بود تا پولانسکی خاطرات کودکی اش را در کمپ‌های جنگ جهانی دوم به تصویر بکشد. تا پیش از او فیلمسازان دیگری از این وقایع فیلم ساخته بودند، اما پولانسکی همه آن تجربیات را برای ساخت فیلم «پیانیست» کنار گذاشته بود.

در سال ۲۰۱۰ فیلم»The Ghost» را با بازی ایان مک گرگور و پیرس برازنان ساخت. این فیلم یک موفقیت هنری کامل برای پولانسکی بود و بیشتر منتقدان فیلم را جزء بهترین فیلم‌های سال ۲۰۱۰ به حساب آورده اند. پولانسکی همچنان فیلم می‌سازد و تجربه‌های تازه می‌کند. زندگی او همواره با اتفاقات تلخ و عجیب همراه بوده و شاید تنها کارگردانی باشد که زندگی و فیلم‌هایش به یک اندازه معروفند، اما چه اتفاقات کودکی اش، چه ماجرای تجاوزاش به دختر ۱۶ ساله، چه ماجرای قتل همسرش و بازداشتش در سوئیس، هیچ کدام نتوانسته مانع از فیلم ساختن رومن پولانسکی شوند و بعد از پنج دهه نام او به عنوان کارگردانی بزرگ در تاریخ سینمای جهان برای همیشه ثبت شده است.

نویسنده : محمد حمیدی