چهل حدیث اخلاقی از پیامبر گرامی اسلام

مردی گفت ای پیامبر خدا مراد این آیه چه كسانی است رسول خدا به او چیزی نگفت تا این كه آن شخص یك بار, دوبار, یا سه بار سؤال كرد

- فضیلت دانش طلبی

« مَنْ سَلَكَ طَریقًا یَطْلُبُ فیهِ عِلْمًا سَلَكَ اللّهُ بِهِ طَریقًا إِلَی الْجَنَّهِٔ... وَ فَضْلُ الْعالِمِ عَلَی الْعابِدِ كَفَضْلِ الْقَمَرِ عَلی سائِرِ النُّجُوم لَیْلَهَٔالْبَدْرِ.»:

هر كه راهی رود كه در آن دانشی جوید، خداوند او را به راهی كه به سوی بهشت است ببرد، و برتری عالِم بر عابد، مانند برتری ماه در شب چهارده، بر دیگر ستارگان است.

- دین یابی ایرانیان

« لَوْ كانَ الدِّینُ عِنْدَ الثُّرَیّا لَذَهَبَ بِهِ رَجُلٌ مِنْ فارْسَ ـ أَوْ قَالَ ـ مِنْ أَبْناءِ فارْسَ حَتّی یَتَناوَلَهُ.»:

اگر دین به ستاره ثریّا رسد، هر آینه مردی از سرزمین پارس ـ یا این كه فرموده از فرزندان فارس ـ به آن دست خواهند یازید.

- ایمان خواهی ایرانیان

« إِذا نَزَلَتْ عَلَیْهِ(صلی الله علیه وآله وسلم) سُورَهُٔ الْجُمُعَهِٔ، فَلَمّا قَرَأَ: وَ آخَرینَ مِنْهُمْ لَمّا یَلْحَقُوا بِهِمْ. قَالَ رَجُلٌ مَنْ هؤُلاءِ یا رَسُولَ اللّهِ؟ فَلَمْ یُراجِعْهُ النّبِیُّ(صلی الله علیه وآله وسلم)، حَتّی سَأَلَهُ مَرَّهًٔ أَوْ مَرَّتَیْنِ أَوْ ثَلاثًا. قالَ وَفینا سَلْمانُ الفارْسیُّ قالَ فَوَضَعَ النَّبِیُّ یَدَهُ عَلی سَلْمانَ ثُمَّ قالَ: لَوْ كَانَ الاِْیمانُ عِنْدَ الثُّرَیّا لَنالَهُ رِجالٌ مِنْ هؤُلاءِ.»:

وقتی كه سوره جمعه بر پیامبر اكرم(صلی الله علیه وآله وسلم) نازل گردید و آن حضرت آیه وَ آخَرینَ مِنْهُمْ لَمّا یَلْحَقُوا بِهِمْ را خواند.

مردی گفت:ای پیامبر خدا! مراد این آیه چه كسانی است؟ رسول خدا به او چیزی نگفت تا این كه آن شخص یك بار، دوبار، یا سه بار سؤال كرد.

راوی میگوید: سلمان فارسی در میان ما بود كه پیامبر اكرم(صلی الله علیه وآله وسلم)دستش را روی دوش او نهاد، سپس فرمود: اگر ایمان به ستاره ثریّا برسد، هر آینه مردانی از سرزمین این مرد به آن دست خواهند یافت.

- مشمولان شفاعت

« أَرْبَعَهٌٔ أَنَا الشَّفیعُ لَهُمْ یَوْمَ القِیمَهِٔ:۱ـ مُعینُ أَهْلِ بَیْتی.

ـ وَ الْقاضی لَهُمْ حَوائِجَهُمْ عِنْدَ مَا اضْطُرُّوا إِلَیْهِ.

ـ وَ الُْمحِبُّ لَهُمْ بِقَلْبِهِ وَ لِسانِهِ.

ـ وَ الدّافِعُ عَنْهُمْ بِیَدِهِ.»:

چهار دسته اند كه من، روز قیامت، شفیع آنها هستم:۱ـ یاری دهنده اهل بیتم،۲ـ برآورنده حاجات اهل بیتم به هنگام اضطرار و ناچاری،۳ـ دوستدار اهل بیتم به قلب و زبان،۴ـ و دفاع كننده از اهل بیتم با دست و عمل.

- ملاك پذیرش اعمال

« لا یُقْبَلُ قَوْلٌ إِلاّ بِعَمَل وَ لا یُقْبَلُ قَوْلٌ وَ لا عَمَلٌ إِلاّ بِنِیَّهٔ وَ لا یُقْبَلُ قَوْلٌ وَ لا عَمَلٌ وَ لا نِیَّهٌٔ إِلاّ بِإِصابَهِٔ السُّنَّهِٔ.»:

نزد خداوند سخنی پذیرفته نمیشود، مگر آن كه همراه با عمل باشد، و سخن و عملی پذیرفته نمیشود، مگر آن كه همراه با نیّت خالص باشد، و سخن و عمل و نیّتی پذیرفته نمیشود، مگر آن كه مطابق سنّت باشد.

- صفات بهشتی

« أَلا أُخْبِرُكُمْ بِمَنْ تَحْرُمُ عَلَیْهِ النّارُ غَدًا؟ قیلَ بَلی یا رَسُولَ اللّهِ.

فَقالَ: أَلْهَیِّنُ الْقَریبُ اللَّیِّنُ السَّهْلُ.»:

آیا كسی را كه فردای قیامت، آتش بر او حرام است به شما معرّفی نكنم؟ گفتند: آری، ای پیامبر خدا.

فرمود: كسی كه متین، خونگرم، نرمخو و آسانگیر باشد.

۷- نشانه های ستمكار

« عَلامَهُٔ الظّالِم أَرْبَعَهٌٔ: یَظْلِمُ مَنْ فَوْقَهُ بِالْمَعْصِیَهِٔ، وَ یَمْلِكُ مَنْ دُونَهُ بِالْغَلَبَهِٔ، وَ یُبْغِضُ الْحَقَّ وَ یُظْهِرُ الظُّلْمَ.»:

نشانه ظالم چهار چیز است :۱ـ با نافرمانی به مافوقش ستم میكند،۲ـ به زیردستش با غلبه فرمانروایی میكند،۳ـ حقّ را دشمن میدارد،۴ـ و ستم را آشكار میكند.

- شعبه های علوم دین

« إِنَّمَا الْعِلْمُ ثَلاثَهٌٔ: آیَهٌٔ مُحْكَمَهٌٔ أَوْ فَریضَهٌٔ عادِلَهٌٔ أَوْ سُنَّهٌٔ قائِمَهٌٔ وَ ما خَلاهُنَّ فَهُوَ فَضْلٌ.»:

همانا علم دین سه چیز است، و غیر از اینها فضل است:۱ـ آیه محكمه (كه منظور از آن علم اصول عقائد است)،۲ـ فریضه عادله (كه منظور از آن علم اخلاق است)،۳ـ و سنّت قائمه (كه منظور از آن علم احكام شریعت است).

- فتوای نااهل

« مَنْ أَفْتی النّاسَ بِغَیْرِ عِلْم... فَقَدْ هَلَكَ وَ أَهْلَكَ.»:

كسی كه بدون صلاحیّت علمی برای مردم فتوا دهد، خود را هلاك ساخته و دیگران را نیز به هلاكت انداخته است.

۰- روزه واقعی

« أَلصّائِمُ فی عِبادَهٔ وَ إِنْ كانَ فی فِراشِهِ ما لَمْ یَغْتَبْ مُسْلِمًا.»:

روزهدار ـ مادامی كه غیبت مسلمانی را نكرده باشد ـ همواره در عبادت است، اگر چه در رختخواب خود باشد.

۱- فضیلت رمضان

« شَهْرُ رَمضانَ شَهْرُ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ هُوَ شَهْرٌ یُضاعَفُ فیهِ الْحَسَناتُ وَ یَمْحُو فیهِ السَّیِّئاتُ وَ هُوَ شَهْرُ الْبَرَكَهِٔ وَ هُوَ شَهْرُ الاِْنابَهِٔ وَ هُوَ شَهْرُ التَّوبَهِٔ وَ هُوَ شَهْرُ الْمَغْفِرَهِٔ وَ هُوَ شَهْرُ الْعِتْقِ مِنَ النّارِ وَ الْفَوْزِ بِالْجَنَّهِٔ.

أَلا فَاجْتَنِبُوا فیهِ كُلَّ حَرام وَ أَكْثِرُوا فیهِ مِنْ تِلاوَهِٔ الْقُرآنِ....»:

ماه رمضان، ماه خداوند عزیز و جلیل است، و آن ماهی است كه در آن نیكیها دوچندان و بدیها محو میشود، ماه بركت و ماه بازگشت به خدا و توبه از گناه و ماه آمرزش و ماه آزادی از آتش دوزخ و كامیابی به بهشت است. آگاه باشید! در آن ماه از هر حرامی بپرهیزید و قرآن را زیاد بخوانید.

۲- نشانه های شكیبا

« عَلامَهُٔ الصّابِرِ فی ثَلاث:أَوَّلُها أَنْ لا یَكْسَلَ،و الثّانِیَهُٔ أَنْ لا یَضْجَرَ،وَ الثّالِثَهُٔ أَنْ لا یَشْكُوَ مِنْ رَبِّهِ عَزَّوَجَلَّ. لاَِنـَّهُ إِذا كَسِلَ فَقَدْ ضَیَّعَ الْحَقَّ،وَ إِذا ضَجِرَ لَمْ یُؤَدِّ الشُّكْرَ،وَ إِذا شَكی مِنْ رَبِّهِ عَزَّوَجَلَّ فَقَدْ عَصاهُ.»:

علامت صابر در سه چیز است:اوّل: آن كه كسل نشود،دوّم: آن كه آزرده خاطر نگردد،سوّم: آن كه از خداوند عزّوجلّ شكوه نكند،زیرا وقتی كه كسل شود، حقّ را ضایع میكند،و چون آزرده خاطر گردد شكر را به جا نمیآورد،و چون از پروردگارش شكایت كند در واقع او را نافرمانی نموده است.

۳- بدترین جهنّمی

« إِنَّ أَهْلَ النّارِ لَیَتَأَذُّونَ مِنْ ریحِ الْعالِمِ التّارِكِ لِعِلْمِهِ وَ إِنَّ أَشَدَّ أَهْلِ النّارِ نِدامَهًٔ وَ حَسْرَهًٔ رَجُلٌ دَعا عَبْدًا إِلَی اللّهِ فَاسْتَجابَ لَهُ وَ قَبِلَ مِنْهُ فَأَطاعَ اللّهَ فَأَدْخَلَهُ اللّهُ الْجَنَّهَٔ وَ أَدْخَلَ الدّاعِیَ النّارَ بِتَرْكِهِ عِلْمَهُ.»:

هماا اهل جهنّم از بوی گند عالمی كه به علمش عمل نكرده رنج میبرند، و از اهل دوزخ پشیمانی و حسرت آن كس سختتر است كه در دنیا بنده ای را به سوی خدا خوانده و او پذیرفته و خدا را اطاعت كرده و خداوند او را به بهشت درآورده، ولی خودِ دعوت كننده را به سبب عمل نكردن به علمش به دوزخ انداخته است.

۴- عالمان دنیا طلب

« أَوْحَی اللّهُ إِلی داوُدَ(علیه السلام) لا تَجْعَلْ بَیْنی وَ بَیْنَكَ عالِمًا مَفْتُونًا بِالدُّنْیا فَیَصُدَّكَ عَنْ طَریقِ مَحَبَّتی فَإِنَّ أُولئِكَ قُطّاعُ طَریقِ عِبادِی الْمُریدینَ، إِنَّ أَدْنی ما أَنـَا صانِعٌ بِهِمْ أَنْ أَنـْزَعَ حَلاوَهَٔ مُناجاتی عَنْ قُلوبِهِمْ.»:

خداوند به داود(علیه السلام) وحی فرمود كه: میان من و خودت، عالِم فریفته دنیا را واسطه قرار مده كه تو را از راه دوستیام بگرداند، زیرا كه آنان، راهزنانِ بندگانِ جویای مناند، همانا كمتر كاری كه با ایشان كنم این است كه شیرینی مناجاتم را از دلشان بركنم.

۵- نتیجه یقین

« لَوْ كُنْتُم تُوقِنُونَ بِخَیْرِ الاْخِرَهِٔ وَ شَرِّها كَما تُوقِنُونَ بِالدُّنیا لاَثَرْتُمْ طَلَبَ الآخِرَهِٔ.»:

اگر شما مردم یقین به خیر و شرّ آخرت میداشتید، همان طور كه یقین به دنیا دارید، البته در آن صورت، آخرت را انتخاب میكردید.

۶- نخستین پرسش های قیامت

« لا تَزُولُ قَدَمَا الْعَبْدِ یَوْمَ القِیمَهِٔ حَتّی یُسْأَلَ عَنْ أَرْبَع: عَنْ عُمْرِهِ فیما أَفـْناهُ، وَ عَنْ شَبابِهِ فیما أَبـْلاهُ، وَ عَنْ عِلْمِهِ كَیْفَ عَمِلَ بِهِ، وَ عَنْ مالِهِ مِنْ أَیـْنَ اكْتَسَبَهُ وَ فیما أَنـْفَقَهُ، وَ عَنْ حُبِّنا أَهـْلَ الْبَیْتِ.»:

هیچ نده ای در روز قیامت قدم از قدم برنمیدارد، تا از این چهار چیز از او پرسیده شود:۱ـ از عمرش كه در چه راهی آن را فانی نموده،۲ـ و از جوانیاش كه در چه كاری فرسوده اش ساخته،۳ـ و از مالش كه از كجا به دست آورده و در چه راهی صرف نموده،۴ـ و از دوستیِ ما اهل بیت.

۷- محكم كاری

« وَ لكِنَّ اللّهَ یُحِبُّ عَبْدًا إِذا عَمِلَ عَمَلاً أَحـْكَمَهُ.»:

پیامبر اكرم(صلی الله علیه وآله وسلم) وقتی كه با دقّت قبر سعد بن معاذ را پوشاند فرمود: میدانم كه قبر سرانجام فرو میریزد و نظم آن بهم میخورد، ولی خداوند بندهای را دوست میدارد كه چون به كاری پردازد، آن را محكم و استوار انجام دهد.

۸- مرگ، بیداری بزرگ

« أَلنّاسُ نِیامٌ إِذا ماتُوا انْتَبَهُوا.»:

مردم در خواباند وقتی كه بمیرند، بیدار میشوند.

۹- ثواب اعمال كارساز

« سَبْعَهُٔ أَسـْباب یُكْسَبُ لِلْعَبْدِ ثَوابُها بَعْدَ وَفاتِهِ:رَجُلٌ غَرَسَ نَخْـلاً أَوْ حَـفَـرَ بِئْـرًا أَوْ أَجْری نَهْـرًاأَوْ بَنـی مَسْجِـدًا أَوْ كَتَبَ مُصْحَفًا أَوْ وَرَّثَ عِلْمًاأَوْ خَلَّفَ وَلَـدًا صالِحـًا یَسْتَغْفِرُ لَـهُ بَعْـدَ وَفاتِـهِ.»:

هفت چیز است كه اگر كسی یكی از آنها را انجام داده باشد، پس از مرگش پاداش آن هفت چیز به او میرسد:۱ـ كسی كه نخلی را نشانده باشد (درخت مثمری را غرس كرده باشد)،۲ـ یا چاهی را كنده باشد،۳ـ یا نهری را جاری ساخته باشد،۴ـ یا مسجدی را بنا نموده باشد،۵ـ یا قرآنی را نوشته باشد،۶ـ یا علمی را از خود برجای نهاده باشد،۷ـ یا فرزند صالحی را باقی گذاشته باشد كه برای او استغفار نماید.

۰- سعادتمندان

« طُوبی لِمَنْ مَنَعَهُ عَیـْبـُهُ عَنْ عُیـُوبِ الْمُـؤْمِنینَ مِنْ إِخْوانِهِ طُوبی لِمَنْ أَنـْفَقَ الْقَصْدَ وَ بَذَلَ الفَضْلَ وَ أَمْسَكَ قَولَهُ عَنِ الفُضُولِ وَ قَبیحِ الْفِعْلِ.»:

خوشا به حال كسی كه عیبش او را از عیوب برادران مؤمنش باز دارد، خوشا به حال كسی كه در خرج كردن میانه روی كند و زیاده از خرج را ببخشد و از سخنانِ زائد و زشت خودداری ورزد.

۱- دوستی آل محمّد

« مَنْ ماتَ عَلی حُبِّ آلِ مُحَمَّد ماتَ شَهیـدًا.

أَلا وَ مَنْ ماتَ عَلی حُبِّ آلِ مُحَمَّد ماتَ مَغْفُورًا لَهُ.

أَلا وَ مَنْ ماتَ عَلی حُبِّ آلِ مُحَمَّد ماتَ تائِبـًا.

أَلا وَمَنْ ماتَ عَلی حُبِّ آلِ مُحَمَّد ماتَ مُؤْمِنًا مُسْتَكْمِلَ الإِیمانِ.

أَلا وَ مَنْ ماتَ عَلی بُغْضِ آلِ مُحَمَّد جاءَ یَوْمَ الْقِیمَهِٔ مَكْتُوبٌ بَیْنَ عَیْنَیْهِ مَأْیُوسٌ مِنْ رَحْمَهِٔ اللّهِ.

أَلا وَ مَنْ ماتَ عَلی بُغْضِ آلِ مُحَمَّد لَمْ یَشُمَّ رائِحَهَٔ الْجَنَّهِٔ.»:

كسی كه با دوستی آل محمّد(صلی الله علیه وآله وسلم) بمیرد، شهید مرده است.

آگاه باشید كسی كه با دوستی آل محمّد(صلی الله علیه وآله وسلم) بمیرد، آمرزیده مرده است.

آگاه باشید كسی كه با دوستی آل محمّد(صلی الله علیه وآله وسلم) بمیرد، توبه كار مرده است.

آگاه باشید كسی كه با دوستی آل محمّد(صلی الله علیه وآله وسلم) بمیرد، باایمان كامل مرده است.

منبع : سایت حسین انصاریان

---