باغبانان دستکش دولایه بپوشند

توصیه ها و هشدارهای دکتر غلامحسین غفارپور متخصص پوست

مشاغل در دنیای امروز تنوع بسیاری دارند و هر فرد با توجه به علاقه و استعداد خود و با در نظر گرفتن توانایی‌های فردی، یکی از این مشاغل را برای کار و تامین زندگی انتخاب می‌کند...

هریک از این مشاغل ویژگی‌های خود را دارند و فرد ناگزیر است با ورود به این حرفه‌ها، ویژگی‌ها و شرایط آن را بپذیرد. در برخی حرفه‌ها فرد با حرارت سروکار دارد. در برخی دیگر، ابزارکار برنده وجود دارد، برخی با موادشیمیایی کار می‌کنند، برخی در محیط‌های غیربهداشتی مجبور به فعالیت هستند و...

در «پوست و مو»ی این هفته با توجه به پرسش‌های یکی از خوانندگان «سلامت» درباره مراقبت‌های پوستی در باغبانی، با دکتر غلامحسین غفارپور، متخصص پوست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران گفت‌وگو کرده‌ایم.

▪ آیا در حرفه باغبانی، عوارضی برای پوست افراد قابل‌پیش‌بینی است؟

مسلما در هر حرفه‌ای که با محیط اطراف و طبیعت در ارتباط است، احتمال بروز آسیب‌ها و عوارض پوستی وجود دارد و در کار باغبانی که فرد با خاک و عوامل میکروبی آن سروکار دارد، این احتمال بیشتر است. البته رعایت برخی نکته‌های بهداشتی و ایمنی، می‌تواند فرد را از عوارض و بیماری‌های مختلف مصون نگه دارد.

▪ در باغبانی، ‌بیشترین عوارض پوستی از چه طریقی شاغلان در این حرفه را تهدید می‌کند؟

خاک مملو از عوامل میکروبی، ‌عناصر معدنی و مواد شیمیایی است و می‌تواند عوارضی برای باغبان‌ها و افرادی که به باغبانی علاقه دارند، ایجاد کند. وجود زخم‌های باز، ترک‌های پوستی و زمینه‌های حساسیتی مختلف در فرد می‌تواند او را در معرض آسیب قرار دهد. پوست به عنوان سد دفاعی بدن در برابر عوامل بیرونی عمل می‌کند و سلامت آن مستقیم با سلامت فرد در ارتباط است.

▪ به زمینه‌های حساسیتی اشاره کردید. این افراد با چه عوارضی مواجه هستند؟

پوست فردی که به فعالیت باغبانی مشغول است، امکان دارد با مواد موجود در خاک عکس‌‌العمل تحریکی نشان دهد و ضایعات اگزمایی روی پوست ایجادشود. علاوه بر این، تماس مستمر پوست با آب و خاک می‌تواند در افراد مستعد اگزمای تحریکی ایجاد کند. وقتی این اگزما وارد فاز مزمن می‌شود، علایم خود را به شکل ضخیم شدن، خشک شدن و نیز ترک خوردن و سوزش پوست نشان می‌دهد و چون باغبانی یک کار مداوم و مستمر است، احتمال ورود عوامل میکروبی از این ترک‌های پوستی وجود دارد و می‌تواند فرد را دچار عفونت کند.

▪ در حرفه باغبانی، خود گیاهان نیز می‌توانند باعث بروز عوارض شوند؟

شیره برخی از گیاهان حاوی ماده‌ای به نام «تسورالن» است. این ماده که همراه با شیره گیاه در تمام اندام‌های گیاهی از جمله تیغ‌ها و خارها وجود دارد، با تماس به بدن فرد منتقل می‌شود. گرچه تسورالن به خودی‌خود محرک نیست ولی با قرار گرفتن پوست در معرض تابش نور خورشید، باعث قرمز و متورم شدن آن می‌شود. در محل تماس تسورالن با بدن، در موارد شدیدتر تابش خورشید، تاول‌های بزرگ و کوچک در پوست ایجاد می‌شود که در صورت عفونت، همراه با سوزش و خارش شدید در محل ضایعه هستند. به این ضایعات در اصطلاح «درماتیت‌های گیاه و نور خورشید» می‌گویند.

▪ درماتیت‌های گیاهی و نور خورشید دارای درجه‌بندی شدت هم هستند؟

بله، همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، شدت این ضایعات به میزان تابش نور خورشید بستگی دارد. در فصل بهار که بسیاری از پسربچه‌ها به دلیل بازی در باغچه‌ها دچار این ضایعه می‌شوند، چون تابش اشعه خورشید کم است، درماتیت به صورت لکه‌های قهوه‌ای‌رنگ بروز می‌کند اما در فصل تابستان، این درماتیت‌ها به شکل سوختگی روی پوست ظاهر می‌شوند.

▪ آیا درمانی هم برای این عارضه وجود دارد؟

در حقیقت این لکه‌ها دائمی نیستند و بعد از گذشت

۳ تا ۴ ماه خودبه‌‌خود از بین می‌روند اما در حالت شدید حتی لازم است درمان انجام شود. برای درمان حالت‌های شدید درماتیت گیاه و نورخورشید می‌توان از یک محلول ضدعفونی‌کننده مثل بتادین برای شستشوی محل استفاده کرد. همچنین استفاده از یک پماد کورتیکواستروییدی ضعیف نیز می‌تواند برای آرام کردن علایم، موثر باشد.

▪ برخی افراد از تحریک پوست در تماس با گیاهانی مثل گزنه شکایت دارند. برای درمان این عارضه چه کارهایی باید انجام داد؟

تنها توصیه در این موارد این است که محل تماس را روزی چند بار شست تا به‌تدریج بهبود حاصل شود.

▪ آیا راه‌حل مناسبی برای جلوگیری از عوارض تماس با خاک هم وجود دارد؟

بله، افرادی که با خاک سروکار دارند، می‌توانند برای جلوگیری از بروز عوارض و ضایعات پوستی، از دستکش‌های نخی بلند و روی آن از دستکش‌های پلاستیکی بلند و گشاد استفاده کنند تا در معرض عوارض پوستی خاک قرار نگیرند. ضمن اینکه شستشوی منظم پوست در جلوگیری از ایجاد عوارض پوستی بسیار موثر خواهد بود.

▪ این شستشوی مکرر باعث خشک شدن پوست و عوارض آن نخواهد شد؟

افراد برای جلوگیری از خشکی پوست و به‌خصوص کسانی که دچار درماتیت (اگزما) مزمن هستند، می‌توانند از کرم‌های مرطوب‌کننده، روغن گلیسیرین، پارافین یا وازلین برای چرب کردن پوست خود استفاده کنند.

▪ و توصیه پایانی؟

تمام افرادی که به هر نحوی با خاک سروکار دارند باید توجه داشته باشند خاک می‌تواند عامل ورود بسیاری از عوامل بیماری‌زا به بدن باشد و پوست سالم، تنها راه جلوگیری از این موضوع است. پس همواره در نگهداری و مراقبت از پوست خود دقت و در صورت ایجاد هرگونه زخم، قبل از هر کاری آن را به شکل مناسبی پانسمان کنید.

پیمان صفردوست