غبار فراموشی روی میراث ماندگار ایران زمین

راهکارهای عبور از موانع پیش روی میراث فرهنگی و گردشگری

در دنیای امروز میراث فرهنگی یکی از افتخارات هویتی هر قوم و ملتی محسوب می شود که در این میان ایران زمین با دارا بودن تمدنی والا و چند هزار ساله در ابعاد باستانی و اسلامی از گنجینه های ناب و ارزشمندی برخوردار است که هر کدام به خوبی نماد ذوق، هنر، اصالت و سابقه ای درخشان است.

میراث فرهنگی در ایران که در دو بخش مادی و معنوی قابل بررسی است دارای شاخه و شاخصه های متعددی است که متأسفانه باید اذعان داشت تاکنون این میراث گرانبها به درستی معرفی نشده است و چه بسا بسیاری از مردم این آب و خاک با میراث فرهنگی و سابقه های مهم تاریخی کشورشان آشنا نیستند، از طرفی هم بسیاری از مکان های مهم تاریخی مورد حمایت همه جانبه مسئولان قرار نگرفته است. اگر گذری به یکی از اماکن تاریخی در چهار گوشه ایران اسلامی داشته باشید حتماً دیده اید که بخش هایی از میراث گرانبهای تاریخی و فرهنگی ما از بی توجهی مسئولان مربوطه رنج می برد.

امروز میراث فرهنگی ما نه تنها برای مردم سایر ملل و گردشگران خارجی ناآشناست بلکه بسیاری از مردم کشورمان هنوز با این اماکن و مراکز تاریخی آشنایی کافی ندارند و بعضاً مرجع پاسخگویی هم درباره معرفی و شناخت این میراث ارزشمند به جامعه وجود ندارد.

در این گزارش به دنبال راهکارهایی برای چگونگی جذب گردشگر داخلی و خارجی و نحوه معرفی میراث فرهنگی کشورمان به مخاطبان هستیم.

لازم به ذکر است که تماس ها و پی گیری های مکرر ما برای انجام گفتگو با مسئولان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بی نتیجه ماند، گویا مسئولان این سازمان از انجام مصاحبه مطبوعاتی منع شده اند!

● ناآشنایی مردم با مراکز تاریخی و باستانی

میراث فرهنگی بازتاب ارزش های تاریخی و نمادی از قدمت تاریخی و فرهنگی یک ملت است.

برخی از کارشناسان و صاحب نظران بر این عقیده اند که نباید به میراث فرهنگی نگاهی صرفاً فیزیکی داشت، چون این آثار منتقل کننده فرهنگ و ارزش های مورد توجه گذشتگان است.

اما با تمام این تفاسیر یکی از بزرگترین معضلاتی که دامنگیر میراث فرهنگی و صنعت گردشگری در ایران شده، ناشناخته ماندن این آثار و معرفی نشدن آنها به مردم است.

«محمد خزایی» دانشجوی دانشگاه تهران به ضعف دستگاه های متولی میراث فرهنگی در معرفی این آثار اشاره می کند و می گوید: «در سازمان میراث فرهنگی هیچگونه برنامه ای در معرفی آثار باستانی، تاریخی و مذهبی به مردم دیده نمی شود و خیلی از مردم با آثار باستانی کشورمان آشنایی ندارند.»

وی نقش رسانه ملی و مطبوعات را در معرفی آثار باستانی مهم توصیف می کند و می گوید: «اگر می خواهیم در جذب گردشگران داخلی و خارجی موفق باشیم چاره ای نداریم جز اینکه از طریق رسانه های فراگیری از جمله رادیو و تلویزیون و برخی مطبوعات تأثیرگذار، به اطلاع رسانی در این باره بپردازیم.»

یکی از دبیران بازنشسته آموزش وپرورش که اخیرا از اماکن تاریخی شیراز بازدید کرده می گوید: متاسفانه در این شهرها حتی راهنمایی هم وجود ندارد تا مسافران آدرس مکان های تاریخی را بدانند، از نظر وضعیت بهداشتی و رفاهی هم امکانات مناسبی در مراکز تاریخی و باستانی وجود ندارد.»

وی می گوید: «میراث فرهنگی بخشی از افتخارات تاریخ ما را نشان می دهد و سزاوار نیست اینچنین مورد بی توجهی قرار بگیرند.»

یکی از خبرنگاران که اخیرا از معبد آناهیتا در کنگاور دیدن کرده بود به سرویس گزارش کیهان می گوید: «قبلا هیچگونه اطلاعی درباره معبد آناهیتا نداشتم واقعا فکر نمی کردم که اینقدر زیبا و جذاب باشد. اما چندی پیش که به بازدید آنجا رفتم از یک طرف به خود می بالیدم از اینکه یک ایرانی با چنین قدمت و سابقه تاریخی هستم، از طرف دیگر هم متاسف شدم از اینکه چرا این مکان ارزشمند تاریخی را رها کرده اند و هیچگونه اطلاع رسانی در معرفی آن انجام نمی دهند، از همه مهمتر اطراف این مکان تاریخی مملو از آشغال است و در بی توجهی مسئولین گرفتار شده است.»

وی می گوید: اگر در کنار چنین آثار تاریخی، امکانات رفاهی مناسبی برای گردشگران داخلی و خارجی فراهم کنیم و در سطح رسانه های جمعی به معرفی این آثار بپردازیم می توانیم در جذب توریست به چنین مناطقی موفق باشیم.»

این روزنامه نگار وضعیت برخی از اماکن تاریخی را بسیار تاسفبار می داند و می گوید: « در برخی از اماکن باستانی آنقدر محیط نامناسب و غیربهداشتی وجود دارد که واقعا مایه آبروریزی است و معلوم نیست که پاسخگوی این مسایل چه کسانی هستند.»

خانم امیری که دبیر یکی از دبیرستان های منطقه ۱۸ تهران است از وضعیت نامناسب اماکن عمومی در شمال کشور گلایه دارد و می گوید: در شمال ایران که یکی از مراکز مهم گردشگری کشورمان محسوب می شود ساحل خوب و با امکانات مناسب دیده نمی شود و اغلب اماکن دولتی و خصوصی ساحل دریا را تصرف کرده اند، از طرفی هم هیچگونه اطلاع رسانی به مسافران جهت بازدید از اماکن باستانی و تاریخی داده نمی شود، از همه مهمتر هتل یا مسافر خانه ای که هم قیمت مناسبی داشته باشد و هم از امکانات رفاهی خوبی برخوردار باشد در شمال وجود ندارد.»

● ۶۰۰ میلیارد ریال تسهیلات به میراث فرهنگی

با توجه به اینکه با ضعف اطلاع رسانی و معرفی مکان های تاریخی و فرهنگی کشورمان روبرو هستیم و سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هم از کمبود یا نبود بودجه شکوه و گلایه داشت، اما چندی پیش مسئولان این سازمان از ابلاغ ۶۰۰ میلیارد ریال یارانه به میراث فرهنگی و گردشگری خبر دادند.

همواره مسئولان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اعلام کرده اند که در حوزه گردشگری ایران بر اساس سند چشم انداز و تا افق ۱۴۰۴ باید به مجموع ۳۰ هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری و جذب ۲۰ میلیون گردشگر دست پیدا کنیم.

با وجود اقدامات انجام شده در حوزه سرمایه گذاری و تامین پنج هزار میلیارد تومان سهم دولت و ۲۵ هزار میلیارد تومان آورده بخش خصوصی پیش بینی می شود تحقق این اعداد تا چهار سال آینده محقق شود.

اما بسیاری از کارشناسان یکی از عمده ترین دلایل موفق نبودن کشورمان در موضوع میراث فرهنگی و گردشگری را فعال نبودن بخش خصوصی می دانند و بر این باورند که دولت به تنهایی نمی تواند در این عرصه به توفیقات قابل ملاحظه ای دست پیدا کند.

«محمد آذرنیا» کارشناس میراث فرهنگی می گوید: متاسفانه هنوز به بخش خصوصی میدان کافی نداده ایم و این بخش که می تواند بهتر و قوی تر از دولت وارد موضوعات میراث فرهنگی و گردشگری شود هنوز از اعتماد و اطمینان کافی برای سرمایه گذاری در این بخش برخوردار نیست، از طرفی هم هنوز زیر ساخت های اصلی برای جذب گردشگر را مهیا نکرده ایم و برنامه های مدونی نیز وجود ندارد.»

وی می گوید: «در راه جذب گردشگر لازم است که مجموعه ای از قبیل حمل و نقل ریلی، زمینی و هوایی، امنیت گردشگران و امکانات رفاهی و بهداشتی به آسانی فراهم شود و در کنار این موارد به اطلاع رسانی لازم هم بپردازیم، اما متأسفانه به غیر از شهرهای

ایرج نظافتی

---