معنویت گرایی نسل جوان چین

در حالی كه در دهه های گذشته, بیشتر افراد بالای ۴۰ سال به دین ومذهب علاقه نشان می دادند, درسال های اخیر بویژه درقرن بیست و یكم, این نسل جوان است كه از خود رویكرد مثبت به دین نشان می دهد

اگرچه هیچ وقت چین جزو سرزمین های اسلامی نبوده است، اما درطول تاریخ وحتی ازنیمه نخست قرن نخست پیدایش دین مبین اسلام، به دلیل حضور جمعیت پرشمار وتأثیر گذاری ازمسلمانان سرزمین های اسلامی، بویژه ایرانیان، عناصر اسلامی درفرهنگ وتاریخ وتحولات اجتماعی- سیاسی این سرزمین كهن نقش به سزایی داشته است.

البته، درهیچ دوره ای ازتاریخ، به دلیل سلطه امپراتوران محلی و فراوانی ساكنان غیرمسلمان، آماردقیقی از جمعیت مسلمانان كه درسراسر این كشورپهناور پخش بودند، ارائه نشده است.

این وضع درمورد پیروان دیگر ادیان نیز صادق بوده وحتی در دوران معاصر وپس از استقرار حاكمیت حزب كمونیست نیز وضع دینداران همیشه درهاله ای ازابهام قرارداشته است.

دراین دوره اخیر نیز نه تنها تعداد دقیق جمعیت مسلمانان وپیروان دیگر ادیان مشخص نشده وجزء اسرار به حساب آمده است، بلكه اغلب همیشه سعی شده تعداد آنان چندین برابر كمتر از تعداد واقعی عنوان شود. به عنوان نمونه: با این وجود كه در دهه ۵۰ رئیس وقت انجمن اسلامی چین درسفری به قاهره ودرپاسخ به سؤال خبرنگاری، تعداد مسلمانان چین را ۵۰ میلیون نفر اعلام كرد، ولی درطول ۵۰ سال گذشته وتا اواخر قرن بیستم، آمار رسمی دولت، تعداد آنان را كمتراز ۲۰ میلیون نفر عنوان كرد ودرسال ۲۰۰۵ نیز ۲۲ میلیون نفر اعلام شد.این درحالی بود كه آمار غیر رسمی جمعیت مسلمانان بیش از ۷۰میلیون نفر برآورد می شد.

اجرای اصلاحات وسیاست درهای باز در دهه گذشته، وتوسعه روابط سیاسی - اقتصادی چین با جهان بویژه كشورهای اسلامی، تاحدودی زمینه برای به دست آوردن آمار قریب به واقع تعداد مسلمانان وپیروان دیگر ادیان موجود دراین كشور را فراهم ساخت.

براساس یك طرح تحقیقاتی ونظرسنجی كه درسال ۲۰۰۵ به وسیله ۲تن از اساتیددانشگاه تربیت معلم شانگهای به نام های تونگ شی جون و لیو جونگ یو صورت گرفت و درمجله چینی زبان (Oriental Outlook) منتشرشد، تعداد پیروان ادیان مختلف درچین ( بودایی، دائویی، اسلام ومسیحیت) كه تا پیش از این به صورت رسمی یكصد میلیون نفر عنوان می شد، سه برابر بیش از آمارقبلی و بالغ بر ۳۰۰ میلیون نفر برآورد شده است.

طبق این پژوهش ۳۱‎/۴ درصد از افراد بالای ۱۶ سال چینی، ازیكی از ادیان ومذاهب موجود دراین كشور پیروی می كنند.از این تعداد حدود ۲۰۰ میلیون نفر ( ۶۶‎/۱ درصد) پیرو آئین بودا و دائو و یا آئین های سنتی چینی همچون اعتقاد به شخصیت های اسطوره ای، خدای سرنوشت و...بوده، ۴۰ میلیون نفر(۱۲ درصد) را پیروان كاتولیك وپروتستان تشكیل داده و ۶۰ میلیون نفر ( ۲۱‎/۹ درصد) پیرو آئین اسلام هستند.باتوجه به وجود بیش از ۳۴ هزار مسجد در سراسر خاك چین و نیز با عنایت به این كه اقلیت های قومی وازجمله مسلمانان كه بیشتر در مناطق غربی چین زندگی می كنند ازاجرای برنامه اجباری سیاست تك فرزندی دولت چین استثنا شده وخود آنان نیز اصرار بر ازدیاد جمعیت داشته و بیش از دو، سه فرزند دارند، احتمال این كه جمعیت مسلمانان حتی بیش از آمار تقریبی اعلام شده دراین پژوهش باشد، بعید نیست.

ازنكات قابل توجه این پژوهش و نظر سنجی این است كه:

- درحالی كه دردهه های گذشته، بیشتر افراد بالای ۴۰ سال به دین ومذهب علاقه نشان می دادند، درسال های اخیر بویژه درقرن بیست ویكم، این نسل جوان است كه ازخود رویكرد مثبت به دین نشان می دهد.

- ۶۲ درصد ازپیروان دین درچین درسنین بین ۱۶ تا ۳۹ سال هستند وتنها ۹‎/۶ درصد بالای ۵۵ سال سن دارند.

- افرادی كه در دهه های ۵۰ به بعد هیچ گونه گرایش دینی نداشته وبی دین بوده اند، پس از دهه ۹۰ وباپشت سرگذاشتن دوران میانسالی، به صورت چشمگیری رویكرد دینی ازخودنشان می دهند.

- تعداد مسیحیان كاتولیك كه دردهه ۹۰ كمتر از ۱۰ میلیون نفر بوده، هم اكنون بالغ بر ۱۶ میلیون نفر شده است.

- ۷۲ درصد از افرادی كه خودرا متدین به یكی از ادیان اعلام كرده اند، اذعان داشته اند كه درحال حاضر ازنظر روانی خرسند تر از دوران بی دینی هستند.

- دولت چین نیز به این واقعیت پی برده است كه پیروی از دین درساختن جامعه سالم ومتعادل مؤثر است واعتقادات دینی دركاهش میزان جرم وجنایت نقش اساسی دارد.

دراین نظرسنجی بیان شده است كه، فقر عامل گرایش به دین نیست و بیشتر كسانی كه درسال های اخیر رویكرد دینی داشته اند، ازساكنان مناطق توسعه یافته شرق بوده وازنظر مالی دروضع خوبی قرار دارند.بیشتر آنان گفته اندكه «دین راه درست زندگی كردن را نشان می دهد» ، «دین از وقوع حوادث ناگوار جلوگیری كرده و سلامت زندگی را تأمین می كند». همچنین این گزارش اضافه می نماید كه، دلایل اشتیاق فراوان گرایش به دین دركشور چین، اجرای سیاست آزادی ادیان ازسوی دولت وظهور بحران های اجتماعی كه پس از اصلاحات وتغییرات سریع دراین كشور رخ می دهد، است.

درعین حال تحلیلگران مستقل معتقدند، پایان دوران ایدئولوژی كمونیستی و توسعه سریع اقتصاد وبهبود زندگی و معیشت مردم چین از یكسو و ناتوانی آداب ورسوم سنتی و باورهای خرافی چین درپاسخگویی به مسائل و نیازهای روحی ومعنوی مردم ونسل جوان ازسوی دیگر، موجب نوعی بی هویتی فرهنگی و خلأ ایدئولوژیكی درجامعه بزرگ این كشورشده است كه رویكرد فراگیر كنونی نسل جوان وروشنفكر جامعه به معنویت، دین، مذهب واندیشه های نوین اعتقادی، درراستای پركردن این خلأ ویافتن پناهگاهی برای اقناع نیازهای معنوی و هویت اعتقادی صورت می گیرد.

محققان فرهنگی چین در تازه ترین توصیه هایی كه به مدیران سیاسی كرده اند بر این نكته پای فشرده اندكه در گیرودار تقابل سنت ونوگرایی، ودرایام بی اعتباری آئین های طبیعت گرای چین، دین وآئینی می تواند توجه نسل نوگرا ومعنویت طلب چینی دوران اصلاحات را به خود جلب كند كه توان پاسخگویی به نیازهای روحی وروانی آنان راداشته باشد.

علی محمد سابقی