نگاهی به شخصیت رهبر حزب الله

در پی حمله نظامی ارتش رژیم صهیونیستی به لبنان, بی تردید سید حسن نصرالله, دبیر کل حزب الله لبنان, به یک پدیده سیاسی, فرهنگی و اجتماعی در جهان اسلام و عرب و یکی از محترم ترین و سرشناس ترین شخصیت های برجسته دنیا تبدیل شده است

بدون شک مسلمانان سراسر دنیا برای مردی که از محبوبیت یک میلیارد و پانصد میلیون مسلمان برخوردار شده است و برای پیروزی و موفقیت او در مبارزه علیه رژیم صهیونیستی که از شش دهه پیش همواره عامل درد و رنج و بدبختی مسلمانان بوده است، دعا می‌کنند. در حقیقت، «سید» ناگهان به چنین محبوبیتی دست نیافته است. آن روز را که ایشان را در قلب بخش جنوبی بیروت، در میدانی نزدیک ساختمان تلویزیون المنار، در مراسم گرامیداشت شهادت فرزند برومندش، «سیدمحمد هادی»، استوار و آرام دیدم، هنوز به یاد دارم. او را که حسرت و اندوه به دل راه نمی‌داد و شهادت سیهادی را افتخار آفرین می‌دانست. او از فرزند دوم خود «سید محمدجواد» خواست که تفنگ برادر شهیدش را تحویل گیرد و خود را برای پیوستن به همرزمان او در محور جبل الصافی در ارتفاعات جبل عامل در جنوب لبنان آماده کند، زیرا بزرگمردان و قهرمانان مقاومت اسلامی از پایگاههای جبل الصافی برخاسته‌اند.

سیدحسن نصرالله از هیچ دانشگاه عربی و اروپایی فارغ‌التحصیل نشده، اما اکنون مراد بزرگ و الگوی اندیشمندان و فرهیختگان و دارندگان عالی‌ترین مدارک تحصیلی دنیا شده است که آرزو دارند قلم را کنار نهند و تفنگ به دست گیرند و با انسان‌های پاکی که بزرگ‌ترین دستاوردهای تمدن کنونی را می‌آفرینند، همگام شوند. سیدحسن نصرالله دورة ابتدایی را در مدرسه الکفاح بیروت و قسمتی از متوسطه را در دبیرستانی در منطقه سن الفیل به پایان رسانید. با آغاز جنگ داخلی لبنان در سال ۱۹۷۵، او به همراه خانواده به زادگاه خویش در روستای بازوریه از توابع شهر صور بازگشت و مقطع متوسطه را در آن شهر با موفقیت به پایان رساند و زود هنگام به تشکیلات جنبش امل که توسط امام موسی صدر بنیانگزاری شده بود پیوست. امام موسی صدر یکی از سازندگان تاریخ معاصر لبنان به شمار می‌رود. در شهر صور که بارها توسط رژیم غاصب و کینه توز صهیونیستی مورد تهاجم زمینی و بمباران هوایی قرار گرفت، سیدحسن نصرالله با شیخ محمد غروی، امام جماعت این شهر که نقش مهمی در اعزام او به حوزه علمیه نجف اشرف در عراق داشت، آشنا شد. مرقد مقدس امام علی بن ابی طالب(ع) و برخی از شخصیت‌های گرانقدر از خاندان اهل بیت (ع) در این شهر قرار دارد. سیدحسن نصرالله در حوزه علمیه نجف اشرف به فراگیری مقدمات مشغول شد که در آن روزها در اوج شکوفائی علمی و فکری قرار داشت و با کودتای حزب بعث از رونق افتاد.

سیدحسن نصرالله با آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر که توسط رژیم صدام به شهادت رسید، معاصر است. از شهید صدر شاهکارهای بسیار ارزشمندی در زمینه اندیشه‌اسلامی مانند اقتصاد ما، فلسفه ما و جامعه ما و بانک بدون بهره در اسلام و کتاب طرح حکومت‌اسلامی به یادگار مانده است. آیت‌الله صدر کتاب طرح حکومت‌اسلامی را پس از پیروزی انقلاب عظیم اسلامی برای امام خمینی‌(ره) فرستاد. در نجف اشرف، سیدحسن نصرالله کتاب جامع المقدمات را که نخستین مرحله تحصیلات حوزوی است، فرا گرفت. در این مرحله طلاب علوم دینی همچنین دروس صرف، نحو، بلاغت، فقه، منطق، اصول، تفسیر، علم حدیث را فرا می‌گیرند. افزون بر آن سیدحسن نصرالله در آن مرحله، کتاب صرف و نحو «قطرالندی» تفتازانی و کتاب علل الشرائع را نیز آموخت. همچنین او کتاب‌های ضروری دیگری را که طلاب علوم دینی را برای رسیدن به مرحله سطوح آماده می‌سازد، خواند. مرحله سطح، مرحله دوم تحصیلات حوزوی است. در این مرحله، طلاب با کتاب‌هایی نظیر «اللمعة الدمشقیه» از شهید اول عاملی و «فرائد الاصول» از شیخ انصاری و برخی از کتاب‌های فلسفی، اعتقادی و کلامی آشنا می‌شوند. سیدحسن نصرالله همچنین در این مرحله با اندیشه‌های صدرالمتألهین شیرازی و علامه طباطبایی و شیخ انصاری و شهید اول و شهید دوم آشنا شد.

برخی از نزدیکان ایشان اظهار می‌دارند که هوشمندی، دورنگری، تیزهوشی و جهان‌بینی سیدحسن نصرالله کم نظیر و شاید بی‌نظیر است و اگر ایشان همچون جد خود، حضرت اباعبدالله الحسین (ع) به مسائل سیاسی و دفاع از حریم اسلام و امت مظلوم نمی‌پرداخت، بی‌تردید اکنون به درجه اجتهاد رسیده بود و احکام شرعی را بدون رجوع به مراجع تقلید، از مصادر صحیح آن استخراج و استنباط می‌کرد. در چنین فضای علمی، فکری بود که دورنمای مراحل تکامل فکر و اندیشه و خرد سیدحسن نصرالله شکل گرفت. او در دوران تحصیل در حوزه علمیه نجف اشرف، از وجود علمای دین و اندیشمندان و شخصیت‌های علمی و فکری لبنانی بهره برد. از میان این شخصیت‌های علمی می‌توان از شهید سیدعباس موسوی، «ابو یاسر»، دبیرکل پیشین حزب‌الله نام برد که در مسیر جنوب لبنان با راکت هلیکوپتر اسرائیلی به شهادت رسید. او در زهد و فروتنی و رویگردانی از مال و منال دنیا الگو و زبانزد بود و گفته شده است که گاهی اوقات برای پذیرائی از مهمانان خویش، جای در منزل نداشت.

افزون بر ویژگی‌های یاد شده که ساختار فکری و علمی او را تشکیل می‌دهد، سیدحسن نصرالله، سه ویژگی بنیادین دیگر نیز دارد که در تکوین ابعاد معنوی و علمی و باروری شخصیت او نقش اساسی دارند. این ویژگی‌ها عبارتند از:

۱) بعد عرفانی: عرفان به معنای داشتن عزم و اراده رسیدن به خدا، ذوب شدن در ذات اقدس خداوند، عشق و اخلاص در پرستش مطلق آفریدگار است. به نظر من، بعد عرفانی «سید» نقش به سزایی در تثبیت عقیده، ایمان و صداقت در گفتار کردار ایشان داشته است.

۲) اثر قیام امام حسین(ع): قیام و انقلاب سرور شهیدان امام حسین بن علی (ع) بر ضد تحریفگران تاریخ، تأثیر ژرفی در اندیشه دبیرکل حزب‌الله دارد. فکر و هوش سیدحسن نصرالله همواره با جمله عظیم و پرمعنای «هیهات مناالذله» سیراب شده و آن را به رزمندگان همراه و مجاهدان راستین آموخته است.

۳) آمیختن دین با سیاست: سید حسن نصرالله نه تنها در علوم اسلامی و الهیات شناخت دارد، بلکه از زمان و جوانی و هنگام پیوستن به «گردان‌های مقاومت لبنان» وابسته به جنبش امل که توسط امام موسی صدر بنیان نهاده شده است با حقایق و واقعیات سیاسی و مذهبی جامعه لبنان و جهان عرب و اسلام آشنا شد. در سال ۱۹۷۸ و در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی در ایران به رهبری امام خمینی (ره)، فشار بر طلاب لبنانی حوزه علمیه نجف اشرف شدت یافت و سیدحسن نصرالله آن شهر را به مقصد شهر بعلبک ترک کرد و همگام با رفیق راه خویش، شهید سیدعباس موسوی درس و تدریس را در حوزه امام علی (ع) در بعلبک ادامه داد. در تاریخ معاصر، برای نخستین بار بود که یک سید روحانی از تبار حسین بن علی(ع) توانست رژیم پهلوی و ژاندارم خلیج فارس را سرنگون نماید. بنابراین، پیروزی انقلاب اسلامی ایران تأثیر به سزایی در تبلور اندیشه‌های سیدحسن نصرالله برجای نهاد. در نخستین سال‌های پیروزی انقلاب اسلامی، سیدحسن از جنبش امل کناره‌گیری کرد و به هسته‌های اولیه حزب‌الله پیوست. حزبی که نقش مهم و سرنوشت‌سازی در آیندة تاریخ لبنان و جهان عرب و دنیا اسلام و جان معاصر ایفا کرد.

سیدحسن نصرالله در سال ۱۹۸۵ به همراه همسر فاضله خود، فاطمه یاسین، بخش جنوبی بیروت را برای سکونت برگزید، زیرا مأموریت‌های تشکیلاتی و سازمانی سرنوشت‌سازی به عهده او واگذار شده بود. او با این مأموریت‌ها، خط‌مشی و برنامه‌های سیاسی و فعالیت‌های مبارزاتی حزب‌الله را پایه‌ریزی کرد و در پی شهادت سیدعباس موسوی در سال ۱۹۹۲، به دبیرکلی حزب‌الله برگزیده شد.

سیدحسن نصرالله پیش از انتخاب به دبیرکلی حزب‌الله، در سال‌های ۱۹۸۹ و ۱۹۹۰، برای ادامه تحصیلات علوم اسلامی به شهر مقدس قم رفت، شهری که بارگاه مطهر حضرت فاطمه معصومه (س) خواهر امام علی بن موسی رضا(ع)، هشتمین امام شیعیان جهان در آن جای دارد و حوزه علمیه نجف اشرف را تحت‌الشعاع خود قرار داده است. پیروزی انقلاب اسلامی ایران، به حوزه علمیه قم، شکوه و درخشش خاصی بخشید و آن رابه یکی از مهم‌ترین حوزه‌های علمیه و پایگاه حضور بزرگ‌ترین علمای دینی نجف اشرف مبدل ساخت. این علمای بزرگ، تحت تعقیب رژیم بعث عراق، به شهر قم پناه آورده بودند. حوزه ارزشمند علمی قم پس از پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی(ره) به پایگاه اصلی دولت اسلامی تبدیل شد. از این رو، این حوزه نقش مهمی در تکامل روحی و تبلور فکری سیدحسن نصرالله داشت. ایشان در حوزه‌های درس و بحث دانشمندان و اندیشمندان بزرگ حوزه علمیه قم، به ویژه دروس خارج فقه برخی از علما حضور یافت. این مباحث، طلاب حوزه را برای رسیدن به درجه اجتهاد آماده می‌کند. در این مرحله، سیدحسن نصرالله با طلاب و دانشجویان سراسر جهان اسلام، از مغرب گرفته تا اندونزی که در حوزه علمیه قم سرگرم تحصیل بودند، روابط دوستانه و همکرای خوبی برقرار کرد. این ارتباط و همفکری نشان داد که «سید» به افق‌های دورتری می‌نگرد و تفکرش تنها محدود به مسائل لبنان نیست.

آقای سیدحسن نصرالله پس از شهادت سیدعباس موسوی، در روز ۱۳/۲/۱۹۹۲ توسط شورای مرکزی، به دبیرکلی حزب‌الله برگزیده شد. از آن تاریخ تاکنون، رویارویی نصرالله با دشمن صهیونیستی همچنان ادامه دارد. مهم‌ترین این رویارویی‌ها عبارتند از: جنگ تسویه حساب در ژوئیه سال ۱۹۹۳ و عملیات خوشه‌های خشم در آوریل سال ۱۹۹۶، در آستانه ورود به هزاره سوم، ایشان و همرزمان دلیرش، در روز ۲۵ ماه مه سال ۲۰۰۰ بزرگ‌ترین و چشم‌گیرترین پیروزی را در تاریخ رویارویی اعراب و اسرائیل رقم زدند و جنوب لبنان را از لوث وجود اشغالگران صهیونیست آزاد کردند.

با وجود آزادسازی جنوب لبنان توسط رزمندگان مقاومت اسلامی، سیدحسن نصرالله سوگند قاطع یاد کرد که برای آزادی اسیران لبنانی دربند رژیم صهیونیستی و بازگرداندن آنان به لبنان و آزادی مزارع شبعا، از هیچ تلاشی فروگذار نخواهد کرد، بنابراین در روز ۱۲ ژوئیه سال ۲۰۰۶ عملیات «وعده صادق» انجام شد که در آن دو سرباز صهیونیستی به سارات رزمندگان مقاومت اسلامی در آمدند و در پی آن رژیم صهیونیستی بزرگ‌ترین اقدام تجاوزگرانه را به کشور و جامعه لبنان که سید مقاومت، حسن نصرالله را در آغوش دارد، اجرا کرد، اما طبق معمول جز شکست نتیجه‌ای در پی نداشت.

● پیروزی حزب‌الله لبنان

کارشناسان مسائل تاریخی و حرکت تاریخ، بر این باورند که پیروزی هر امتی از امت‌های جهان در گروه تحقق شرایطی اساسی است و نخستین شرط، پایبندی امت به اصول و خط‌مشی سیاسی ثابت، به رغم دشمنان و تلاش آنان برای انحراف امت از مسیر خود و کارشکنی در تحقق پیروزی است. به طور مثال، در شرایط کنونی لبنان، دشمن می‌کوشد که مقاومت و جبهه پایداری را از محور اصلی خود منحرف سازد و آن را به معادلات طرح سازش آمریکائی اسراییلی پیوند دهد که این هدف هرگز در لبنان تحقق نخواهد یافت.

برخی از دولتمردان غربزده، روشنفکرنمایان و روشنفکران وابسته به سربازان کلاه سبز آمریکایی، وانمود می‌کنند که اسراییل به دلیل خسارت‌های سنگینی که به ساختارهای حیاتی لبنان وارد آورده، طرف پیروز این جنگ است. به آنان باید گفت که رزمندگان مقاومت اسلامی لبنان در حیفا، طبریا، نهاریا، صفد، کریات شمونه و علولة سیلی محکمی به اسراییل زده‌اند و خسارت‌های سنگینی را به ساختار حیاتی صهیونیست‌ها وارد آورده‌اند. این افراد با وجود این پیروزی چشمگیر، مقاومت اسلامی لبنان را به رسمیت نمی‌شناسند، زیرا خط‌مشی سیاسی آن را قبول ندارند و با آن هماهنگ نیستند. چون سردمداران آنان که در واشنگتن و تل آویو نشسته‌اند، شعارهایی را سر می‌دهند که هیچ سنخیتی با آرمان ملت‌های مستضعف منطقه ندارد. شکی نیست که لبنان بزرگ و شکست ناپذیر، در زمینه‌های نظامی، سیاسی و امنیتی به پیروزی بزرگی بر اسراییل دست یافته است. لبنان که برخی مایلند عنوان کنند که نقش خود را در محیط جغرافیایی سیاسی منطقه از دست داده است، اینک اسوه پیشگامان و سرمشق آزادیخواهان و سرآمد همه ملت‌های عربی شده است. امروز لبنان این شایستگی را دارد که رهبری جهان عرب را از اقیانوس اطلس تا خلیج فارس در دست گیرد. لبنان این شایستگی را دارد تا مردانگی را در کالبد بی‌روح و جان دولت‌های عربی بدمد تا شاید نظام‌های سیاسی حاکم بر جهان عرب به هوش آیند.

از نظر سیاسی، پیروزی لبنان بر اسراییل بازتاب گسترده‌ای در محافل و مجامع بین‌المللی داشته است. این پیروزی پاسخ دندان‌شکنی به همه طرح‌های سازشکارانه‌ای است که آمریکا و اسراییل سعی در تحمیل آن بر لبنان دارند. مقاومت لبنان اعلام کرده است که آمادگی کامل دارد تا جنگ را ادامه دهد، اما هرگز از اصول ثابت خود چشمپوشی نمی‌کند. در روزهای جنگ و مقاومت، مقامات رسمی دولت لبنان از کاندالیزا رایس وزیر امور خارجه آمریکا خواستند که کاز آمدن به لبنان خودداری کند. آنان همچنین سخنی را به گوش دیوید ولش معاون وزیر خارجه آمریکا رساندند که ناخرسندی و نارضایت او و دولت آمریکا را برانگیخت. عملکرد هماهنگ و سه جانبه نخست وزیر، رئیس پارلمان لبنان و فرماندهی مقاومت اسلامی، اتحاد جبهه داخلی را پس از پیروزی استحکام بخشید.

در سایه اوضاع رقت‌بار رژیم‌های سیاسی عربی، برای نخستین بار بود. که یک کشور عربی توانست در برابر طرح مشترک آمریکا و اسراییل با قدرت کامل بایستد. رژیم‌های سیاسی حاکم بر جهان عرب به ما آموخته بودند که بدون چون و چرا مجری و مطیع دستورات واشنگتن باشیم، اما امیل لحود رئیس‌جمهوری لبنان، به رغم خسارت‌های سنگین جانی و مالی که به کشورش وارد آمد، مردانه به طرح مشترک خاورمیانة جدید آمریکا و اسرائیل نه گفت. لبنان اکنون اجازه نمی‌دهد که رژیم صهیونیستی بر خاورمیانه و جهان عرب اعمال سلطه کند. رئیس جمهوری لبنان، عادی‌سازی روابط با اسراییل و خلع سلاح و مهار مقاومت را به شدت مردود دانست و خاطر نشان ساخت که رزمندگان مقاومت هستند که لبنان را آزاد کرده‌اند و صلاح نیست خلع سلاح شوند.

یکی از دستاوردهای بزرگ مردم لبنان که به موازات پیروزی بزرگ بر اسراییل تحقق یافت، این است که فرقه‌های گوناگون این کشور متحد شدند، صلیب و هلال به هم پیوند خوردند، دست حضرت مسیح (ع) در دست حضرت محمد(ص) قرار گرفت و لبنانی‌ها بهترین نشانه‌های وحدت و یکپارچگی را به نمایش گذاشتند که می‌تواند برای ملت‌های پنج قاره جهان الگو و سرمشق باشد. اگر توانمندی و شجاعت رزمندگان مقاومت اسلامی به رهبری خردمندانه سیدحسن نصرالله نبود، امکان نداشت که این شکوه سیاسی و پیروزی با عظمت تحقق یابد.

از نظر نظامی و امنیتی، مقاومت اسلامی لبنان عملاً از میدان جنگ پیروز بیرون آمد. از نظر نظامی، گروهی از مردان مؤمن توانستند بزرگ‌ترنی آسیب را به چهارمین ارتش بزگر دنیا برسانند. در این نبرد تانک پیشرفته و افسانه‌ای «میرکاوا» به آهن قراضه تبدیل شد و مورد تمسخر محافل نظامی قرار گرفت، زیرا هرگاه وارد باتلاق لبنان می‌شد، مورد اصابت موشک‌های حزب‌الله قرار می‌گرفت! ناگفته نماند که میزان خسارت‌های ارتش رژیم صهیونیستی در جنگ ژوئیه ۲۰۰۶ از خسارت‌هایی که در همة جنگ‌های پیشین با اعراب متحمل شده بود، فراتر رفت. افزون بر خسارت‌های سنگینی که در زمینه شناورهای دریایی و جنگ افزارهای زمین و هوایی به اسراییل وارد آمد، این رژیم هرگز نتوانست به مقاومت اسلامی لبنان آسیبی وارد یا حزب‌الله را خلع سلاح کند.

برخلاف انتظار محافل صهیونیستی و آمریکایی، حزب‌الله نه فقط تضعیف نشد، بلکه پر صلابت‌تر از گذشته از میدان جنگ بیرون آمد و محبوبیت حزب‌الله از مرزهای سیاسی و جغرافیایی لبنان فراتر رفت. این حزب به الگو و سرمشق و الهام‌بخش ملت‌های مسلمان و عرب تبدیل شد. بی‌تردید پس از بازسازی خرابی‌های ناشی از جنگ، مأموریت سرنوشت‌سازی در پیش روی مقاومت اسلامی وجود خواهد داشت. حزب‌الله وظیفه دارد این تجربه بی‌نظیر را به نسل‌های آینده مسلمان و عرب منتقل نماید تا هنگام فرا رسیدن لحظه سرنوشت‌ساز تاریخی، این طرح امیدبخش و تمدنی اسلامی تکمیل گردد. سرویس‌های امنیتی و اطلاعاتی رژیم صهیونیستی همچون «موساد»،و «شین بت» به رغم برخورداری از امکانات فراوان علمی و تخصصی، اکنون در برابر نفوذ مردان حزب‌الله در سیستم‌های رایانه‌ای همه ادارات و دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی اسراییل عاجز مانده‌اند. سرویس‌های امنیتی در تل آویو هشدار داده‌اند که حزب‌الله توانست است از طریق شبکه اینترنت به انواع اطلاعات ارتش اسراییل دسترسی یابد و بر اساس آن جنگ اخیر را اداره کند. تحلیلگران نظامی روزنامه‌های «یدیعوت احرونوت»، «معاریو» و «هـ آرتص» در این زمینه تأکید کرده‌اند که رزمندگان مقاومت اسلامی لبنان، ارتش افسانه‌ای اسراییل را در عملیات زمین منگنه کردند. در عملیات زمین، حدود ۱۵۰ افسر و سرباز اسرائیلی به هلاکت رسیدند، دهها تانک فوق مدرن میرکاوا منهدم و سه فروند ناوچه ارتش اسرائیل نیز منفجر شدند. در مقابل این همه خسارت، نیروی هوایی اسراییل تنها با بمباران مناطق مسکونی و کشتار زنان و کودکان و بزرگسالان بی‌گناه و بی‌دفاع برتری خود را نشان داد. آیا کشتار غیرنظامیان و بمباران مناطق مسکونی افتخار آفرین است؟

به هر حال رزمندگان مقاومت اسلامی، راههای برخورد با نیروی هوایی رژیم صهیونیستی را با دقت بررسی خواهند کرد. روزی فراخواهد رسید که هواپیماهای جنگی اسراییل نیز با سلاح ضدهوایی مقاومت در آسمان لبنان سرنگون خواهند شد، همان گونه که ناوچه‌های این رژیم به قعر دریای مدیترانه فرستاده شدند.

و سخن آخر این که حزب‌الله نماد مردانگی، شرف، اصالت، پایداری و تجلی مکتب حیاتبخش و رهایی بخش اسلام است.