نگرانی های دولت در بخش فرهنگ و هنر

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نگرانی ها و دغدغه هایی را كه درباره هنر در هیات دولت وجود دارد بر شمرد و گفت می خواهم صراحتاً به شما بگویم كه این نگرانی ها از چه نوعی است كه منجر می شود به این كه شما احساس كنید به تئاتر و سینما و به طور كلی به هنر بی مهری می شود

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نگرانی ها و دغدغه هایی را كه درباره هنر در هیات دولت وجود دارد بر شمرد و گفت: می خواهم صراحتاً به شما بگویم كه این نگرانی‌ها از چه نوعی است كه منجر می شود به این كه شما احساس كنید به تئاتر و سینما و به طور كلی به هنر بی مهری می شود. محمد حسین صفار هرندی در نخستین دیدار خود از خانه‌ی هنرمندان ایران، با برخی از اعضای شورای عالی خانه هنرمندان ایران همچون غلامحسین امیرخانی، عزت الله انتظامی، مصطفی اسد الهی، محمد سریر، محمد علی نجفی، ایرج راد، بهزاد فراهانی ، انوشه منصوری، ایرج كاظمی، نصرالله ناصح پور و بهروز غریب پور، به بحث و تبادل نظر پرداخت.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این جلسه كه به منظوردیدار و گفت و گو با شورای عالی ‌خانه‌ی هنرمندان ایران برگزار شده بود، خطاب به اعضای شورای یاد شده، اظهار داشت: آن قدر كه من می‌دانم در هیات دولت می خواهند هنرمند را بیش از گذشته ارج بنهند و حرمت بگذارند اما اگر كسی بیاید از هنرمند تصویری مشابه آن چه در واقعه تئاتر اهواز (جشنواره ایران زمین) اتفاق افتاد ترسیم كند، آن وقت دست و دل كسی كه می خواهد بودجه ببندد، می‌لرزد و از خود می‌پرسد بگذاریم گروه خارجی بیاید ایران و عریانی را مستقیما در صحنه تئاتر نمایش بدهد و داد همه كشور را دربیاورد؟ پس بهتر است با تامل بیشتری به آن بنگریم. هرندی گفت: كاری كه با كمك همدیگر از ما ساخته است این است كه این دست موانع را شناسایی كرده و درصدد رفع آن برآییم. او با تاكید بر این نكته كه هنر در محدودیت پرورش پیدا نمی كند، افزود: این صحبت ها به معنی آسیب شناسی راهی است كه قرار است طی شود و نه راهی كه می خواهیم ببندیم. راهی كه قرار است برویم را می خواهیم آسیب شناسی كنیم وگر نه كه می توان بن بستی گذاشت تا راهی در میان نباشد. وزیر ارشاد در ادامه از انقلاب اسلامی به مثابه انقلابی یاد كرد كه به خاطر نداشتن نظیر و نمونه، مدلی در دنیا ندارد.

او در این باره گفت: پشتوانه انقلاب سوسیالیستی در نیكاراگوئه، ۲۰۰سال تجربه سوسیالیسم در جهان است و به همین خاطر می تواند برای هنر یا برنامه های دیگر خود از الگوی سوسیالیستی تبعیت كند، اما واقعه ای همچون انقلاب اسلامی نه بدیل و مشابه و نه الگو و مدلی دارد كه بتوان آن را مبنا و اساس كار قرار داد. هرندی تصریح كرد: گرچه انقلاب اسلامی قاعده مند است و نظم ایدئولوژیكی خاص و قانون دارد و این قانون نیز مبتنی بر احكامی است كه برای نوع اداره حكومت وضع شده، اما به خاطر نداشتن پیشینه‌ای كه مورد نظر ما است، بالمآل به خودش متوسل می شود و خودش باید كشف كند كه چه كند.

سردبیر اسبق روزنامه كیهان، انقلاب اسلامی را با انقلاب هایی نظیر اكتبر روسیه، انقلاب چین و انقلاب كبیر فرانسه قابل قیاس ندانست و اظهار داشت: این درست كه آن ها از مناظری در قد و قواره ما بودند، اما نوع تحول اجتماعی و اتفاقی كه در مردم ما افتاد با آن انقلابات تطبیق نمی‌كند. نمی‌شود روح آن چه را كه مردم به واسطه آن انقلاب كردند از آن ها گرفت و روح جدیدی در كالبد آن ها وارد كرد. هرجا هم كه این كار انجام شده و خواسته اند چیزی از این دست را به مردم تحمیل كنند، پس زده شده و جواب نگرفته اند.

صفار هرندی در فرازی دیگر از سخنان خود، توجه حاضران در جلسه را به تئاتر هایی جلب كرد كه به رغم ضعیف بودن ساختار و تكنیك، موجی از مردم كوچه و بازار را به سمت خود می‌كشانند و در این باره از دو نمایش «زخم مدینه» و «خورشید كاروان» یاد كرد. او اضافه كرد: با وجودی كه كه این دو تئاتر بارها روی صحنه آمده، هربار جمعیت زیادی به دیدن آن رفته اند. منظور من این نیست كه این تئاتر را تكثیر كنیم، اما می‌توان ازآن الهام گرفت. هرندی افزود: تئاتر اگر بتواند نسبت خود را با علائق مردم تعریف كند، رونق كارش بیش از این می شود كه حالا هست.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با تعمیم مشكلات مشابه به سینما ، از رو به افول گذاشتن این هنر در كشورمان یادكرد و با ذكر تاریخچه ای از علاقه مندی مردم به سینما در دهه۶۰ ، گفت: آمار آن روزگار از جمعیت كمتر و سینمابروی بیش تر خبر می دهد اما حالا با وجودی كه جمعیت بیشتر شده تعداد تماشاگران رو به كاهش گذاشته و به تعبیری می توان آن را ورشكستگی تلقی كرد. او كاركرد سینمای امروز ایران را تنها در برآوردن نیازهای قشر خاصی از جامعه دانست و با انتقاد از دستمایه قراردادن سوژه تكراری و سطحی دختر و پسری، بر لزوم توجه به نیازهای قشر وسیع تری از مردم كه هنر را زیبا می خواهند و علایق و عواطف خود را در آن جا جستجو می كنند و نیز دست كم می خواهند در سالن های سینما امنیت اخلاقی داشته باشند، تاكید كرد. صفار هرندی در این باره گفت: مخاطب می‌خواهد لا اقل در سالن سینما امنیت داشته باشد كه ندارد. وقتی می‌بیند فیلم با عریانی هر چه تمام تر پیامی را القا می كند، جلو بچه‌اش خجالت می كشد؛ بنابراین دست او را می‌گیرد و از سینما خارجش می كند.

او ادامه داد: گویا قلق مردم خوب دستمان نیست. نه دست ما كه در وزارت ارشاد هستیم و نه دست آن‌ها كه در انجمن‌های هنری فعال هستند. اتفاقی توسط یك گروه خارجی در تئاتر تهران افتاد و صحنه ای به نمایش گذاشته شد كه نه با اخلاق و نه با دین و نه حتی با عرف مردم ما سازگار نبود. این رفتار در جامعه‌ای كه پیشینه فرهنگی ندارد و ول است، شاید عادی و معمول باشد اما در جامعه ما كه تا بزرگتری وارد خانه می شود همه جلو پایش بلند می شوند،‌ بدیع است. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: انتخابی كه چندی پیش مردم به آن دست زدند، نشان می‌دهد كه نه مردم، نه مدیران و نه اهالی هنر هیچ كدام نمی خواهند چنین رفتارهایی صورت بگیرد. هرندی با یادآوری این نكته كه بین وزارت ارشاد و جامعه هنری كمتر درباره چنین مسایلی صبت شده است، خواستار تكرار جلساتی از این دست شد. وزیر ارشاد در بخشی دیگر از گفته های خود، تصویری را كه از ایران در بعضی از فیلم‌های داخلی به خارجی‌ها ارایه می شود ناقص خواند و اظهار داشت: حاصل این گونه فیلم ها این است كه وقتی توریست وارد كشور می‌شود و پیشرفت های ظاهری را می‌بیند از خود می‌پرسد شما این چیزها را كی به دست آورده اید؟

صفارهرندی افزود: تصویری كه این گونه فیلم ها از كشور برای او ساخته‌اند، به جای شهروند زاغه نشینانی را ترسیم می‌كند كه هنوز سوار شتر می شوند. آن ها وقتی به كشور ما می آیند تعجب می كنند كه ما سوار ماشین می‌شویم، مترو داریم و در عرصه انرژی هسته ای صاحب سر و مبدع شده‌ایم. به اعتقاد هرندی در حق جامعه ما جفا شده است،‌چون با وجودی كه آمار با سواد های ما از كشور تركیه نیز بالاتر است، همه جا در شكل یك جامعه بی سواد و بی فرهنگ تصویر شده ایم. صفار هرندی خود را آدمی عمیقا مذهبی معرفی كرد و با اشاره به این كه بین اعتقادات و زندگی اجتماعی‌اش فاصله ای نمی بیند، گفت: عمل من مبتنی بر اعتقادات من است. دنبال كردن حل مشكلات فرهنگی هنری كشور برای من خدمتگذار نوعی عبادت محسوب می شود و حاصل این پیگیری، تامین مملكتی است كه هر روز بر عزتش افزوده می شود. او اظهار داشت: بر خلاف برخی هیاهوها ما واقعا به جایگاه رسیده ایم. شما می توانید به ایرانی بودنتان افتخار كنید و شاهد سیاسی آن همین ماجرای هسته ای است.

صفار هرندی ادامه داد: برخی با تمام ادعاهایشان، با توپ و تشر مختصری بساط تاسیسات هسته ای كشورشان را بار شتر كردند و فرستادند آمریكا و گفتند ما نخواستیم، اما در این مملكت به پشتوانه ریشه انقلابی و حمایت مردمی، ماجرا فرق می‌كند. به گفته او اگر دولت بخواهد،۲۰هزار دانشجو در این سرمای سوزان جمع می‌شوند دور سایت نطنز و می گویند اگر كسی متعرض بشود با جنس ما كه اگر فراخوان بدهیم ۲ میلیون نفر می شوند، طرف خواهد بود. هرندی افزود: در دولت قبل، وقتی آقایان به امید این كه از آن طرف رغبت و همراهی خواهند دید، بعد از هشدار اول، UCF اصفهان را تعطیل كردند، اما آن طرف به ناتو بازی خود ادامه داد و گفت حالا باید فكر همچو چیزی را هم از سر بیرون كنید. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه گفت: دولت با دیدن این چیزها گفت ما UCF را از سر می گیریم و از فلان روز هم شروع كردند. اولین واكنش بعد از این تصمیم این بود كه از فردا اوضاع كن فیكون می شود اما دیدیم كه دو هفته بعد خود آن ها پیام دادند كه بیایید مذاكره كنیم.

صفار هرندی عنوان كرد: چنین ملتی با این میزان اعتبار و غرور و غیرتی كه دارد، واقعا استحقاق این را دارد كه همه چیزش در همین حد و اندازه باشد، نه این كه چنین تصاویری از او ارائه بدهند. او گفت: نمایش قدرت در كشورها كم اجرا نشده. در كشور ما بزرگترین این نمایش ها، نمایش روز عاشورا است. در این نمایش همه مردم بیرون می‌ریزند. آقای ]عزت الله[انتظامی به همان دلیل در این روز بیرون می آیند كه فلان آیت الله یا فلان فرد عادی. این ماجرا به مردم قدرت می دهد تا اگر یك روز فراخوان دادند،‌۶۰ میلیون نفر بیرون بریزند كما این كه این فراخوان نیز هر سال تكرار می شود. هرندی در ادامه تصریح كرد : سوال این است كه هنر، كتاب و مطبوعات ما تا چه اندازه بر اساس این عقبه و پشتوانه تنظیم شده است؟

او گفت: دنیا از ما فیلم های موسوم به روشنفكری كه در فرانسه ساخته می شود نمی خواهد. عیبی ندارد كه ما از آن دست فیلم ها هم بسازیم كه بگوییم ما هم بلدیم، اما آن چیزی كه باید از ایران بیرون برود و پیام بدهد، آن چیزی ست كه گویای همه واقعیت های ما و تاریخ ما باشد. این مقام ارشد فرهنگ و هنر رسمی كشور، با یادآوری این نكته كه این صحبت ها را به عنوان یك رفیق می گوید و نه از موضع یك وزیر، از حاضران خواست این گفت و شنود ها هر چه بیشتر اتفاق بیافتد تا از این رهگذر بتوان گره ها را باز كرد و راهكار های مناسبی جست. او گفت: امیدم این است كه شما مشرب استغنا و كرامت ایرانی اسلامی را در مدرسه های محل تعلیم خود جاری كنید تا شاگردان بیاموزند كه درس نگرفته نمی توان استاد شد و خاك صحنه نخورده و رنج فیلم نبرده، نمی توان به یكباره تحول ایجاد كرد.

او در بخشی دیگر از جلسه یاد شده دولت را بدهكار جامعه هنری دانست و بودجه ۱۹۰ میلیاردی وزارت ارشاد را كه باید صرف فرهنگ و هنر كشور شود و پاسخگوی مشكلات هنرمندان باشد، بسیار اندك عنوان كرد. هرندی در این رابطه نیز اظهار داشت: چندی پیش در سازمان برنامه و بودجه مطرح كردیم كه با این بودجه انتظاری كه دوستان دارند برآورده نمی شود و آن چه برای این وزارتخانه در نظر گرفته شده،‌آبروریزی است. او در پایان گفت: حتی اگر هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان هم برای بخش فرهنگ و هنر در نظر بگیرند باز زمینه برای مصرف دارد. وظیفه من كه احساس می كنم تداركاتچی جامعه فرهنگی هنری هستم رسیدگی و حل مشكلات این بخش از جامعه است.

مهدی عزیزی