ستاره زهره به زمین شباهتی ندارد

در گذشته یونانی ها بر این گمان بودند كه ماهیت سیاره زهره در روز و شب یكسان نیست و این سیاره از دو جسم كاملاً متفاوت تشكیل شده است

در گذشته یونانی ها بر این گمان بودند كه ماهیت سیاره زهره در روز و شب یكسان نیست و این سیاره از دو جسم كاملاً متفاوت تشكیل شده است. زهره بعد از خورشید و ماه، درخشنده ترین سیاره آسمان است و علت این درخشندگی، انعكاس نور خورشید بعد از برخورد به ابرهای متراكم اطراف این سیاره است. در گذشته زهره را خواهر دوقلوی زمین می شناختند. این سیاره نزدیك ترین سیاره در منظومه شمسی به زمین است. اندازه آن كمی كوچك تر از زمین(۱۲ درصد) و دارای جوی بسیار متراكم است. در گذشته بر این اعتقاد بودند كه زهره بسیار شبیه به زمین بوده و بیشتر مشخصات زمین را داراست. اما امروزه مشخص شده كه این سیاره هیچ شباهتی به زمین نداشته و بسیار با آن تفاوت دارد.

● مشخصات

قطر این سیاره۱۲ هزار و۱۰۴ كیلومتر است و هر گردش آن به دور خورشید،۲۲۵ روز به طول می انجامد. زهره تنها سیاره ایست كه حركت وضعی آن كوتاه تر از حركت دَوَرانی اش بوده و هر۲۴۱ روز یك بار به دور خود می چرخد. در نتیجه یك روز آن طولانی تر از یك سال آن است. ابرهای آن در هر۴ روز یك بار سیاره را دور می زنند. زهره هیچ قَمَری ندارد و دانشمندان تصور می كردند كه به علت گرمای زیاد سطح كرهٔ این سیاره بسیار جوان تر از سایر سیارات منظومه شمسی است. حتی بعضی از آنها بر این باور بودند كه این سیاره از مجموعه كهكشان تشكیل نشده است. فاصله زهره از خورشید۱۰۸ میلیون كیلومتر، وزن مخصوص آن۵/۲۴ گرم بر سانتی متر مكعب، سرعت گریز۱۰/۳۶ و گردش به دور خورشید۳۵/۲۰ كیلومتر بر ثانیه و نیروی جاذبه اش۸/۷۸ متر بر مجذور ثانیه است.

● جو

زهره دارای جو بسیار متراكم و سنگینی است. بیشتر اتمسفر آن را دی اكسید كربن تشكیل داده و اثر گلخانه ای در این سیاره باعث به وجود آمدن حرارت بالا در سطح آن شده است. تشعشعات خورشید زمانی كه به سطح كره برخورد می كند به علت وجود ابرهای متراكم، پس از انعكاس، دوباره به سطح آن بازتاب می یابد. در نتیجه اثر گلخانه ای دمای سطح این سیاره به حدود۴۸۰ درجه سانتی گراد می رسد. در این دما بسیاری از فلزات ذوب می شوند. اتمسفر آن از۹۶/۵ درصد دی اكسید كربن و۳/۵ درصد نیتروژن و درصد كمی از سایر عناصر مانند دی اكسید سولفور ، بخار آب، منواكسیدكربن، آرگون، هلیوم، نئون، هیدروژن، كلراید و فلوراید در حد چند PPM ، تشكیل شده است. میزان فشار جو در سطح كره كه از تراكم گازهای آن به وجود آمده،۹۵ اتمسفر بوده و می تواند هر موجود زنده ای را در این فشار زیاد خرد كند. در نتیجه سكونت انسان در این سیاره تقریباً ناممكن است. سفینه مارینر۱۰ كه به ونوس رفت بیش از چند ساعت در آن دوام نیافت و منحدم شد و این به علت همان فشار سنگین اتمسفر بود كه معادل فشار۹۰۰ متر زیر سطح آب دریاست. ابرهای ونوس در اثر سطح اسیدی كره آن به وجود آمده و گرمترین سیاره منظومه شمسی است.

آنچه تاكنون مشخص شده آن است كه این سیاره دارای آب نبوده ولی وجود آن در گذشته دور در سطح سیاره بسیار محتمل است. این سیاره دارای باران های اسیدی تند، اقیانوس و یا طوفان های سنگین نیست. سرعت بادها از چند كیلومتر در ساعت تجاوز نمی كند. در نتیجه سطح آن در اثر

وزش های باد، ساییده نشده و تغییر چندانی نیافته است. باران های این سیاره به صورت بارش قطعات اسید سولفوریك است.

● سطح كره

زهره مانند زمین، عطارد و مریخ دارای سطحی یكنواخت سنگی همراه با عناصر فلزی است. این سیاره تشعشعات خورشید را دو برابر بیشتر از زمین جذب می كند. بیشترین سطح آن را بیابان ها تشكیل داده اند و ضخامت پوسته كره آن بین۲۵ تا۶۰ كیلومتر بوده و قطر آن را تا۳ هزار كیلومتر برآورد كرده اند. سطح كره در۳۰۰ تا۵۰۰ میلیون سال قبل بازسازی كامل شده است.۲۰ درصد آن صاف،۷۰ درصد ناهموار و۱۰ درصد دارای زمین های بلند است. سطح كره پوشیده از برخورد شهاب سنگ های آسمانی بوده و محل برخورد آنها بیش از چند كیلومتر(۱/۵ الی۲ كیلومتر) وسعت ندارند. شهاب سنگ های آسمانی پس از برخورد به اتمسفر تقریباً ذوب و سوزانده می شوند، در نتیجه حجم بسیار كمی از آن به سطح كره برخورد می كند. بیش از یكهزار دهانه آتشفشان با قطری حدود۲۰ كیلومتر و یك میلیون آتشفشان با قطر۱ كیلومتری در روی آن است. بیشتر سطح كره از گدازه های آتشفشان ها پوشیده شده است. در شمال كره جویبارهای گدازه های آتشفشان بنام »ایشتارترا« به وسعت قاره آمریكاست. نزدیك به خط استوا، زمین های بلندی بنام »آپرودایت« به طول۱۰ هزار كیلومتر(به وسعت قاره آفریقا) قرار دارند.

جریان های مذاب آتشفشان با طولی معادل هزاران كیلومتر به صورت رودخانه های مارپیچ در زهره وجود داشته و برخی از آنها تا۷ هزار كیلومتر امتداد دارند. مساحت خشكی زهره در حدود سه برابر زمین است.

● مدار زهره

برخلاف مدار گردش سیارات منظومه شمسی كه به دور خورشید و به صورت بیضی است، مدار زهره تقریباً دایره كامل است. حركت دورانی آن برخلاف جهت سایر سیارات منظومه شمسی است. در زهره آفتاب از طرف غرب طلوع و از طرف شرق غروب می كند.

دانشمندان بر این عقیده اند كه در۵۰۰ میلیون سال قبل بر اثر برخورد یك شهاب سنگ بزرگ به آن، جهت گردش سیاره معكوس و آرام شده است. زهره دارای میدان مغناطیسی نیست. انحراف محور گردشی آن از مركز، فقط۳ درجه است. اگر تصور كنیم كه تمام شرایط اقلیمی آن مشابه زمین باشد در واقع این سیاره به علت انحراف بسیار كم محور گردشی خود دارای فصول بدون تغییر در تمام نقاط خود خواهد بود. با توجه به زمان و حركت وضعی و دورانی آن ما نمی توانیم از زمین بیشتر از یك طرف آن را ببینیم.

تاكنون با ارسال سفینه های متعدد كه هر كدام بیش از چند ساعت در سطح آن دوام نیافته اند معلوم شده است كه این سیاره با زمین بسیار تفاوت داشته و اكثر پیش بینی های گذشتگان با آنچه امروز كشف شده است بسیار متفاوت بوده و امكان اقامت انسان در آن تقریباً ناممكن است. برنامه های دیگری برای فرستادن سفینه ها به این سیاره برای كشف رازهای نهفته الهه زیبایی در دست تهیه است.

مهندس سعید صالحی