اندازه‌گیری نبض و فشارخون

واژه علائم حیاتی، واژه‌ای عمومی است که شامل اندازه‌گیری فشارخون، ضربان قلب، تعداد تنفس و تب می‌شود. هر چند اغلب برای بیماران، موردی از موارد فوق تغییر می‌کند، اما لازم است …

واژه علائم حیاتی، واژه‌ای عمومی است که شامل اندازه‌گیری فشارخون، ضربان قلب، تعداد تنفس و تب می‌شود. هر چند اغلب برای بیماران، موردی از موارد فوق تغییر می‌کند، اما لازم است که در بیماران اورژانسی تمامی موارد فوق ارزیابی شود. بیماران اورژانسی بیمارانی هستند که با توجه به شروع حاد، ممکن است اضطراب یا درد داشته باشند که باعث می‌شود علائم حیاتی تغییر غیرطبیعی پیدا کنند. به فرض فردی که درد شکمی دارد به دلیل اضطراب ناشی از درد، ضربان قلبش افزایش می‌یابد. اضطراب و درد می‌تواند روی تعداد تنفس و فشار خون هم اثر بگذارد.

اما همیشه این سوال مطرح است که مقادیر طبیعی فشار خون، ضربان قلب و... چه میزانی است؟ مقادیر طبیعی علائم حیاتی بسته به سن، جنس، نژاد، شرایط زیست‌محیطی و بارداری تغییر می‌کند. فراموش نکنید که در شرایط حاد، مواردی همچون اضطراب و درد نیز می‌تواند مزید بر علت شوند.

فشار خون با ۲ عدد بیان می‌شود. عددی بزرگ و در کنار آن عددی کوچک. عدد بزرگ‌تر بیان‌کننده فشار وارده به رگ در زمان انقباض قلب است، در حالی که عدد کوچک‌تر فشار وارد بر رگ در زمان استراحت قلب را نشان می‌دهد. در بالغان برای عدد بالاتر، محدوده ۹۰ تا ۱۴۰ میلی‌متر جیوه و برای عدد کوچک‌تر، محدوده ۶۰ تا ۹۰ میلی‌متر جیوه به عنوان محدوده طبیعی نام‌برده می‌شود.

بسیاری از افراد طبیعی دارای تفاوت در فشار ۲ بازوی خود هستند. این تفاوت زمانی که بیش از ۲۰شود و فرد دچار درد قفسه سینه باشد، اهمیت پیدا می‌کند و باید ارزیابی شود. برای ضربان قلب در بزرگسالان نیز محدوده ۶۰ تا ۱۰۰ ضربان در دقیقه طبیعی عنوان می‌شود. از طرفی اغلب متخصصان قلب، محدوده ۵۰ تا ۹۰ ضربان را به عنوان محدوده طبیعی قبول دارند. بسیاری از افراد ورزشکار که به صورت حرفه‌ای ورزش می‌کنند ممکن است ضربان نرمال قلب آنها پایین باشد و بیماری هم محسوب نشود که با توجه به فیزیک بدنی و توانایی قلب آنها طبیعی است.

تعداد تنفس طبیعی در افراد بالغ در محدوده ۱۶ تا ۲۴ است، هر چند اجماعی در مورد آن وجود ندارد.

بارداری عامل مهمی در تغییر علائم حیاتی است. ضربان قلب زن باردار حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد بیشتر از فرد غیرباردار است. رحم زن باردار روی عروق لگنی فشار وارد می‌کند و باعث می‌شود تا خون براحتی از اندام‌های تحتانی و شکم به قلب باز نگردد.

دکتر بهروز هاشمی

متخصص طب اورژانس