حفره سیاه (سیاهچاله)

یك حفره سیاه فضایی، جسمی است كه سرعت گریز آن بیشتر از سرعت نور باشد. سرعت گریز، به حداقل سرعتی گفته میشود كه یك جسم باید دارا باشد تا بتواند از جاذبه جسم دیگری بگریزد. برای گریز …

یك حفره سیاه فضایی، جسمی است كه سرعت گریز آن بیشتر از سرعت نور باشد. سرعت گریز، به حداقل سرعتی گفته میشود كه یك جسم باید دارا باشد تا بتواند از جاذبه جسم دیگری بگریزد. برای گریز از نیروی جاذبه زمین، سرعت یك جسم باید به بیش از چهل هزار كیلومتر در ساعت برسد. اما برای گریز از حفرهٔ سیاه، سرعت جسم باید به بیش از سرعت نور كه حدود ۳۰۰،۰۰۰ كیلومتر در ثانیه است برسد، یعنی سرعت آن، بیش از یك میلیارد و هشتاد میلیون كیلومتر در ساعت باشد.

برای رسیدن به چنین سرعتی، بطور طبیعی، یك مشكل وجود دارد، و آن این است كه فقط نور چنین سرعتی دارد. چیزهایی كه مثل انسان و سفینهٔ فضائی از ماده ساخته شده اند، حتی نمی توانند حدود آن سرعت را داشته باشند. به همین دلیل، هیچ چیزی نمی تواند از حفره سیاه بگریزد. اگر نور نتواند از حفره سیاه بگریزد، این بدین معنی است كه ما قادر به دیدن آن نخواهیم بود و در نتیجه، نمی توانیم بفهمیم كه چه چیزی در حفره سیاه اتفاق میافتد. در حقیقت عقاید ما در مورد حفرههای سیاه از تئوری كلی نسبیت آلبرت انیشتین منشاء میگیرد. برای دانشمندان مسلم است كه داخل یك حفره سیاه فعل و انفعالات فیزیكی ناشناخته زیادی انجام میگیرد.

حفرههای سیاه بازمانده از ستارگان عظیمی هستند كه سوختشان به اتمام رسیده و به اصطلاح مرده اند. البته، فقط ستارگانی كه حجم آنها بیش از سه برابر خورشید خودمان است، حفرههای سیاه بوجود میآورند. بعضی از این ستارگان عظیم، منفجر شده و بصورت یك "سوپر نوا"ی درخشان در میآیند. بعضی سوپر نواها، بطور كامل منفجر شده و چیزی از خود باقی نمی گذارند. اما بعضی دیگر در مركز خودشان فرو میریزند و همه مواد در آنها با هم محكم برخورد كرده و به هم می چسبند. بستگی به اینكه مركز آنها چقدر عظیم و حجیم باشد، سوپر نواها تبدیل به نوترون شده و یا تبدیل به حفرههای سیاه میشوند.

به این خاطر كه ما نمیتوانیم خود حفرههای سیاه را ببینیم، ممكن است فكر كنیم كه پیدا كردن آنها غیر ممكن است. اما به كمك فنآوریهای ستاره شناسی، اولین آنها در سال هفتاد و دو میلادی كشف شد. با وجود اینكه خود حفرههای سیاه دیده نمیشوند، اما تاثیر قوهٔ جاذبه عظیم آنها بر ستارههای نزدیكشان را میتوان بررسی كرد. همیشه یك ستاره، با سوپر نوا جفت میشود و گازهای حاصل از آن ستاره بصورت مارپیچ به داخل سوپر نوا بلعیده میشوند. حركت مارپیچی گازها، تصویر یك حفره سیاه را در مركز سوپر نوا بوجود میآورد و بدین جهت است كه آن را حفره سیاه مینامند.

برگرفته شده از ملاصدرا