کودک آزاری اپیدمی خطرناک و ضعف قانون

تحقیقاتی که هر چند یکبار بر روی خروجی سایت های خبری قرار می گیرد و یا توسط رسانه های مکتوب منتشر می شود حاکی از آن است که ۹۰ درصد والدین کودکان آزارخود درکودکی موردآزار و اذیت وتنبیه بدنی و روحی وروانی قرار گرفتند همچنین ۹۹ درصد کودکان بزهکار دارای والدین زود خشم ومهاجم بوده اند و ۸۰ درصد کودکانی که دست به خودکشی زده اند نیز مورد شکنجه وآزار قرار می گرفتند و۹۰ درصد جوانانی که به مواد مخدر روی آ ورده اند از آزارگری والدین ومربیان خودخاطره ها دارند

مرزی برای تنبیه کودکان وجود ندارد .ناتوانی جسمانی ونابرابری میان تنبیه کننده و کودکی که مورد تنبیه قرار می‌گیرد نخستین گامی است که بزرگ‌ترها را به آزار کودکان وا می‌دارد. متاسفانه اخبار حوادث ویا خبرهایی که از گوشه وکنار شنیده می‌شود حاکی از وجوه مختلف پدیده کودک آزاری علی الخصوص ا‌ز نو ع آزاردهنده آن یعنی آسیب‌های شدید جسمانی می‌باشد. تحقیقاتی که هر چند یکبار بر روی خروجی سایت‌های خبری قرار می‌گیرد و یا توسط رسانه‌های مکتوب منتشر می‌شود حاکی از آن است که ۹۰ درصد والدین کودکان آزارخود درکودکی موردآزار و اذیت وتنبیه بدنی و روحی وروانی قرار گرفتند همچنین ۹۹ درصد کودکان بزهکار دارای والدین زود خشم ومهاجم بوده‌اند و ۸۰ درصد کودکانی که دست به خودکشی زده‌اند نیز مورد شکنجه وآزار قرار می‌گرفتند و۹۰ درصد جوانانی که به مواد مخدر روی آ‌ورده‌اند از آزارگری والدین ومربیان خودخاطره‌ها دارند. آمارها نشان می‌دهد کودک آزاری از جمله شایع‌ترین خشونت‌های خانگی می‌باشدکه بر همین اساس مردم بیشتر درخواست کمک رابرای حل این مشکلات از مسئولان دارند.

پرت کردن کودک به سمت درب ودیوار سوزاندن نقاط حساس بدن کودک ،‌تنبیه بدنی کودک به وسیله کمربند یا طناب، قرار دادن کودک در محل‌هایی که احتمال خطر در آنجا وجودداردو... از جمله مصداق‌های کودک آزاری می‌باشد . در روایات اسلامی هم به این مقوله پرداخته شده است حضرت علی(ع) می‌فرماید: کودک امانت خداست. به امانت خدا جز درسایه حکم خدا نمی‌توان دست درازی کرد. امام رضا(ع) نیز خطاب به پدری که فرزند خود راکتک می‌زد فرمود: او را نزن بلکه هدایت کن. بر همین اساس چندی است که سازمان بهزیستی طرحی را در دست تدوین دارد که انتظار می‌رودبا همکاری بین دستگاهی پدیده کودک آزاری کنترل وکاهش یابد. محور وامتیاز این طرح نسبت به طرح‌های بی‌اثر قبلی قدرت اجرایی برای مداخله سازمان بهزیستی است دل‌نگرانی‌ها از پدیده رو به افزایش کودک آزاری و دیگر مشکلاتی که کودکان ممکن است با آن روبرور شوند سازمان بهزیستی رامدتی پیش به این فکر واداشت تا خط تلفنی ۱۲۳ را برای یاری فوری اجتماعی کودکان دایر کند نخستین مسئله‌ای که پس از یک دوره فعالیت این خط تلفنی پیش روی مسئولین سازمان بهزیستی قرار گرفت قدرت اجرایی وموانع قانونی برای مداخله بود که این سازمان فاقد آن در دفاع از حقوق کودکان بود وهست.

آمارها نشان می‌دهدکه : ۴۰ درصداز تماسهای خط اورژانس اجتماعی ۱۲۳ گزارش‌های کودک آزاری است وبراساس آن می‌توان نتیجه گرفت کودک آزاری از جمله شایع‌ترین خشونت‌های خانگی است. همین آمار نشان می‌دهد که دختران با سهمی ۵/۵۲ درصدی از گزارش‌های کودک آزاری بیشتر مورد آزار قرار می‌گیرند وپدران بیشترین آزار گران فرزندانشان بوده‌اند .گزارش‌های کودک آزاری به سامانه تلفنی سازمان بهزیستی چندان نکته امیدوارکننده ندارد زیرا براساس همین آمار اگر چه بیشترین موارد کودک آزاری در خانواده‌ها آزار جسمی ونه آزار جنسی است اما همین بچه‌ها در جامعه نخستین خطری را که با آن روبرو می‌شوند آزار جنسی است. یک مسئول سازمان بهزیستی کشور موانع پیش روی برای برخورد با پدیده‌ زشت کودک آزاری راموانعی متعدد می‌داند که ریشه در قوانین ،خرده فرهنگ‌ها و آموزش خانواده‌ها دارد در گزارش نهایی بسیاری از مواردی که مددکاران سازمان بهزیستی پس از دریافت گزارش کودک آزاری آن رامورد پیگیری قرار داه‌اند قید شده که با توجه به قیومیت پدر پیگیری قضائی با مشکل مواجه شده است. کارشناسان می‌گویند: رفع مشکلات قانونی جلوگیری از کودک آزاری مهمترین اقداماتی است که درجهت محدود کردن کودک آزاری باید به انجام برسد. ازسوی دیگر نکته‌ای که محققان اجتماعی برآن تاکید دارند ابهامات قانونی در برخورد با کودک آزاران بخصوص والدینی است که در رابطه با فرزندان خود مرتکب خشونت می‌شوند.

به گفته کارشناسان حقوقی مشخص نبودن محدوده تادیب وتنبیه نامشخص بودن حد متعارف در موارد قانونی مذکور دست قاضی را در زمان لازم برای صدور حکم بسته ودست والدین غیر مسئول وخشن را برای اعمال خشونت بازداشته است. همه موارد کودک آزاری به دلایل و نیز موانع مختلف ومتعدد گزارش وثبت وضبط نمی‌شود. کارشناسان معتقدند در مقابل یک مورد کودک آزاری که فاش می‌شود حداقل ۲۰ مورد دیگر نهان می‌ماند مدیر کل امور اجتماعی وزارت ارشاد مهر سال ۱۳۸۴ در گفتگویی به نکته‌ای فوق‌ا‌لعاده تاسف بار اشاره کرد که خبر می‌داد: تنها در سال۱۳۸۳ حدود ۸هزار خشونت خانگی ثبت شده که یک هزار مورد آن کودک آزاری بوده است و کودک آزاری به مرحله اضطرار رسیده است حقوقدان‌ها عموما براین عقیده هستند که کودک آزاری از جرایم عمومی بوده و احتیاج به شکایت شاکی خصوصی ندارد. این درحالی است که در قوانین مذکور برای تعقیب این جرم عمومی وکشف جرم که مقدمه تعقیب است هیچ گونه چاره اندیشی وتدبیر کارسازی اتخاد نشده است. دکتر بهرام بهرامی حقوقدان وعضو هیئت علمی دانشگاه می‌گوید: درقوانین کشور در مواردی به کودک آزاری اشاره شده و آن را جرم دانسته اما متاسفانه این قوانین در مورد کودک آزاری از سوی افراد غریبه بوده و در مورداعمال کودک آ‌زاری از سوی والدین کودک مقدار زیادی ابهام وجود دارد. از آنجا که کودک آزاری عموما در منزل رخ می‌دهد این عمل درجای خود یک نوع خشونت خانگی محسوب می‌شود .دکتر کتایون خوشابی استادیار دانشگاه علوم بهزیستی وتوانبخشی که تحقیقی میدانی روی بیش از ۳ هزار کودک در تهران انجام داده در گزارش تحقیق خود می‌نویسد: بیشترین کودکانی که مورد آزار قرار می‌گیرند در رده سنی یک تا ۵سال قرار دارند واغلب آنها نیز توسط پدران خود آزار می‌شوند که خود را مالک فرزندان خویش می‌دانند واین باور به نوعی ریشه در قوانین ما وبرخی باورها دارد. درتائید این نکته از جمله می‌توان به نظرسنجی یک سایت خبری اشاره کرد که نتایج آن نظرسنجی از جمله نشان می‌داد: ۵۰ درصد والدین ایرانی معتقدند تنبیه برای کودک لازم است و ۴۰ درصدوالدین نیز به تنبیه بدنی گرایش دارند. همانطور که اشاره شد یکی از علت‌های کودک آزاری برخی باورهای غلط وبرداشتهای ناصواب از دین است که احکام نا روشن برای عوام به کمک آن آمده است.

در سبب شناسی پدیده زشت کودک آزاری فاطمه آملی حقوقدان رشد نامتوازن جامعه رایکی از سبب‌های این معضل می‌داند. وی می‌گوید: رشد نامتوازن جامعه باعث شده تعارض عجیبی بین سنت ومدرنیسم درجامعه ما بوجود آید که در صورت توسعه صحیح وهمه جانبه جامعه این تعارضات نباید بوجود می‌آمد درحالی که اکنون رشد نامتوازن باعث شده توازن فرهنگی به هم بخورد و فشار اجتماعی که از طریق جامعه ایجاد می‌شود به جای بوجود آوردن هنجار باعث بوجود آمدن ناهنجاری‌های اجتماعی وفرهنگی مثل شیشه شکستن وخراب کردن اتوبوسها بعد از بازی فوتبال وناهنجاری‌های فردی مثل کودک آزاری توسط والدین شود دکتر آملی می‌گوید: کنترل اجتماعی موجود هم که از طریق قانون صورت می‌گیرد درمواردی در تضاد با حقوق افراد است . در برخورد با ناهنجاری‌های اجتماعی از قبیل کودک آزاری باید پیشگیری اولیه را مطرح کنیم و رسانه ملی هم وظیفه دارد با فرهنگ سازی از طریق پرداختن به این موضوع به حل معضل بپردازد وباعث ایجاد توازن فرهنگی متناسب با توسعه جامعه وایجاد هنجار مناسب شود که در آن صورت انسا‌ن‌ها برای حقوق یکدیگر احترام خاص قائل خواهند بود ومتعاقب آن شاهد کاهش کودک آزاری وسایر معضلات اجتماعی از این دست خواهیم بود . توجه به سبب شناسی کودک آزاری یکی از مهمترین عواملی است که مشاور یا درمانگر باید به آن توجه نماید زیرا در خلال توجه به این مطلب است که می‌تواند مداخله مناسب راطرح ریزی وبررسی وهدایت نماید.

عوامل موثر درکودک آزاری در همه مورد یکسان ومشابه نیست وبه مجموعه‌ای از عوامل بستگی دارد پنج عامل اساسی موثر درکودک آزاری خصوصیات بدرفتار (آزارگر) خصوصیات دیگر اعضای خانواده،‌خصوصیات کودک، بافت اجتماعی و بافت موقعیتی است براین اساس اگر فردی در ارزیابی‌ها سطح بالایی از برخی ویژگی‌های شخصیتی مرتبط با کودک آزاری وآسیب شناسی روانی را نشان می‌دهد واگر این فرد با همسری زندگی می‌کند که مشکلات مشابهی دارد ودراین حال کودکی دارد که خود یک شکل تربیتی به حساب می‌آید و در بافت اجتماعی و موقعیتی نیز عوامل از بدرفتاری بالقوه مانند فقر،بیکاری و انزوا مشاهده می‌شود، به احتمال زیاد می‌توان پیش‌بینی کرد که کودک آزاری به‌طور شدیدی اتفاق خواهد افتاد.

مطالعات متعدد آثار اولیه دراز مدت کودک آزاری را در قربانیان نشان داده است. آثاراولیه ممکن است شامل ترس‌های شدید، اضطراب ‌، احساس گناه،‌افسردگی ، مشکلات بین فردی و رفتارهای نامناسب باشد. علاوه برنتایج فوری جسمی وروانی ،‌کودکانی که قربانی خشونت خانواده هستند مستعد برخی مشکلات رشدی می‌شوند نوزادانی که با آنها بدرفتاری می‌شود به احتمال زیاد نسبت به مادران خود به‌طور مضطرب دلبسته می‌شوند در حالی که کودکان عادی این چنین نیستند. از لحاظ عاطفی این کودکان منزوی ومنفعل هستند یا پرخاشگری ورفتارهای مخالفت آمیز بروز می‌دهند کودکانی که مورد بدرفتاری وغفلت قرار گرفته‌اند دربزرگسالی احتمال بروز رفتارهای خشونت بار درآنها بیشتر است. دریک مطالعه سه ساله دانشجویی در ایران محققان به این نتیجه رسیده‌اند ۷۰ درصد مادرانی که با کودکان خود بدرفتاری می‌کنندویا به صورت ناکارآمد از کودکان خود مراقبت می‌کنند مادرانی هستند که در کودکی با آنها بدرفتاری شده است همین تحقیق تاکید دارد: بزرگسالی که در کودکی مورد تجاوز ( کودک آزاری جنسی) قرار گرفته‌اند ممکن است در روابط زناشویی ،خانوادگی و بین فردی‌،‌کارکردی معیوب داشته باشند ورفتار خود تخریبی ،‌عزت نفس پایین ،‌افسردگی مزمن وناسازگاری جنسی را تجربه کنند.این نظر کارشناسان امور اجتماعی قابل اعتنا است که بعید می‌دانند در نبودیک برنامه اجتماعی همه جانبه و اراده‌های قوی وملی برای مبارزه با کودک آزاری و دیگر خشونت‌های خانگی بدون اصلاح قوانین وتغییر باورهای‌کاذب، بتوان به این نوع مصائب اجتماعی پایان دادویا حتی روند آن را کند کرد.به این ترتیب به نظر می‌رسد که آگاهی رسانی به خانواده‌ها از جمله بنیادی‌ترین اقداماتی است که بایدانجام شود درصورتی که پدران ومادران از وضعیت جسمی وناتوانی کودکان خود اطلاعات بیشتری داشته باشند می‌توان امیدوار بود در بخشی ازتنبیه‌های اعمال شده بر کودکان قدری ملایمت به خرج دهند اما رفع مشکلات قانونی جلوگیری از کودک آزاری مهمترین اقدامی است که درجهت محدود کردن کودک آزاری باید انجام شود وبراین اساس قانون باید به کمک مددکارانی بیاید که می‌دانندکودک آزاری اتفاق افتاده ولی کمکی از دستشان برنمی‌آید.

محمود رضا زارع