فرمان کوروش بزرگ

بنیانگذار دودمان هخامنشی به خاطر بخشندگی، بنیان گذاشتن حقوق بشر، پایه گذاری نخستین امپراتوری چندملیتی و بزرگ جهان، آزاد کردن برده ها، احترام به دین ها و کیش های گوناگون، …

بنیانگذار دودمان هخامنشی به خاطر بخشندگی، بنیان گذاشتن حقوق بشر، پایه گذاری نخستین امپراتوری چندملیتی و بزرگ جهان، آزاد کردن برده ها، احترام به دین ها و کیش های گوناگون، گسترش تمدن و... شناخته شده است. ایرانیان کوروش را پدر و یونانیان، که وی سرزمین های ایشان را تسخیر کرده بود، او را سرور و قانونگذار می نامیدند. یهودیان این پادشاه را به منزله مسح شده توسط پروردگار به شمار می آوردند. بابلیان او را مورد تایید مردوک می دانستند. در مورد منشور کوروش می توان بیان کرد بی گمان فرمان کوروش بزرگ به زبان بابلی یکی از ارزشمندترین یادگارهای نوشتاری ایران زمین است. این نوشتار از دیدگاه های گوناگون زبانی، سیاسی، جغرافیایی، تاریخی و... قابل بررسی است. فرمان کوروش، پرتوافکن روح بزرگ ملت ایران در دوره باستان در «آزادیخواهی»، «گسترش آزادی و برابری» و «دموکراسی دینی» است.

از این روی نام وی با تاریخ بشری پیوند خورده و موجب سربلندی دنیای شرق و به ویژه ایرانیان است. منشور حقوق بشر کوروش بزرگ موسوم به استوانه کوروش استوانه یی سفالین است که در سال ۵۳۹ پیش از میلاد به فرمان کوروش دوم هخامنشی شاهنشاه ایران ساخته شده و دور تا دور آن مجموعه یی از سخنان و دستورات شاهنشاه به خط میخی بابلی نقش شده است. این استوانه که به عنوان «اولین منشور حقوق بشر» در جهان شناخته می شود در پایه های شهر بابل قرار داده شده بود. تاریخ اکتشاف آن مربوط می شود به سال ۱۲۸۵ خورشیدی. هنگام کاوش های باستان شناسی در بابل در میان رودان، هورمزد رسام باستان شناس بریتانیایی آسوری تبار، استوانه سفالین موسوم به کوروش بزرگ را یافت که شامل نوشته هایی به خط میخی بود.

جنس این استوانه از گل رس است. ۲۳ سانت درازا و ۱۱ سانت پهنا دارد و دور تا دور آن حدود ۴۰ خط به زبان اکدی و به خط میخی بابلی نوشته شده است. بررسی ها نشان داده نوشته های استوانه در سال ۵۳۹ پیش از میلاد به دستور کوروش بزرگ پس از شکست بنونید (بخت النصر) و گشوده شدن شهر بابل، نوشته شده به عنوان سنگ بنای یادبودی در پایه های شهر بابل قرار داده شده است.

بیژن تلیانی