آشنائی با Chemical Abstracts و چگونگی استفاده از آن

Chemical Abstracts با مخفف CA نشریه ای است هفتگی بزبان انگلیسی منتشر میشود این نشریه از بیش از ۱۲۰۰۰ مجله علمی در زمینه شیمی خالص, مهندسی شیمی و صنایع وابسته به آن, چكیده تهیه میكند, همچنین چكیده مدارك متعددی از قبیل گزارشهای فنی, كنفرانسها, رساله ها, كتابها و

Chemical Abstracts با مخفف (CA) نشریه ای است هفتگی بزبان انگلیسی منتشر میشود. این نشریه از بیش از ۱۲۰۰۰ مجله علمی در زمینه شیمی خالص، مهندسی شیمی و صنایع وابسته به آن، چكیده تهیه میكند، همچنین چكیده مدارك متعددی از قبیل گزارشهای فنی، كنفرانسها، رساله ها، كتابها و سمپوزیم ها در آن درج میگردد CA مهمترین مرجع بازیابی اطلاعات در زمینه شیمی و علوم وابسته است و از نظر شمول بر جنبه های مختلف شیمی و داشتن فهرست های مختلف یك مرجع كامل و جامع است و میتواند بعنوان ماخذی جهت تحقیقات جاری(Current Awarness) و نیز مسائل گذشته (Retrospective) مورد استفاده قرار گیرد. این نشریه از سال ۱۹۰۷ انتشار یافته است و جانشین نشریه ای بنام: (Review of American Research) است. هر شماره از نشریه CA از دو قسمت چكیده و فهرست تشكیل شده است. در زیر هر یك از این دو قسمت تشریح میگردد.

الف) بخش چكیده

تا سال ۱۹۶۷ چكیده های موجود در هر صفحه نشریه CA، در دو ستون تنظیم میشد و هر ستون به ۹ قسمت (از a تا I) تقسیم میگردید. از سال ۱۹۶۷ ببعد چكیده ها در هر دوره بدنبال هم شماره‌گذاری شده و برای هر چكیده بطور جداگانه یك شماره منظور گردیده و بدنبال این شماره یك حرف لاتین آمده است كه حرف كنترل نامیده میشود و جهت كاربرد و بازیابی چكیده در ماشینهای حسابگر بكار میرود.تا سال ۱۹۶۲ هر شماره از CA به ۳۱ بخش تقسیم میشد و این بخش ها در دو فصل بزرگ بنام: شیمی آلی (Organic Chemistry) و شیمی بیولوژی (Biological Chemistry) قرار میگرفتند. بتدریج بر تعداد این فصل های اصلی افزوده شد، بطوریكه اكنون شامل انواع زیر است:

▪ شیمی فیزیك و شیمی تجزیه Physical and Analytical Chemistry

▪ شیمی آلی organic Chemistry

▪ بیوشیمی Biochemistry

▪ شیمی صنعتی و مهندسی شیمی Applied Chemistry and Chemical Engineering

▪ درشت مولكول هاMacromolecules

فصلهای فوق متشكل از ۸۰ بخش فرعی است. در آخر هر بخش از CA، قسمتی تحت عنوان"برای یافتن مقالاتی در همین زمینه هم چنین نگاه كنید به بخش های" وجود دارد. این قسمت ارجاع متقابلی است به چكیده هائی كه از نظر موضوعی با مطالب بخش مورد مطالعه و تحقیق ارتباط دارند. بعلاوه در پایان هر بخش فهرستی از واژه های كلید (Keywords) چكیده ها درج شده است.چكیده های CA تمام نما (Informative) است و شامل نكات برجسته مدرك از قبیل: هدف و دامنه كار، مواد، روش های كار، دستگاهها، خواص، نظریه ها، نتیجه گیریها، واكنش ها، و بالاخره كاربردهای جدید است.از آنجا كه در تهیه چكیده های CA جانب اختصار رعایت شده و سعی شده است تا جمله ها كوتاه باشند اصطلاحات و لغات علمی كه در مدارك اولیه و اصلی بكار رفته اند، در هنگام چكیده نویسی در CA با استفاده از حروف اختصاری (Abraviations) نوشته شده است.هر چكیده در CA با یك سری اطلاعات كتابشناختی همراه است كه مجموعاً سرعنوان (Heading) چكیده نام دارد. سرعنوان ها بر حسب نوع مدارك تغییر می كند. در زیر، سرعنوانهائی كه برای معرفی كتابها و چكیده مقاله مجله ها، و اختراعات ثبت شده بكار میرود، تشریح گردیده است.

● چكیده مقاله های مجله ها

قسمتهای مختلف این نمونه بترتیب عبارتست از:

▪ شماره ترتیب چكیده: این شماره ها در هر دوره ۶ ماهه از یك شروع میشود و تا پایان دوره بطور متوالی افزایش مییابد. بعد از هر شماره، حرف كنترل (Check Digit) بكار رفته است. این حروف برای بازیابی اطلاعات از طریق ماشین های حسابگر بكار میرود.

▪ عنوان مدرك.

▪ نام نویسنده: ابتداء نام بزرگ، سپس نام كوچك نوشته میشود. اسامی همكاران نیز بهمان ترتیبی كه در خود مدرك ذكر شده است، تنظیم میشود.

▪ نشانی: مكانی كه كار مربوطه در آنجا انجام شده است و یا جهت تماس با نویسنده مقاله باید با آنجا مكاتبه كرد.

▪ عنوان مجله: این عناوین بصورت اختصاری نوشته میشود. فهرست كامل نام مجلاتی كه در CA از آنها چكیده تهیه میكنند، همراه كلمات اختصاری نام هر یك از آنها در CASSI (Chemical Abstracts Service Source Index) كه هر چهار ماه یكبار منتشر میگردد موجود است.

▪ سال انتشار

▪ دوره و شماره نشریه (كه داخل پرانتز آمده است)

▪ شماره صفحات مقاله

▪ زبان اصلی مدرك كه غالباً بصورت اختصاری نمایش داده میشود. در زیر فهرست كامل زبانها و علامات اختصاری آنها نشان داده شده است.

● معرفی كتابهای جدید

كتابهای علمی در زمینه شیمی خالص و مهندسی شیمی بر حسب موضوعهای مربوط در بخشهای مختلف CA معرفی شده اند. اطلاعات كتابشناختی كه همراه این كتابها آمده عبارتست از:

▪ شماره ترتیب چكیده كتاب

▪ عنوان كتاب

▪ نام نویسنده یا ویرایشگر

▪ ناشر و شهر محل انتشار كتاب

▪ سال انتشار

▪ تعداد كل صفحه

▪ قیمت كتاب به پول رایج كشور.

● چكیده اختراع ثبت شده

قسمتهای مختلف یك نمونه از چكیده اختراع ثبت شده بترتیب عبارتست از:

▪ شماره ترتیب چكیده

▪ عنوان اختراع ثبت شده

▪ نام مخترعین، اشخاص و سازمانهای صاحب امتیاز

▪ اسامی اشخاص و سازمانهائی كه امتیاز استفاده از اختراع به آنها واگذار شده است.

▪ شماره ثبت اختراع: این شماره بدنبال علامت اختصاری نام كشوری كه اختراع متعلق به آن است قرار میگیرد.

▪ شماره رده بندی جهانی.

▪ تاریخ انتشار اختراع

▪ شماره كاربرد اختراع (چنانچه اختراع قبلاً در كشور دیگری مورد استفاده قرار گرفته‌باشد، شماره كاربرد و نام كشور استفاده كننده ذكر شده است.

▪ تاریخ كاربرد اختراع

▪ تعداد صفحات (مقاله مربوط به اختراع)

ب) بخش فهرست ها

در انتهای هر شماره هفتگی CA، جهت سهولت استفاده از مطالب، چهار فهرست زیر درج گردیده است:

▪ فهرست واژه های كلیدKeyword Index

▪ فهرست نویسندهAuthor Index

▪ فهرست اختراعات همانندPatent Concordance Index

▪ فهرست شماره ثبت اختراعNumerical Patent Index

علاوه بر فهرست های فوق كه در هر شماره از نشریه هفتگی CA وجود دارد، فهرست های زیر نیز برای هر دوره شش ماهه CA انتشار مییابد.

▪ فهرست نویسندهAuthor Index

▪ فهرست شماره ثبت اختراعNumerical Patent Index

▪ فهرست ماده شیمیائیChemical Substance Index

▪ فهرست موضوعی عمومیGeneral Subject Index

▪ فهرست شماره ثبتRegistry Number index

▪ فهرست اختراعات همانندPatent Concordance Index

▪ فهرست فرمولی Formula Index

▪ فهرست تركیبات حلقویIndex of Ring Systems

▪ فهرست هترواتمها (Hetero-Atom-In-Context) HAIC Index

اینك هر یك از فهرست های فوق تشریح می گردد.

۱) فهرست نویسنده Author Index

این فهرست اسامی نویسندگان و گروه نویسندگان همكار، مخترعان و كسانیكه حق استفاده از امتیاز اختراع به آنها واگذار شده (Patent Assignees) را با عنوان مقالات یا اختراع ها و شماره های چكیده های مربوطه در CA، ارتباط میدهد. تنظیم این فهرست الفبائی است. در ترتیب الفبائی، ابتداء نام خانوادگی نویسنده، سپس نام كوچك و بعد نام وسط (اگر وجود داشته باشد) نوشته میشود چگونگی ترتیب و تنظیم این فهرست بقرار زیر است: تصویر ۵: مثال(تصویر متن اصلی به دلیل ناخوانا و غیر قابل استفاده بودن، درج نشده است)

● اسامی نویسندگان

▪ عنوان مدرك

▪ شماره ترتیب چكیده: كه شماره ردیف چكیده مربوط در CA است. بعد از این شماره یك حرف لاتین كه جهت كاربرد مطالب در ماشینهای حسابگر و بازیابی آنها بكار رفته منظور شده است. گاهی اوقات قبل از شماره ترتیب چكیده، حروف R, P, B كه كلمات (Review, Patent, Book) نشان می دهد نوشته شده است و در واقع این حروف نشان میدهند كه اصل مدرك بصورت كتاب است یا اختراع و یا گزارش.

▪ در مواردی كه یك مقاله بیش از یك نویسنده داشته باشد نام اولین نویسنده ابتداء نوشته میشود و اسامی بقیه نویسندگان بعد از خط تیره ای (-) كه در زیر نام نویسنده اول قرار دارد و بترتیبی كه در اصل مدرك قید شده است، نوشته میشود. ذكر اسامی شركت های صنعتی، انجمن ها و سازمانهای دولتی و غیردولتی نیز بطریق فوق صورت میگیرد.

نوشته: مصطفی سیدصادق

---