بارداری و مردم آزاری

حاملگی, پیش و بیش از هر کس دیگری, زن باردار و همسرش را با چالش های روانی مواجه می کند

بسیاری از زوج‌های جوان وقتی در مورد بچه‌دار شدن صحبت به میان می‌آید بر این اعتقادند که بچه‌دار شدن، مانند حادثه‌ای در زندگی اتفاق خواهد افتاد و هرچه پیش آید خوش آید....

نکته مهمی که این قبیل خانواده‌های جوان از یاد برده‌اند این است که بارداری مرحله‌ای از زندگی آنهاست که با ورود به این بخش مهم اتفاقات جدی و تغییرات زیادی در زندگی شخصی، اجتماعی و خانوادگی افراد به وقوع می‌پیوندد.

زوجینی که از تغییرات و تاثیرات بارداری بر ابعاد مختلف زندگی‌شان بی‌خبرند و بدون برنامه‌ریزی باردار می‌شوند پس از اینکه به وسیله معاینه یا آزمایش مطمئن شدند که به زودی پدر یا مادر می‌شوند ناگهان درمی‌یابند که چقدر در اشتباه بودند. خانم‌ها تغییرات زیادی را در بدن خود حس می‌کنند و البته علاوه بر تغییرات جسمی، با تغییرات خلقی هم مواجه می‌شوند. آنها نه تنها خودشان از این دگرگونی بی‌خبرند بلکه چون مهیای ورود به این مرحله نبودند، نمی‌توانند حمایت خوبی از جانب خانواده و همسرشان دریافت کنند. در این خانواده‌ها نمی‌توان انتظار داشت بارداری توام با آرامشی سپری شود. آنچه می‌خوانید برخی تغییرات روحی‌روانی در دوران بارداری است؛ مواردی که کاملا طبیعی هستند و شما باید از وجودش باخبر باشید.

● سه‌ماهه اول بارداری

بارداری می‌تواند بسیاری از انتظارات شما را تغییر دهد. برخی زنان، بارداری را نشانه‌ای از «زن شدن» می‌دانند. برخی آن را لطف خداوند تلقی می‌کنند و خوشحالی عمیقی در خود حس می‌کنند اما بعضی دیگر با کنار آمدن با بارداری مشکل دارند. این گروه هنگامی که مطلع می‌شوند باردار هستند حس دلشوره عجیبی پیدا می‌کنند. مدام از خود سوالاتی ذهنی می‌پرسند که این دغدغه‌ها گاهی آزاردهنده می‌شود. آیا هنوز جذابیت‌های قبلی را برای همسرم دارم؟ آیا امکان دارد جنین‌ام سقط شود و همسرم یا دیگران سلامتی‌ام را زیر سوال برند؟ آیا می‌توانم به سلامت این دوره را طی کنم و بدون مشکل زایمان کنم؟ آیا قادر خواهم بود زایمان طبیعی کنم؟ اگر قرار باشد به محل کارم اطلاع دهم و دیگر سرکار نروم آیا فشار اقتصادی به خانواده‌مان می‌آید؟ رفتار همسرم و عکس‌العمل او چه خواهد بود؟ این دغدغه‌ها تا حدی طبیعی است. اگر بلافاصله از شنیدن خبر بارداری خود خوشحال نشدید، ناراحت نشوید. تنها شما نیستید که این حس را دارید. شاید دلیل این واکنش ناآگاهی شما به آنچه در حال وقوع است، باشد. بسیاری از این مشکلات و حالت‌های ناخوشایند روحی بارداری با کسب اطلاعات در مورد روند رشد و تکامل جنین و آنچه در درون شما رخ می‌دهد رفع خواهد شد.

حتی زمان و چگونگی ماهیت جنینی که درون رحم شماست، برای هر خانمی متفاوت است. برخی خانم‌ها وقتی آزمایش بارداری‌شان مثبت شد، چنین طرز تلقی‌ای دارند و به خوبی مانند انسانی کامل با جنین خود رابطه برقرار می‌کنند. بعضی‌ها زمانی به این حس می‌رسند که ضربان قلب جنین خود را حدود ۱۰ یا ۱۲ هفتگی می‌شنوند. بعضی دیگر هم تا زمانی که اولین حرکت جنین را حس نکنند، موجود درون خود را زنده نمی‌پندارند (بین هفته‌های ۱۶ و ۲۰ بارداری).

پس اولین نکته‌ای که باید بدانید این است که تغییرات خلقی و روحی خود را با دیگران مقایسه نکنید و از اینکه حس متفاوتی از بقیه زنان باردار دارید ناراحت نشوید.

دومین عاملی که می‌تواند تنش شما را در هر دوره از ۹ ماه بارداری بکاهد، جدی گرفتن معاینات و مراجعات به متخصص زنان یا مشاوره با مامایی است که برای خود در نظر گرفته‌اید.

● سه‌ماهه دوم بارداری

اغلب خانم‌ها در این دوره حس بهتری نسبت به بارداری خود دارند و در تهیه و تدارک تولد نوزاد به خرید وسایل اتاق او یا لباس‌هایش می‌پردازند. نگرانی‌هایی که از بابت سقط جنین داشتند به پایان رسیده و خوشحال‌اند که به رغم تغییرات ظاهری و لباس‌های خاصی که می‌پوشند هنوز برای همسرشان زیبا به نظر می‌رسند. به کار بردن توصیه‌های پزشک و حضور در جلسه‌های مراقبت از بارداری و داشتن رابطه خوب با همسر، رمز آرامش و موفقیت هر خانمی در بارداری‌اش است.

آقایان! به‌خاطر بسپارید فرزند شما چه دختر باشد و چه پسر نباید تغییری در رفتار و بروز احساسات محبت‌آمیزتان یا حمایتی که از همسرتان دارید، بدهید. حتما مطلع هستید که خانم‌ها فقط کروموزوم XX دارند و طی یک پدیده به نام لقاح، کاملا اتفاقی هر یک از کروموزوم‌های X یا Y شما امکان دارد جنین پسر یا دختر را تشکیل دهد. به دنیا آمدن بچه، به‌خصوص اگر با برنامه‌ریزی باشد، می‌تواند همان چیزی باشد که شما و همسرتان می‌خواهید.

● سه‌ماهه سوم

با نزدیک شدن به زمان زایمان، شما و همسرتان بیشتر مضطرب و نگران خواهید شد. ممکن است خلق‌وخوی شما مرتب بدون هیچ دلیل به‌خصوصی، تغییر کند. شما حساس‌تر و تحریک‌پذیرتر خواهید شد و این موضوع روی رابطه شما با همسرتان تاثیر منفی خواهد گذاشت. ممکن است نگران چیزهای بی‌اهمیت باشید. امکان دارد در مورد سلامتی خود یا جنین‌تان دچار دلهره شوید و بی‌جهت بزنید زیر گریه. شاید هم به این موضوع فکر کنید که آیا مادر خوبی برای تربیت مناسب کودک خواهید بود یا خیر و آیا خواهید توانست به او شیر بدهید یا نه. همگی این مسایل به علاوه اضافه‌وزنی که پیدا کرده‌اید و شکم بزرگی که نمی‌توانید با آن به خوبی گذشته راه بروید یا برای لباس پوشیدن و راه رفتن تعادل داشته باشید، برایتان ناراحت‌کننده است.

شما به خوبی گذشته نمی‌توانید بخوابید و فشار جنین به دیافراگم حتما امکان دارد نفس‌تان را به شماره بیندازد. سعی کنید در مورد نگرانی‌هایی که دارید با همسرتان صحبت کنید، از احساسی که دارید و اتفاقی که در حال رخ دادن است. به آقایان توصیه می‌کنم در مورد تغییرات روحی در مورد فرآیند زایمان و هر کمکی که می‌توانید به همسرتان بکنید، کسب اطلاعات کنید. شما باید برای این تغییرات روحی آمادگی داشته باشید و برای کاهش این تغییرات هر کمکی می‌توانید بکنید. از همسر، مادر و بزرگ‌ترها و حتی پزشک متخصص خود بخواهید در درک شرایط و آنچه می‌توانید انجام دهید به شما کمک کنند.

دکتر بهروز بیرشک

روان‌شناس

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران