تاتو, ایدز, هپاتیت

نقش و نگاری که گران تمام می شود

شاید برایتان جالب باشد که یک متخصص پوست بخواهد در مورد تاتو کردن و موفقیت در آن توصیه‌هایی داشته باشد اما آنچه باعث شد تصمیم بگیرم در این رابطه بنویسم؛ اول، سوال‌های زیادی است که خوانندگان «سلامت» پرسیده‌اند، مثل اینکه: «مربی بدنسازی ما خودش چند تاتو روی بازویش دارد و مرتب تبلیغ و تشویق می‌کند بدنمان را تاتو کنیم...

درباره عوارض این کار اطلاعات می‌خواهم.» دوم، آنچه که بین مراجعه‌کنندگان خود و همکارانم می‌بینیم. ما هر روز و هفته با عزیزانی مواجه هستیم که به خاطر عارضه‌های ناشی از تاتو سردرگم شد‌ه‌اند و متاسفانه حتی هزینه‌ای که صرف می‌کنند و دانش و انرژی پزشک، هم نمی‌تواند آنها را از شر این عوارض خلاص کند.

● تاتو و عوارض فراوانش

واقعیت این است که ما متخصصان پوست با انجام تاتو موافق نیستیم و آن را توصیه نمی‌کنیم. نه فقط ما، حتی محققان و متخصصان پوست انجمن‌های آمریکایی هم فقط مواردی که یک ضایعه پوستی درمان‌ناپذیر مانند لک ناشی از ویتیلیگو وجود داشته باشد، این کار را توصیه می‌کنند. یعنی با انجام تاتوی موقت و نه دائم، منطقه بی‌رنگ شده یا منطقه‌ای که پوست دچار ضایعه شده یا مثلا جای سوختگی باقی مانده است و به هیچ درمانی هم پاسخ نداده و از نظر روانی بیمار را اذیت می‌کند، با تاتوی همرنگ پوست می‌پوشانند.

باوجود همه این توصیه‌ها، می‌بینیم که به‌دلیل گرایش نوجوانان و جوانان به مد در همه جای دنیا خالکوبی یا تاتو علاقه‌مندان زیادی دارد و به عقیده من ما متخصصان پوست هم نباید نسبت به این گرایش ویژه و موج متقاضیانی که هر روز به آرایشگاه‌ها و مراکز مختلف تاتو مراجعه می‌کنند، بی‌تفاوت باشیم. حتی متخصصان پوست آمریکا و اروپا، همپای مبلغان نقش‌های زیبایی تاتو در دنیای مجازی و برنامه‌های اینترنتی موجود‌، در شبکه‌های اجتماعی و اینترنتی اطلاع‌رسانی می‌کنند تا جوان‌هایی که با عضویت در گروه‌های مختلف علاقه‌مند به تاتو، محو تماشای این خالکوبی‌های زیبا روی پوست می‌شوند و از پوست خود عکس می‌گیرند و همه را تشویق به این مد می‌کنند، با عوارض و خطرهای آن هم آشنا شوند. باید واقعیت‌هایی که پشت این نقش‌های زیبا و جذاب تاتو -از دیدگاه فرد متقاضی- وجود دارد، به همگان نشان دهیم. آنها باید با خطرهای احتمالی و با افرادی که مدت‌هاست درگیر عوارض ناشی از تاتو هستند، آشنا شوند تا زشتی نهفته پشت این نقش زیبا را هم ببینند و بتوانند درست تصمیم بگیرند.

اصلا لازم نیست با مثال زدن نمونه‌های خارجی که در سایت‌های معتبری چون متخصصان پوست آمریکا موجود است، شروع کنیم. در همین جا، در ایران خودمان و در تهران، چند وقت پیش با نمونه‌ای مواجه شدیم. بیمار آقای جوانی بود که روی بازویش طرحی را خالکوبی کرده و حالا موقعیت استخدام در یک ارگان دولتی برایش پیش آمده بود و از ترس اینکه مبادا وجود آن مانع استخدام شود، به آرایشگری که تاتو را برایش انجام داده مراجعه کرده بود. او هم گفته می‌تواند با تاتوی همرنگ پوست و ترکیب‌های خاص، جای تاتوی قبلی را محو کند، اما بعد از اینکه تاتو با این روش محو نشده، به متخصص پوست مراجعه می‌کند. همکارم تعریف می‌کرد به‌دلیل ترکیب مواد رنگی مختلف در تاتوها با چند جلسه لیزر هم نتوانسته لااقل وضعیتی قابل‌قبول در پوست بیمار ایجاد کند چه رسد به محو جای خالکوبی.

از این نمونه‌ها فراوان‌اند. خانم‌هایی که از تاتوی ابرو، روی بازو یا صورت خود خسته و پشیمان می‌شوند و همین پشیمانی سرآغاز دردسرهای آنها است. بی‌دلیل نیست که انجمن متخصصان آمریکا در بررسی‌های خود اعلام کرد اولین‌ پیامد یا عارضه‌ای که می‌توان درمورد متقاضیان تاتو آن را مقدم بر عفونت و حساسیت پوستی و دیگر عوارض دانست، پشیمانی است. محققان اعلام کرده‌اند بهتر است به محض پشیمان شدن از تاتو به جای مراجعه به آرایشگران یا مراکز مختلف زیبایی، یک راست سراغ متخصصان پوست بروید و با آنها مشورت کنید تا بلکه با لیزرهای خاص برای محو یا کمرنگ کردن آن اقدام کنند. دقت کنید دلیل این تاکید ما این است که اگر پوست را با تاتوی همرنگ آن بپوشانید، لیزر منطقه تاتو شده را سیا‌ه‌رنگ خواهد کرد.

● تاتو و عفونت‌هایش

برای ایجاد نقش‌های قشنگی که برای نقاشی روی پوستتان انتخاب کرده‌اید، مرتب باید سوزن در پوست سالم که مهم‌ترین سد دفاعی بدنتان است، فرو برود و آن را در معرض خطر ابتلا به عفونت قرار دهد. حتی اگر از کرم‌های آنتی‌بیوتیک و ترمیم‌کننده پس از تاتو استفاده ‌کنید، این خطر باز هم وجود دارد. متاسفانه با بیماران مبتلا به هپاتیت و ایدز و برخی بیماری‌های میکروبی مانند سیفلیس و سل پوستی مواجه هستیم که در آرایشگاه‌ها و محیط‌های غیربهداشتی تاتو کرده‌اند. در این مکان‌ها استفاده از سوزن

یکبار مصرف و آماده کردن رنگ‌های تازه در ظرف‌های خاص برای هر نفر مقرون به صرفه یا مقدور نیست و به‌دلیل مقاوم بودن ویروس هپاتیتc حتی گاهی بعد از انجام ضدعفونی در حضور خود شخص هم این بیماری منتقل می‌شود. تهیه دستگاه اتوکلاو و از بین بردن این ویروس با آن هم شاید برای خیلی از این مراکز مقدور نباشد. پس به همین راحتی و برای یک هوس امکان دارد به بیماری‌های لاعلاج و جدی مبتلا شوید. خیلی از بیماران می‌گویند اگر کسی هشداری در این رابطه به آنها می‌داد، خطر نمی‌کردند، این هم هشدار ما ! امیدوارم گوش شنوایی باشد.

● تاتو و جوشگاه‌هایش

در تاتو سوزن به پوست می‌خورد و بارها و بارها فرد را می‌آزارد. مثلا بیماری‌ می‌گفت برای تاتوی کتفم از ساعت ۲ تا ۸ شب پیوسته درد سوزن را تحمل کردم. این حالت ممکن است باعث واکنش سلول‌ها و تشکیل کلویید شود. کلویید یا گوشت اضافه که درمان بسیار سختی هم دارد و سرانجام هم به حالت اولیه برنمی‌گردد، زشتی دیگری است که در زیر این نقش‌های زیبا مخفی شده، مخصوصا کسانی که سابقه گوشت اضافه، تبخال و واکنش حساسیتی دارند، هرگز نباید به تاتو فکر کنند.

● تاتو و عوارض بلندمدتش

اگر با دوستی مواجه شدید که تاتو کرده و هنوز هیچ عارضه و گزندی ندیده و هشدارها را غلو می‌‌داند، بدانید علت این است که این قصه سر درازی دارد. گاهی بدن پس از گذشت چند سال آرام‌آرام به مواد تاتو واکنش نشان می‌دهد و دستگاه ایمنی بدن آن مواد را در محل تاتو جمع می‌کند. اینجاست که فرد با تورم، خارش و برجستگی‌های کوچک و بزرگ حوالی منطقه تاتو به متخصص پوست مراجعه می‌کند. در این حالت سیستم ایمنی که عملکردش فقط به صورت موضعی نیست، همه غدد لنفاوی بدن را متورم می‌کند و فرد متوجه می‌شود بی‌دلیل دچار تنگی نفس و مشکل ریه شده است.

۹۰ درصد کسانی‌که تاتو می‌کنند، پشیمان می‌شوند

نسیم تقوی

بالاخره طرحی را انتخاب کردم که مثلا قرار شد روی کتفم بزند. نمی‌دانست که دارم نقش بازی می‌کنم.

- ببخشید، این طرح برایم چقدر تمام می‌شود؟

- حدود ۸۰۰ هزار تومان !

یعنی آن همه درد بکشم و اینهمه پول بدهم؟! بعد از آرایشگاه یکراست رفتم به مطب یکی از متخصصان پوست که بپرسم حالا بعد از این همه درد و هزینه، اگر مثلا عارضه‌ای در پی تاتو ایجاد نشد و روزی خواستیم آن را پاک کنیم، می‌شود با لیزر این کار را انجام داد یا نه؟ دکتر بهروز باریک‌بین، متخصص پوست و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، چند عکس نشانم داد و اجازه داد با یکی از بیمارانش صحبت کنم. آقای جوانی که وسوسه شده بود مثل هم‌باشگاهی‌های خود طرح‌های خاصی روی بدنش تاتو کند. او می‌گفت: «برای این طرح‌ها به «مجید خالکوب» که خیلی‌ها او را می‌شناسند، ۷ میلیون تومان پول داد؟! ۲ تا دست و ۲ پا و ۲ طرح هم روی گردن برایم زد که جونم به لبم رسید اما تحمل کردم. حالا بعد یک‌سال و نیم می‌بینم اشتباه می‌کردم. چند جلسه لیزر انجام دادم و باز هم درد کشیدم که آخرش شدم این» بعد طرح کمرنگ و پوست بدشکل روی ساعدش را نشان داد. دکتر باریک‌بین هم به او گفت: «تازه در شرایطی هستید که عارضه پوستی ندادید و به لیزر خوب جواب دادید. ولی هرگز مثل روز اول نخواهید شد. تنها شما نیستید و ۹۰ درصد کسانی که روی بدن تاتو می‌کنند، پشیمان می‌شوند.» دکتر باریک‌بین ادامه داد: «برای ایشان از لیزرهای مخصوص پاک کردن تاتو مانند کیوسوییچ استفاده شده و چون به محض پشیمانی مراجعه کرده‌اند، امکان کمرنگ شدن و حتی گاهی محو کامل تاتو وجود دارد. مشکل اصلی ما در مورد تاتوهای همرنگ پوست است که روش‌های پاک کردن آنها، لیزرهای زخم‌کننده و لیزر فراکشنال دی‌اکسیدکربن است. تجربه نشان داده مورد دومی بهتر است چون اگر عمق نفوذ رنگ به پوست زیاد باشد، در لایه‌برداری با لیزر اربیوم‌یاگ جوشگاه‌‌های بدی به‌جا می‌ماند. گاهی هم می‌شنویم که جراحان پلاستیک برای پاک کردن تاتو از روش جراحی و بریدن و دوختن پوست استفاده می‌کنند که به نظرم با وجود لیزرهای گوناگون این روش خیلی منطقی به نظر نمی‌رسد.» از دکتر باریک‌بین راجع به هزینه جلسه‌های هم پرسیدم.

ایشان تاکید کردند و قول گرفتند به این موضوع بارها اشاره کنم که «اولا تاتو نکنید، ثانیا اگر بر این کار اصرار دارید، از یکبار مصرف بودن سوزن‌ها و استریلیزه شدن وسایل تاتو با دستگاه اتوکلاو مطمئن شوید چون تحقیقات نشان داده

هپاتیتC بین کسانی که در سالن‌های تاتو، به این کار اقدام کرده‌اند ۹ برابر شایع‌تر از افرادی است که تاتو نکرده‌اند.» با یک محاسبه سرانگشتی، اگر دردسرهای یاد شده و هزینه‌های درمانی را جمع کنیم، تازه منهای احتمال ابتلا به ایدز و هپاتیت، نمی‌توان گفت تاتو‌کردن چقدر آب می‌خورد.

چه کسانی بیشتر به تاتو علاقه دارند؟

دکتر سیدوحید شریعت

روانپزشک، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

در دنیا، مطالعه‌های متعددی روی شخصیت، سلامت روان و رفتار کسانی که تاتو کرده‌اند، انجام شده است. در نتایج این مطالعه‌ها نکته‌های مهمی به چشم می‌خورد و آنچه بیش از همه روی آن تاکید شده، تمایل این افراد به انجام کارهای جدید است. علاوه بر این، مشخص شده حس نوجویی در کسانی که تاتو کرده‌اند، بیشتر از سایر افراد دیده می‌شود و تمایل دارند تجربه‌های جدیدی داشته باشند.نتایج مطالعه‌ها نشان داده افرادی که تاتو انجام داده‌اند، برو‌ن‌گراتر هستند و معمولا وجدان‌گرایی آنها تا حدی کمتر از دیگر مردم جامعه است، یعنی فردیت برایشان بیشتر اهمیت دارد. محققان به این نتیجه رسیده‌اند این اشخاص دلشان می‌خواهد منحصربفرد باشند و نیاز به متفاوت بودن با دیگران در آنها شدیدتر است. آنها ارتباط‌های اجتماعی خوبی ندارند و چندان رضایتی از زندگی‌شان حس نمی‌کنند. نکته اینجاست که برای کسی که دوست دارد مدام چیزهای جدید را تجربه کند، خیلی آسان نیست که بتواند طرحی را برای همیشه روی بدنش تحمل کند و بعد از مدتی خسته می‌شود و بعید نیست دلش بخواهد طرح را عوض یا حتی پاک کند. از طرفی، معمولا جوان‌ها در سنینی که تمایل به تقلید از دوستان و مدگرایی بالاتر است، تاتو انجام می‌دهند و وقتی سنشان بالاتر می‌رود، این تمایل از بین می‌رود در حالی که پاک‌کردن تاتویی که روزی زیبا به نظر می‌رسیده و حالا آزاردهنده شده، کار ساده و امکان‌پذیری نیست و احساس منفی نسبت به بدن، مخصوصا اگر تاتو در معرض دید باشد، در شخص ایجاد می‌شود.

نکته مهم دیگری که مطالعه‌ها نشان داده‌اند، بیشتر بودن رفتارهای پرخطر در افرادی است که تاتو انجام داده‌اند؛ یعنی رفتارهایی مثل مصرف سیگار، الکل، موادمخدر و بی‌بند‌وباری جنسی در آنها بیشتر دیده می‌شود. به‌طور کلی، وقتی در کلینیک فردی را با تاتو می‌بینیم، ممکن است به این مساله فکر کنیم ممکن است رفتارهای پرخطر دیگری هم داشته باشد و به آن توجه می‌کنیم.

از سوی دیگر، می‌توان گفت سلامت روان برخی از این افراد تا حدی کمتر از دیگران و بیماری‌هایی مثل افسردگی در آنها رایج‌تر است. درست است که این روزها تاتو شایع شده و افراد مختلفی ممکن است آن را انجام دهند، ولی بالاخره آدم‌هایی که حاضرند درد زیاد آن را تحمل کنند تا نقشی را دائمی روی بدنشان داشته باشند، خاص هستند. خیلی از جوان‌ها این کار را بدون اینکه در مورد آن با والدینشان مشورت کنند انجام می‌دهند ولی اگر خانواده در جریان قرار بگیرند، از آنجا که همان‌طور که گفتیم احتمال رفتارهای پرخطر، افسردگی یا مشکل‌های روانی دیگر در این افراد معمولا وجود دارد، مشاوره با روان‌پزشک بسیار موثر خواهد بود و درمان این مشکلات ممکن است فرد را از انجام تاتو منصرف کند تا دچار عواقب و عوارض آن نشود. تاتو این روزها طرفداران بیشتری در ایران پیدا کرده است ولی مطالعه خاصی که نشان دهد چند درصد افراد در ایران تاتو انجام داده‌اند، چه کسانی بیشتر این کار را انجام می‌دهند یا اینکه نسبت به قبل تمایل به انجام این کار چقدر بیشتر شده، وجود ندارد یا اگر آمار خاصی وجود دارد، من آن را مشاهده نکردم ولی به طور قطع می‌توان گفت به نظر می‌رسد در حال حاضر تعداد افرادی که در ایران تاتو انجام می‌دهند، بیش از ۱۰ سال گذشته است. از طرفی، قبلا تیپ‌های خاص و بیشتر افراد زندان‌رفته و بزهکار و با تحصیلات پایین این کار را انجام می‌دادند در حالی که امروز جوان‌هایی هم که دنبال تجربه‌های جدید و تحت‌تاثیر غرب هستند به دلیل ناآگاهی‌، ممکن است این کار را انجام دهند بنابراین بهتر است درباره تاتو و عواقب آن اطلاع‌رسانی بیشتری انجام شود.

دکتر پروین منصوری

متخصص پوست‌، استاد دانشگاه علوم‌پزشکی تهران