۶ اکتبر ـ کاریکاتوریست قرن که تاریخ بود ـ اظهارات مهم او

"بوریس یفیموف Boris E. Yefimov " ژورنالیست و هنرمند روس که بیش از هشتاد سال برای نشریات وطن خود کاریکاتور سیاسی کشید در اکتبر ۲۰۰۸ پس از ۱۰۸ سال و سه روز عمر کردن، در خانه اش در مسکو درگذشت. …

"بوریس یفیموف Boris E. Yefimov " ژورنالیست و هنرمند روس که بیش از هشتاد سال برای نشریات وطن خود کاریکاتور سیاسی کشید در اکتبر ۲۰۰۸ پس از ۱۰۸ سال و سه روز عمر کردن، در خانه اش در مسکو درگذشت. تاریخ جهان در قرن بیستم را آنطور که بود، می توان با مروری بر کاریکاتورهای «یفیموف» به دست آورد. وی ناظر طلوع و غروب نظام سوسیالیستی شوروی بود. کاریکاتورهای او از ۱۹۱۹ تا ۲۰۰۵ در مطبوعات به چاپ می رسید. وی در دانشگاه حقوق خوانده بود ولی عشق خود (کاریکاتور سیاسی) را دنبال کرد. برادرش یکی از سردبیران پراودا بود و کاریکاتورهای یفیموف عمدتا در پرودا و ایزوستیا به چاپ می رسید. گاهی اوقات استالین تلفنی به یفیموف سوژه کاریکاتور می داد. یک کاریکاتور یفیموف از هیتلر به قدری وی را خشمگین ساخته بود که دستور کتبی قتل اورا به فرماندهی نیروهای آلمان در شوروی داده بود و نوشته بود که پس از تصرف مسکو، نخستین فردی که باید نابود شود یفیموف است. تروتسکی بر نخستین کتاب کاریکاتوری یفیموف که در سال ۱۹۲۴ انتشار یافت مقدمه نوشته است. شورای عالی شوروی مدال و عنوان «کاریکاتوریست خلق» به یفیموف داده بود. کاریکاتور سال ۱۹۴۷ یفیموف که ژنرال آیزنهاور و ارتش آمریکا را در حال حمله به قطب شمال و تصاحب آن نشان می دهد تاکنون صدها بار به چاپ رسیده تا روس ها فراموش نکنند که در معرض خطر قراردارند و آخرین چاپ آن ماه گذشته بود.

یفیموف به نکات جالبی اشاره کرده است که قابل تامل هستند. درباره اعدام برادرش گفته بود: تحقیق کردم و یقین حاصل کردم که اگر دولتها ماموران اطلاعاتی ـ امنیتی خود را از میان افراد انتخاب کنند که بسیار صدیق و امین، دارای قدرت قضاوت درست و بدون داشتن هرگونه تعصب و عقده و دارای وجدانی تیز بوده و تنها به منافع وطن و هموطن اندیشه داشته باشند نه این و آن؛ افرادی چون برادر من و دیگران دچار زحمت و احیانا اعدام نمی شوند. گزارش های سرسری و بی دقتی و یا غرض ورزی ماموران پلیس مخفی وقت باعث گرفتاری و اعدام برادر من شده بود نه تعمد مقامات دولتی و حزب. شاید مامورانی هم که گزارش داده بودند نمی دانستند که گزارش معمولی و روزانه آنان روزی به مرگ یک فرد مفید تمام شود. گزارش پلیس در دادگاه بررسی می شود و گزارش مامور اطلاعات و امنیت، بدون بررسی مجدد و دقیقتر، در صندوق قفلدار.

بنظر یفیموف فروپاشی شوروی به این علل بود: سوء مدیریت، مغایرت حرفها با عملها و عدم دقت در انتخاب مدیران و اعضای حزب. مقامات حزبی از نیمه قرن (بیستم) اعتقاد به ایدئولوژی حزب نداشتند، ظاهرساز و نود درصدشان فرصت طلب بودند و با حیله گری وارد حزب شده بودند. اگر دقت کنید پس از بسته شدن حزب و سپس فروپاشی، همین مقامات حزب اموال دولت و کارخانه ها و منابع عمومی را میان خود قسمت و اصطلاحا خصوصی کردند و به فاصله چند روز میلیونر شدند و برای حفظ خود و از میان برداشتن مخالفان باند مافیا تشکیل دادند. همانهایی که قبلا اگر کسی سخن از ملیّت می برد زبانش را قطع می کردند یکی پس از دیگری به مستقل ساختن یکطرفه سرزمین خود دست زدند تا حاکم باشند و .... حزبی بودن به تنهایی نباید شرط احراز مقام دولتی باشد، استعداد و لیاقت شرط است و این استعداد را در مدرسه باید کشف و تقویت کنند که شوروی از آموزش و پرورش واقعی برخوردار نبود. خواندن و نوشتن به تنهایی آموزش و پرورش نیست. با ریاضیات و محاسبات ریاضی نمی توان خصلت، خواست (آرزو) و رفتار یک فرد را تشخیص داد. اندیشه و منش از فرهنگ ملی و دیرپای ناشی می شود و فرهنگ هر ملت با ملت دیگر فرق دارد و به آسانی نمی توان آن را تغییر داد. مگر فرانسوی ها در طول دهها سال اشغال انگلستان توانستند فرهنگ انگلیسی ها را تغییر دهند و یا مگر مقدونی ها و مغولها موفق شدند ایرانیان را به راه خود ببرند. فرهنگ یک روس با فرهنگ یک آلمانی و یا انگلیسی متفاوت است. پس، ایدئولوژی ها باید هنگام پیاده شدن انعطاف داشته باشند.

یفیموف «کاریکاتور سیاسی» را آئینه حقیقت خوانده و گفته بود: مخاطبان پس از به دست گرفتن یک نشریه نخست به سراغ کاریکاتورهایش می روند. بنابراین، یک کاریکاتوریست می تواند به وطنش در مقیاسی زیاد خدمت کند. برای مثال: اگر کاریکاتوریست به مناسبتی زشتی پولپرستی، مصرف الکل و امثال آن را با هنر خود منعکس کند در ذهن افراد نقش می بندد و آنان را تغییر می دهد.

با اینکه یفیموف در بیشتر کاریکاتورهای خود چهره دولت آمریکا را تخریب و دولتمردان این کشور را مادیگر، پولپرست، جنگ طلب و سلطه گر نشان داده است در سال ۱۹۹۸ شبکه تلویزیونی عمومی آمریکا (پی بی اس) گروهی را برای مصاحبه با یفیموف که در چند روز متوالی پخش شد به مسکو فرستاده بود.

×

‹›