وقتی کسی پاسخی نمی دهد

بررسی اثرات آنتن های BTS

هرچند تلفن همراه با تاخیری ده ساله وارد کشورمان شد، اما در مقایسه با تکنولوژی های دیگر می توان ادعا کرد که استفاده از این دستگاه خیلی زود در میان مردم جا باز کرد، به گونه ای که طبق آخرین آمارها گفته می شود تعداد مشترکان تلفن همراه تنها در بخش اپراتور شرکت ارتباطات سیار به بیش از ۳۱میلیون نفر رسیده است. البته به این آمار باید تعداد کاربران دو اپراتور یعنی تالیا و ایرانسل را نیز اضافه کرد.

در حال حاضر واگذاری خطوط تلفن همراه در کشور به دلیل تنوع اپراتورها، قیمت نسبتا پایین و از همه مهم تر به روز عرضه شدن آن با اقبال بسیار خوبی از سوی مشترکان مواجه شده است.ورود اپراتورهای جدید و افزایش حجم مشترکان آنها باعث شده که این اپراتورها برای پوشش دهی بیشتر مناطق و برای جذب بیشتر کاربران خود در سطح کشور تعداد دکل های BTS را افزایش دهند. طبق آمارهای موجود تا اردیبهشت ماه سال ۸۷ تعداد آنتن های BTS به ۱۵هزار و ۳۱۰ ایستگاه رسیده است. رشد صعودی این آنتن ها باعث شده که انبوهی از سوالات و نگرانی ها درباره آنها برای کاربران به وجود آید.

گزارش زیر مروری بر آنتن ها و میزان آسیب های احتمالی آن دارد.

● BTS چیست

برای دریافت امواج از شبکه های ارتباطی و ارسال آن به گوشی های تلفن همراه نیاز به نصب آنتن هایی است که آنها را BTS می نامند. این آنتن ها به منظور تامین پوشش رادیویی در جاده ها یا مناطقی که سیگنال ضعیف است نصب می شود. برای نصب آنتن های BTS بر اساس قواعد خاصی چون ظرفیت آنتن منصوبه، تعداد مشترکین موجود در هر منطقه و کاهش تشعشات آنتن، فواصل معینی در نظر گرفته می شود. این آنتن ها از سلول هایی تشکیل شده اند و در هر کدام از این سلول ها سه سکتور وجود دارد.

اندازه این سلول ها بستگی به فاصله آنتن ها دارد، به این ترتیب که سلول های بزرگتر مربوط به آنتن های نزدیک به هم و سلول های کوچک مربوط به آنتن هایی است که فاصله زیادی از هم دارند.علاوه بر این هر سکتور نیز دارای ۴ TRX است که به عنوان فرستنده و گیرنده در آنتن های BTS عمل می کند و به ازای هر TRX فعال شده ارتباط همزمان بین هشت مشترک را برقرار می کند. از این رو هر آنتن BTS حداکثر از توانایی ارتباط رسانی ۹۶ مشترک برخوردار است.از دیگر اجزا این نوع آنتن ها می توان به "پنل" اشاره کرد. این پنل ها توسط کابل هایی به نام "فیدر" به آنتن ها وصل می شود. کیفیت مکالمه و تماس مطلوب آنتن ها توسط شبکه ای با نام BSC کنترل می شود. این شبکه در مسیری که چند BTS وجود دارد، هماهنگی لازم بین این آنتن ها برای جلوگیری از قطع شدن تماس را برعهده دارد.

● زیان های احتمالی BTS

بر اساس تحقیقات انجام شده مضرات تلفن همراه از زمانی مطرح شد که فردی در فلوریدای آمریکا در سال ۱۹۹۳ گرفتار تومور مغزی شده و از همسرش که دارای تلفن همراه بود، شکایت کرد. با افزایش استفاده از تلفن همراه در میان مردم از نوامبر سال ۲۰۰۲، گروهی از شرکت ها بررسی اثرات امواج رادیوییِ تا ده برابر قوی تر از امواج رادیویی تلفن همراه، روی سلول ها و ژن ها را آغاز کردند. براساس گزارش های رسیده از این گروه، امواج رادیویی تلفن همراه هیچ اثر منفی روی سلول ها، ژنها و DNA انسان ندارد. سازمان بهداشت جهانی (WHO) نیز با این گفته که امواج رادیویی تلفن همراه اثر مخربی بر سلامت انسان ندارد موافقت کرده است.

اما از آنجا که هنوز ادعاهایی مبنی بر خطر این امواج وجود دارد، این سازمان تحقیقات بیشتری را برای اطمینان به محققان پیشنهاد می کند. افرادی که به میزان بیشتری از تلفن همراه استفاده می کنند دچار سردرد یا دردهایی در ناحیه آرواره، گردن، بازو و شانه ها می شوند. بسیاری از محققان معتقدند امواج الکترومغناطیسی تلفن همراه باعث سردرد، بالا رفتن فشار خون و به وجود آمدن این گونه اثرات در بدن انسان نمی شود، اما بعضی معتقدند در اثر استفاده از تلفن همراه دچار این علائم شده اند.

● سوالات بی شمار، جواب های متناقض

رشد روزافزون ارتباطات سیار و متعاقب آن ایستگاه های ارتباطی، نگرانی هایی را در زمینه اثر مخرب آنتن های BTS در جامعه ایجاد کرد.طبق اعلام مهندس وحید صدوقی مدیر عامل شرکت ارتباطات سیار در یک سال گذشته تعداد سایت های BTS با ۱۴ درصد رشد به ۱۷ هزار رسیده است. پیمانکاران شرکت ارتباطات سیار(GC ها) فقط در سال جاری ۱۵۷ سایت را توسعه داده اند.

حسن ظهوری معاون فنی و مهندسی شرکت ارتباطات سیار، مهم ترین مشکل در زمینه ارتباطات سیار را همکاری نکردن شهروندان برای گرفتن فضای ایجاد سایت عنوان کرده و گفت: «برای پوشش کامل و آنتن دهی بهتر باید سایت ایجاد کنیم اما زمانی که شهروندان به ما کمک نمی کنند و همکاری لازم را در این زمینه انجام نمی دهند و فضاهای خالی پشت بام منازل را در اختیارمان قرار نمی دهند، ما چگونه می توانیم در این زمینه موفق عمل کنیم؟»وی بر بی ضرر بودن تشعشعات آنتن های BTS تاکید دارد و این گونه ادامه می دهد: «ما مشکلات مان را در این زمینه با شهرداری حل کردیم، اما هنوز نگرانی هایی در زمینه تعامل با شهروندان وجود دارد که امیدواریم مردم به نداشتن خطر این آنتن ها مطمئن شوند و مانع از نصب آنتن ها که به نفع خودشان است، نشوند.» این گفته های معاون فنی شرکت ارتباطات سیار در حالی مطرح می شود که چندی پیش برخی از اعضای شورای شهر قرار گرفتن در معرض امواج آنتن های BTS را برای مدت طولانی مضر دانسته و اعلام کردند که این امواج عوارضی چون سردرد، سرگیجه، مشکلات و تحریکات عصبی و افزایش فشارخون برای فرد ایجاد خواهد کرد.

در عین حال حسینعلی شهریاری، نایب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، با بیان این که تاکنون مدارکی دال بر خطرات احتمالی آنتن های تلفن همراه (BTS) از سوی وزارت بهداشت به این کمیسیون ارائه نشده، گفت: «طبق اعلام مسوولان، آنتن های موبایل با رعایت استاندارد جهانی در کشور نصب می شوند.»

● مخالفت مردم با نصب آنتن

بیشترین علت همکاری نکردن مردم ظاهر نازیبای دکل ها و تشعشعات خطرناک آن است. به باور عموم جامعه آنتن های BTS سرطان زا هستند، ولی دست اندرکاران معتقدند هیچ مورد اثبات شده ای در این رابطه وجود ندارد.

کارشناسان معتقدند امواج قوی رادیویی و پارازیت ها، چون به صورت همگن در محیط پخش می شوند برای انسان مضرند و در دراز مدت سبب ایجاد بیماری می شوند. این در حالی است که در برخی مواقع و در اثر تداخل، امواج روی سیستم ناوبری هواپیما نیز تاثیر گذاشته و خطرآفرین می شود. اما فرستنده های تلویزیونی چون به طور معمول در بیرون از شهرها و در دامنه کوه ها نصب می شوند، تاثیر چندانی روی سلامت انسان ندارند. هرچند که امواج تلویزیونی بسیار قوی هستند و برای افرادی که در نزدیکی فرستنده های تلویزیون زندگی می کنند، چنانچه فاصله مناسب را با مکان استقرار فرستنده امواج رعایت نکنند، خطرناک خواهند بود.

● استاندارد سازی در حوزه آنتن های بی ای اس

نگرانی ها درباره اثرات امواج تلفن همراه بر سلامت انسان با رشد بیش از حد تلفن های همراه بیشتر شده است. این نگرانی ها به خاطر این است که تلفن همراه از خود امواج الکترومغناطیسی در مقیاس مایکروویو ساطع می کند و مقداری از این امواج جذب بدن انسان می شوند. امواج رادیویی که توسط گوشی ها ساطع می شوند می توانند تا دو وات قدرت داشته باشند و میزان برون داد امواج گوشی ها بستگی به استانداردهای مخابراتی هر کشور دارد.

از آنجا که انرژی تشعشعات دستگاه های رادیویی توسط بافت های بدن قابل جذب بوده، از این رو می توان میزان امواجی را که بدن انسان از گوشی همراه جذب می کند، با مقیاس جذب خاص یا SAR اندازه گیری کرد. با استفاده از این مقیاس می توان میزان نرخ جذب بافت های در معرض تشعشع را هم اندازه گیری کرد.

به تازگی از سوی کمیته تدوین و تصویب ضوابط فنی و مقررات استفاده از طیف فرکانس، مقررات مربوط به حدود تشعشعی (SAR) به تصویب رسید. این مصوبه به منظور تعیین دقیق حدود انرژی تشعشعی جذب شونده مجاز و روش های اندازه گیری نرخ جذب ویژه SAR براساس استاندارد ملی ایران به نام "پرتوهای غیر یون ساز" تدوین شد. این مصوبه از ۵ آبان ماه لازم الاجرا است.طبق این مصوبه گوشی های موبایل از آبان ماه سال جاری باید گواهی حدود تشعشعی SAR از آزمایشگاه های معتبر بین المللی داشته باشند.

در این راستا دکتر عظیم فرد، رییس کمیته تدوین و تصویب ضوابط فنی و مقررات استفاده از طیف فرکانس و مدیر طرح و مهندسی طیف سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، با اشاره به مقررات حدود تشعشعی (SAR) گوشی تلفن همراه و سایر دستگاه های رادیویی گفت: «انرژی تشعشعات دستگاه های رادیویی توسط بافت های بدن قابل جذب بوده و در صورتی که مقدار آن از حدود معینی فراتر رود ممکن است موجب وارد آمدن صدمات جدی بر بافت های در معرض تشعشع شود.» وی با اشاره به مطالعات و آزمایش های این سازمان در این حوزه ادامه دارد: این مقررات به منظور تعیین دقیق حدود انرژی تشعشعی جذب شونده مجاز و روش اندازه گیری نرخ جذب ویژه (SAR) بر اساس استاندارد ملی ایران به نام "پرتوهای غیریون ساز- حدود پرتوگیری" با کد مصوب ۸۵۶۷ تهیه شده و اجرای آن ضروری است. این مصوبه دربرگیرنده تمام دستگاه های رادیویی ثابت و متحرک نیز که ممکن است در مجاورت بدن انسان به کار گرفته شوند می شود.

رییس کمیته تدوین و تصویب ضوابط فنی و مقررات استفاده از طیف فرکانس افزود: «تصمیم شماره CRA-DEC ۹۱۰۰۱ مصوب کمیته تدوین و تصویب ضوابط فنی و مقررات استفاده از طیف فرکانس در تاریخ ۰۵/۰۵/۱۳۸۸ ابلاغ شد که از دلایل تصویب این مقررات می توان به مواردی چون امکان به خطر افتادن سلامت پرتوکاران و مردم در معرض تشعشعات رادیویی؛ لزوم تامین ایمنی تشعشعی پرتوکاران و مردم در مقابل اثرات مضر تشعشعات رادیویی ناشی از گوشی تلفن همراه و سایر دستگاه های رادیویی؛ قانون حفاظت در برابر اشعه مصوب ۱۳۶۸ مجلس شورای اسلامی و آیین نامه های اجرایی مربوطه مصوب هیات وزیران ۱۳۶۹؛ ضوابط کار با پرتوهای رادیویی و مایکروویو مصوب سازمان انرژی اتمی ایران ۱۳۸۷؛ لزوم رعایت SAR مجاز توسط شرکت های تولیدکننده و واردکننده گوشی تلفن همراه و سایر دستگاه های رادیویی و لزوم تعیین استاندارد روش اندازه گیری SAR اشاره کرد.»

نویسنده: مریم رضایی