از کوهنوردی تا کارتینگ

نگاهی به پرطرفدارترین رشته های ورزشی خطرناک در ایران

مرز مشخص و واضحی بین ورزش‌های مختلف از این حیث که کدام خطرناک است و کدام بی‌خطر وجود ندارد، اما درست یا غلط در ایران برخی رشته‌ها خطرناک نام گرفته‌است؛ رشته‌هایی که برای ورزشکاران حوادث تلخ و جبران‌ناپذیری رقم می‌زند. این رشته‌های به‌اصطلاح خطرناک ورزشی در چند سال اخیر با اقبال جمع زیادی از جوانان اعم از دختر و پسر روبه‌رو شده است.

دیگر زمانی که بدمینتون، فوتبال، بازی‌های کامپیوتری یا دیگر بازی‌ها و ورزش‌های معمول دم‌دستی‌ترین سرگرمی‌ها برای پر کردن اوقات فراغت جوانان ایرانی بود، گذشته است. جوانان اینک با توجه به موقعیت زمانی و دیگر مولفه‌های مهم اجتماعی دیگر به آنچه در گذشته هم وجود داشت، قانع نیستند. آنها اکنون ماجراجوتر شده‌اند و به دنبال راه‌های دیگری برای پر کردن اوقات فراغت خود هستند. در میان راه‌های مختلفی که در برابر افراد برای پرکردن اوقات بیکاری و تعطیلی وجود دارد، رو آوردن به ورزش‌هایی است که ظاهرا خطرناک خواهد بود، که در چند سال گذشته افزایش یافته است. پارکور، بیس‌جامپ، سقوط آزاد، کوهنوردی، جت‌اسکی، اسکی روی آب، موج‌سواری، اتومبیلرانی، غواصی و چند رشته لذتبخش و هیجان‌انگیز دیگر چند سال اخیر در میان جوانان، علاقه‌مندان زیادی پیدا کرده‌است. پرداختن به برخی رشته‌هایی که شاید ماهیت آنها هیچ‌گونه خطری نداشته باشد در چند سال اخیر خالی از حادثه و حوادث تلخ نبوده است. در ابتدا نگاهی به رشته‌های پرطرفدار بظاهر خطرناک در چند سال گذشته می‌اندازیم سپس حوادث تلخ مربوط به این رشته‌ها را مرور می‌کنیم.

● کوهنوردی تمرین می‌خواهد

کوهنوردی رشته جدید و نوینی نیست. از گذشته دور تا امروز روزهای تعطیل و بخصوص صبح‌های جمعه بهترین فرصت برای بستن بار و بنه و حرکت دسته‌جمعی به سوی کوه بوده است، اما اکنون اوضاع نسبت به گذشته متفاوت است. جمعیت کوهنوردان ایرانی بسیار زیادتر شده و علاوه بر آن تمایل برای فتح قله‌های مرتفع و صعب‌العبور نیز افزایش یافته است. کوهنوردی که به سمت یک کوه مرتفع حرکت می‌کند خوب می‌داند چه خطراتی انتظار او را می‌کشد، اما با این حال با شجاعت به راه خود ادامه می‌دهد. بیشتر تلاش کوهنوردان برای فتح قله‌های مختلف بدون کسب مجوز از فدراسیون کوهنوردی است و علاوه بر آن برخی از این افراد بدون این که سابقه چندانی در فتح کوه‌های مرتفع داشته باشند، اقدام به این کار می‌کنند. اکثر این کوهنوردان بی‌تجربه هستند و با خود تجهیزات و امکانات لازم را ندارند. فرزاد راسخون ،کوهنورد با تجربه در این رابطه به جام‌جم می‌گوید: کوهنوردی فقط برداشتن یک کوله‌پشتی و چند وسیله معمول دیگر نیست. کوهنوردی این نیست که فکر کنید آن بالا هوای سرد در انتظار شماست یا این که باید از شیب‌های خطرناکی بالا بروید. کوهنوردی یک ورزش مبتنی بر اصول است که اگر این اصول را یاد نگیرید و آن را پشت‌سر نگذارید، آنگاه خود را به خطری جدی انداخته‌اید.

وی اضافه می‌کند: صعود به قله‌های بلند کار هر کسی نیست. باید برای این کار چند سال آموزش دید و تمرینات ویژه پشت‌سر گذاشت. متاسفانه بسیاری از مردم فکر می‌کنند کوهنوردی ورزش محسوب نمی‌شود، بنابراین بدون این که بدنشان آمادگی داشته باشد، فکر صعود کردن به قله‌های مرتفع به سرشان می‌زند. کوهنوردی ورزشی است که همانند سایر ورزش‌ها نیاز به تمرین دارد، اما بسیاری از کسانی که در ایران به کوه می‌روند، براساس تصمیمی آنی این کار را می‌کنند؛ یعنی این که نه تمرینی داشته‌اند و نه مهارتی، اما با دوستانشان که دور هم جمع می‌شوند تصمیم می‌گیرند روز تعطیل به کوه بروند، آن هم دماوند. به نظر من درباره کوهنوردی باید اطلاع‌رسانی بیشتری صورت بگیرد و محدودیت‌های بیشتری اعمال شود تا دیگر شاهد حوادث تلخ چند سال اخیر نباشیم.

● متهم ردیف اول

داوید بل، بنیانگذار پارکور در فرانسه می‌گوید: «جنبه فیزیکی پارکور، غلبه ‌کردن بر تمام موانع پیش‌روست، درست مثل این ‌که در شرایط اضطراری گرفتار شده باشید. پارکور فقط صرف حرکات نیست، بلکه مجموعه‌ای هدفمند و دارای فلسفه خاص خویش است. هدف پارکور، رسیدن به مقصد با استفاده از کاراترین، روان‌ترین، مستقیم‌ترین مسیر و مناسب‌ترین حرکات است که می‌تواند شامل دویدن، پریدن، بالا رفتن و خزیدن باشد.» این تعریف جامعی از پارکور از سوی بنیانگذار آن است. تا به حال چند پارکوریست را از نزدیک دیده‌اید؟ این پارکوریست‌ها روی هوا کله‌معلق می‌زنند، از روی دیوار با سرعت بسیار زیادی می‌دوند، درون یک اتاق با سرعت می‌دوند و حتی به سقف هم می‌چسبند و با حرکات آکروباتیک همه را به‌وجد می‌آورند.

این رشته ورزشی مانند یک جرقه در ایران زده شد و سپس این جرقه به میان جوانان ماجراجو و علاقه‌مندی افتاد که دنبال تنوع، هیجان و نوآوری بودند. قدمت پارکور در ایران به هشت سال هم نمی‌رسد، اما در همین مدت هم علاقه‌مندان بسیاری به خود جلب کرد. جالب است بدانید بخش عمده علاقه‌مندان به این رشته مهیج دختران هستند. کانون پارکور ایران در تهران قرار گرفته است، اما در دیگر شهرستان‌ها نیز این رشته بسیار خطرناک و البته مهیج طرفداران خاص خود را دارد. خطراتی که در پارکور وجود دارد بیش از هر چیزی ستون مهره‌ها و گردن هنرجویان را نشانه می‌گیرد. پارکور متهم ردیف اول آسیب زدن و گرفتن جان هنرجویان است. با وجود همه خطرات، پارکوریست‌های ایرانی در حال افزایش است. مهم‌ترین عللی که حوادث تلخ و مرگ‌آفرینی را در پارکور رقم زده به سهل‌انگاری افراد هنگام اجرای حرکات پارکور برمی‌گردد. علاوه بر این در ایران مدرسان زیاد و باتجربه‌ای برای آموزش صحیح و اصولی پارکور به هنرجویان وجود ندارد.

مهدی فرازنده، یکی از پارکوریست‌هایی است که در کرج آموزش می‌دهد. وی درباره ضریب خطرناک بودن پارکور برای هنرجویان می‌گوید: پارکور خیلی محبوب شده و دلیل آن هیجان و لذتی است که به هنرجویانش می‌دهد، اما خیلی باید مراقب پارکوریست‌ها بود. فقط کسانی می‌توانند تبدیل به پارکوریست‌هایی خوب شوند که از کودکی ورزش‌هایی نظیر ژیمناستیک و آمادگی جسمانی کرده باشند تا بدنشان انعطاف لازم را داشته باشد. به هر کسی نباید آموزش پارکور داد، پارکور فقط برای حرفه‌ای‌هاست.

● پیست‌های غیراستاندارد برای کارتینگ‌سواران

کارتینگ مدت‌هاست تبدیل به یکی از پرهیجان‌ترین و محبوب‌ترین تفریحات نزد بسیاری از افراد و بخصوص جوانان شده است. در کارتینگ فقط سرعت اهمیت دارد و همین؛ کارتینگ یعنی سرعت لذتبخش در حین رانندگی، اما این سرعت لذتبخش چقدر راننده‌ها را با خطر مواجه می‌کند؟ هدف اصلی راننده هنگام طی کردن پیچ این است که پیچ را تا حد ممکن به خطوط صاف تبدیل و آن را سریع‌تر طی کند. به مسیری که به این ترتیب به وجود می‌آید اصطلاحا مسیر یا خط مسابقه یا Racing Line گفته می‌شود. نکته مهم بعدی که توجه به آن لازم است نقاط آغاز ترمزگیری و آغاز گاز دادن است. رعایت نکردن هر کدام از این اصول حوادث بدی را رقم می‌زند. در حالی که موارد منجر به فوت در پیست‌های کارتینگ هم گزارش شده، اما اکثر حوادث فقط به آسیب‌دیدگی‌های جزئی برای رانندگان منجر می‌شود. نکته بسیار مهم این که با وجود تبدیل شدن کارتینگ به یکی از سرگرمی‌های جوانان و نوجوانان، هنوز پیست‌های استانداردی برای رانندگان کارتینگ وجود ندارد و از سویی متولیان پیست‌های کارتینگ بدون در نظر گرفتن شرایط سنی رانندگان ،خیلی راحت در ازای دریافت پول، کارتینگ در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهند. از طرف دیگر بسیاری از کارتینگ‌ها مشکل فنی دارد و ترمز آنها استاندارد نیست. با تمام این اوصاف عجیب نیست کارتینگ به یکی از خطرناک‌ترین رشته‌های ورزشی در ایران تبدیل شود، ورزش خطرناکی که البته خیلی محبوب شده است.

علاوه بر کارتینگ در سال‌های اخیر موتورسواری برای رده سنی جوانان به یکی از تفریحات ثابت تبدیل شده، آن هم با درصد خطر بالا. خوشبختانه در این مورد حادثه منجر به فوت گزارش نشده است، اما به هر حال حادثه و خطر پابه‌پای موتورسواران پیش می‌رود. در موتورسواری نیز معضلاتی همچون فقدان آموزش‌های اصولی و استاندارد نبودن پیست‌ها وجود دارد که نگران‌کننده به نظر می‌رسد.

رشته‌های بیس جامپ، سقوط آزاد، جت اسکی و چند رشته مشابه دیگر، ورزش‌های به ظاهر پرخطر و البته گران قیمت دیگری محسوب می‌شود که در چند سال اخیر با اقبال عمومی زیادی روبه‌رو شده است. خوشبختانه در این ورزش‌ها موردی در رابطه با آسیب‌دیدگی یا حوادث تلخ دیگر گزارش نشده است. با وجود این که این رشته‌ها خطری برای علاقه‌مندان خود در برندارد، اما به هر حال با توجه به هیجان و ظاهر غیرمتعارفی که دارد در دسته رشته‌های پرخطر ورزشی جای گرفته است.