كوزه سنگی منقوش به كتیبه داریوش اول به چهار زبان

در موزه بابیل لندز Bible lands بیت المقدس كوزه ای از جنس سنگ وجود دارد BLMJ ۱۹۷۹ كه به روی آن كتیبه هایی منسوب به داریوش اول حك شده است محل قرار گرفتن این كتیبه ها به شرح زیر است كتیبه روی دسته كوزه به زبان مصری و خط هیروگلیف بوده و كتیبه های كهن فارسی عیلامی و بابلی به روی دسته دیگر كوزه حك شده اند

در موزه بابیل لندز Bible lands بیت المقدس كوزه ای از جنس سنگ وجود دارد (BLMJ ۱۹۷۹) كه به روی آن كتیبه هایی منسوب به داریوش اول حك شده است. محل قرار گرفتن این كتیبه ها به شرح زیر است: كتیبه روی دسته كوزه به زبان مصری و خط هیروگلیف بوده و كتیبه های كهن فارسی _ عیلامی و بابلی به روی دسته دیگر كوزه حك شده اند. كوزه فوق در این موزه دارای كتابچه راهنمایی است كه درباره آن توضیح و شرح داده است؛ همچنین در كاتالوگ نمایشگاهی كه در سال ۹۸_۱۹۹۷ در موزه كانسیستور شیز Kunsthis torisches وین برگزار شد. درباره این كوزه شرح داده شده است. طرح كوزه و شكل آن شبیه نمونه هایی است كه بیشتر در سایر مناطق امپراطوری هخامنشی یافت شده اند، متن كتیبه ها برای بسیاری از كارشناسان آشناست اما وجود همزمان چهار متن به روی یك قطعه، طرح منحصر به فردی از این كوزه آفریده است. جنس سنگ ظرف از نوعی مرمر سفید است. قسمت انتهایی ظرف گرد می باشد و لبه ای ضخیم و باز دارد. یكی از دو دسته سوراخ نشده كوزه هنوز به روی آن قرار دارد. این دسته از آهك تراش داده، ساخته شد است. ابعاد كلی كوزه عبارتند از ۳۷?۳۰cm. در رویه بیرونی آن لكه ای به رنگ زرشكی دیده می شود كه كارشناسان موزه حدس می زنند این لكه زرشكی رنگ از نوعی صدف دریایی باشد.تحلیل كانی شناسی از ظرف نتوانست كارشناسان را به شناخت كاملی از آن رهنمون سازد. دكتر شیمون ایلانی از مركز مطالعات زمین شناسی اسراییل، عناصر اصلی آن را آلومینیوم، سیلیكون و اكسیژن به اضافه مقداری آهن تشخیص داده است. وی معتقد است كه احتمالا ماده رنگی كالونیت (Al۲o۳.Sio۲.۲H۲o) غنی شده با هماتیت (Fe۲o۳) می باشد. وی احتمال می دهد كه این ماده رنگی ماده ای آرگانیك باشد (یعنی از بافت های ریز زنده تشكیل گردیده _ مترجم). لذا لكه بیرونی كوزه را نمی توان حاصل تاثیر محتویات داخلی كوزه دانست. متن هیروگلیفی مصری به صورت عمودی، به روی شانه و به صورتی نامتوازن بین دو دسته نوشته شده است متن های میخی به صورت افقی نوشته شده اند كه متن اول به زبان فارسی باستان، میانی به زبان عیلامی و پایینی به زبان بابلی می باشد. از آن جایی كه قطعاتی كه دارای متون میخی هستند مستقیما به قسمت های دیگر ظرف متصل نمی باشند محل این قطعات با در نظر گرفتن متون مصری كه بر دسته ها واقع است، قطعی نیست. شكل، ضخامت و ظاهر قسمت هایی كه به خط میخی هستند، دقیقا با دیگر قسمت های متصل شده همخوانی دارند. این قطعات به گونه ای با همدیگر متصل شده اند كه به نظر می رسد همه آنها بدون شك متعلق به یك ظرف می باشند. مقایسه با نمونه های مشابه: منشا كوزه شناخته شده نیست. ظرف در اندازه و جنس به نمونه هایی شباهت دارد كه كتیبه هایی به نام داریوش، خشایار و اردشیر دارند. (ولی این ظرف بزرگ تر از برخی كوزه های مشابه است). اغلب نمونه های مشابه كه سالم مانده اند در مناطق شناخته شده ای به دست آمده اند (مانند ویرانه های تخت جمشید و بابل قدیم، سوریه، مصر و بلخ) یا محل یافته شدن آنها شناخته شده نیست. قطعات ظروف مشابه با كتیبه های داریوش، خشایار شاه و اردشیر، حاصل حفاری در شوش، تخت جمشید، اوروك و سفوریس در شهر الجلیل فلسطین، هستند. نمونه ای بی عیب و نقص با كتیبه های خشایار در سال ۱۸۵۶ از حفاری معبد هالیكارناسوس (Halicarnassus) به دست آمده. ظروف مشابه مربوط به دوره خشایارشاه و اردشیر، كتیبه هایی به چهار زبان دارند كه نام و عنوان فرمانروا را به زبان فارسی كهن، عیلامی و خط میخی آكاری و هیرگلیف مصری بیان كرده اند. ظروف مشابه مربوط به دوران داریوش، به هر حال، كتیبه هایی فقط به زبان مصری و به خط هیروگلیف دارند. كتیبه های همسان، هم به روی كوزه ها و بطری های سنگی مشاهده می شوند و هم به روی بشقاب ها و پیاله های سنگی.

سیر زمانی كتیبه ها به شرح زیر است:

۱ _ از اواخر حكومت داریوش (سال های ۳۳ و ۳۴، حكومت داریوش ۸۸ / ۴۸۹ و ۸۷ / ۴۸۸ قبل از میلاد)، و اوایل حكومت خشایارشاه (سال های ۲ و ۵ حكومت خشایار، ۸۳ / ۴۸۴ و ۸۰ / ۴۸۱ قبل از میلاد)، كه شامل كتیبه های هیروگلیفی تك زبانه با نام پادشاهی، الفاب و سال سلطنت است.

۲ _ اوایل پادشاهی خشایارشاه (سال ۲)، كتیبه های مشابه هیروگلیفی همراه با نسخه هایی از متونی به زبان های فارسی كهن، عیلامی و میخی بابلی كه تنها نام پادشاهی و عنوان ?پادشاه كبیر? در آنها ذكر گردیده است.

۳ _ پادشاه خشایار (احتمالا در سال ۵ سلطنت یا پس از آن)، و سلطنت اردشیر اول (و احتمالا اردشیر دوم یا سوم)، كتیبه های مشابه به سه زبان و به خط میخی و همراه با متونی به خط هیروگلیف مصری كه نام پادشاهی و عنوان ?فرعون كبیر? را بیان كرده اند.

۴ _ پادشاهی اردشیر، كتیبه های چهار زبانه با عنوان خلاصه شده ?پادشاه?.

---