افسردگی و اضطراب ممنوع

آشنایی با درمان های اختلال افسردگی اساسی و اختلال اضطرابی منتشر

اختلال افسردگی ماژور، یک بیماری جدی است که با خطر وقوع مرگ و میر در مبتلایان همراه است. این بیماری با «احساس ناتوان‌کننده افسردگی» و «بی‌ارزش بودن» شناخته می‌شود. معیارهای استاندارد برای تشخیص افسردگی اساسی عبارتند از خلق افسرده یا از دست دادن احساس لذت و خوشی نسبت به فعالیت‌های روزمره زندگی برای مدت حداقل دو هفته. البته این تغییر خلق به سمت خلق افسرده، براساس مقایسه وضعیت بیمار با حالت طبیعی عنوان می‌شود. علایم افسردگی در این بیماری باید باعث اختلال در عملکرد طبیعی فرد شوند. هر چند که علت اصلی افسردگی اساسی مشخص نیست، محققان هنوز به بررسی‌ تغییرات بیوشیمیایی مغز انسان در مبتلایان به این بیماری مشغولند. بر هم خوردن تعادل انتقال سروتونین، انتقال غیرطبیعی کولینرژیک و کاتکولامینرژیک نیز ممکن است در این روند دخیل باشند.

● علایم اصلی

اختلال اضطرابی منتشر نیز یک بیماری مزمن ناتوان‌کننده است که با «اضطراب ناخواسته و غیرقابل کنترل» توصیف می‌شود. معیارهای DSM-IV-TR برای تشخیص این بیماری عبارتند از «احساس اضطراب و نگرانی برای مدت بیش از ۶ ماه که با حداقل ۳ علامت از علایم خستگی و ضعف، اختلال در تمرکز، تحریک‌پذیری، گرفتگی عضلانی و بر هم خوردن وضعیت خواب همراه باشد.» اختلال افسردگی اساسی و اختلال اضطرابی منتشر معمولا با یکدیگر همراه هستند. در درمان اختلال افسردگی اساسی و اختلال اضطرابی منتشر، رفتار درمانی همانند دارودرمانی موثر است.

به طور کلی

درمان‌های غیردارویی برای این دو بیماری عبارتند از

▪ «تکنیک‌های روان‌درمانی مانند شناخت- رفتار درمانی»

▪ «درمان‌های گروهی»

شناخت- رفتاردرمانی با نحوه تفکر فرد، اختلال خلق او را بهبود می‌بخشد. رفتار درمانی هم به افراد یاد می‌دهد که چگونه نسبت به وقایع محیطی واکنش نشان دهند تا دچار افسردگی یا اضطراب نشوند.

● درمان‌های دارویی

درمان‌های دارویی موجود برای اختلال افسردگی اساسی عبارتند از:

▪ تجویز داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای

▪ داروهای مهارکننده‌ مونوآمینواکسیداز

نسل جدید داروهای ضد افسردگی شامل

مهارکننده‌های اختصاصی بازجذب سروتونین

در مورد داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین، دو گروه قابل ذکر هستند:

۱) گروه اول یا مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) شامل

▪ « ایستالوپرام» با نام تجاری لکزاپرو (Lexapro)

▪ «سیتالوپرام» با نام تجاری سلکسا (Celexa)

▪ «فلوکستین» با نام تجاری پروزاک

▪ «فلوواکسامین» با نام تجاری لووکس (Luvox)

▪ «پاروکستین» با نام تجاری پاکسیل (Paxil)

▪ «سرترالین» با نام تجاری زولوفت (Zoloft)

۲) گروه دوم، مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین و نوراپی‌‌نفرین هستند که شامل

▪ «دولوکستین» با نام تجاری سیمبالتا (Cymbalta)

▪ «ونلافاکسین» با نام تجاری افکسور می‌شوند. مکانیسم اثر این داروهای گروه دوم به درستی مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد که فعالیت سروتونین، نوراپی نفرین یا دوپامین را در دستگاه عصبی مرکزی تحت تاثیر قرار می‌دهند. داروهای مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین، خط اول درمان افسردگی هستند، زیرا این گروه داروها در مقایسه با ترکیبات قدیمی‌تر، هر چند که اثربخشی مشابهی دارند، ولی بی‌خطرترند. به طور کلی، داروهای موجود در گروه مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین همه در سطح یکسانی از نظر اثربخشی و کیفیت قرار دارند. با استفاده از داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین، ضد افسردگی‌های سه‌حلقه‌ای و مهارکننده‌های بازجذب مونوآمینواکسیداز، گزینه‌های پیشنهادی برای درمان اختلال اضطرابی منتشر عبارتند از تجویز

▪ بنزودیازپین‌ها

▪ آزاپیرون‌ها

▪ بتابلاکرها

● بررسی دقیق‌تر سیتالوپرام

سیتالوپرام، برای درمان اختلال افسردگی اساسی و اختلال اضطرابی منتشر در بزرگسالان بالای ۱۸ سال تجویز می‌شود. در بیمارانی که معیارهای تشخیصی DSM-IV-TR برای ابتلا به اختلال افسردگی اساسی یا اختلال اضطرابی منتشر دارند، اثربخشی و ایمنی یک دوره کوتاه هشت هفته‌ای مصرف سیتالوپرام در مقایسه با دارونما به اثبات رسیده است. به طور کلی، سیتالوپرام در مطالعات بالینی بر روی مبتلایان به اختلال افسردگی اساسی و اختلال اضطرابی منتشر، بی‌خطر و اثربخش گزارش شده است.

شایع‌ترین عارضه جانبی ناشی از مصرف سیتالوپرام عبارتند از

▪ بی‌خوابی

▪ اختلال انزال

▪ تهوع

▪ تعریق

▪ خستگی

▪ خواب‌آلودگی

شیوع این عوارض جانبی در مصرف‌کنندگان در حدود ۵ درصد یا حتی بیشتر است. در یک مطالعه آینده‌نگر، ۲۰ میلی‌گرم در روز سیتالوپرام به بیماران داده شد و در گروه دیگر، روزانه ۴۰ میلی‌گرم. میزان پاسخ‌دهی به روزانه ۲۰ میلی‌گرم سیتالوپرام در مقایسه با روزانه ۴۰ میلی‌گرم سیتالوپرام بیشتر بوده است.

● ممنوعیت‌های دارویی

لازم به ذکر است که تجویز داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین به همراه مهارکننده‌های مونوآمین‌اکسیداز ممنوع است. داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین، از جمله سیتالوپرام باید در بیماران تحت درمان با ضدافسردگی‌های سه‌حلقه‌ای با احتیاط تجویز شود. به علاوه، مهارکننده‌های بازجذب سروتونین در صورتی که همراه با NSMDs مصرف شوند، باعث افزایش خطر خونریزی می‌شوند.

● نتیجه‌گیری

هر دو اختلال افسردگی اساسی و اختلال اضطرابی منتشر، مشکلات روانپزشکی جدی هستند که در صورتی که درمان نشده باقی بمانند، می‌توانند کشنده باشند. البته علل بیوشیمیایی، ژنتیک و محیطی این اختلالات هنوز به درستی شناخته نشده است. جدیدترین گروه داروهای ضد افسردگی، مهارکننده‌های انتخابی سروتونین هستند. محققان معتقدند که استفاده از نسل جدید داروهای ضدافسردگی همراه با بهره‌گیری از تکنیک‌های روان‌درمانی، بیشترین اثربخشی و ایمنی را در مبتلایان به اختلال افسردگی اساسی و اختلال اضطرابی منتشر دارند.