دخترانی که زود بزرگ شده اند

کوچک که بود همیشه کفش‌های پاشنه بلند مادرش را می‌پوشید و راه می‌رفت. پیش‌بند مادرش را می‌بست و سعی می‌کرد دستش به ظرفشویی برسد.
دختر شاد و شیطانی بود که دوست داشت زودتر بزرگ …

کوچک که بود همیشه کفش‌های پاشنه بلند مادرش را می‌پوشید و راه می‌رفت. پیش‌بند مادرش را می‌بست و سعی می‌کرد دستش به ظرفشویی برسد.

دختر شاد و شیطانی بود که دوست داشت زودتر بزرگ شود و مثل مادرش بتواند از پس همه کارها برآید. اما مدتی بود که ستاره قوز کرده راه می‌رفت، توی لاک خودش بود و به زحمت می‌شد فهمید درفکرش چه می‌گذرد. دوستی نداشت چون با کوچک‌ترین اتفاقی داد و فریاد راه می‌انداخت و عصبانی می‌شد. پدر و مادرش صبح تا شب کار می‌کردند تا بتوانند قسط‌های آپارتمان کوچکشان را بپردازند و فرصت زیادی نداشتند تا متوجه ناراحتی‌های ستاره باشند. تا اینکه مشاور مدرسه آنها را به مدرسه دعوت کرد تا درباره مشکل ستاره با آنها صحبت کند؛ مشکلی به نام «بلوغ زودرس». بر اساس تحقیقات انجام شده بلوغ زودرس در دختران ۵ برابر شایع‌تر از پسرهاست. پدیده‌ای که طی سال‌های اخیر روند رو به افزایشی در ایران و بخصوص جوامع شهری داشته است. در این شرایط،کودکان در مقابل استرس‌های زمان جوانی قرار می‌گیرند و نمی‌دانند چه کار بکنند. این کودکان از نظر جسمی نشانه‌های بلوغ را دارند ولی تجربه کافی ندارند. به‌ویژه دختران با ظاهر شدن علائم بلوغ زودرس ممکن است دچار مشکلات روحی شوند. در واقع همراه با بلوغ زودرس اختلالات رفتاری از جمله پرخاشگری و نیز افسردگی در آنها تشدید می‌شود،چرا که تغییرات و رشد جسمی آنها توقع و انتظارات اجتماعی را بالا می‌برد، در حالی‌که آنها از لحاظ قوه ادراک هنوز به رشد کامل نرسیده‌اند و این موضوع است که باعث بروز اختلالات رفتاری و افسردگی می‌شود. دکترصدر، متخصص روانشناسی،در این باره می‌گوید: «بلوغ زودرس باعث می‌شود دخترها به دلیل وزن بیشتر، قدبلندتر و تغییرات ثانویه، تصویر بدنی نامناسب ‌از خود داشته باشند و در عین حال کمتر از همسالان شانس محبت دیدن را خواهند داشت.در نتیجه با رفتارهایی چون پرخاشگری، تندخویی، روان‌پریشی در شکل حاد و ضعف قوه تطابق با خواست‌های دیگران مواجه می‌شوند.»

در جست‌وجوی علت

اما در اکثر دخترها،‌علت خاصی برای بلوغ زودرس دیده نمی‌شود و بیشتر جنبه خانوادگی دارد و مثلا در سایر افراد خانواده (مادر یا خواهران وی) نیز چنین حالتی دیده می‌شود. ولی در مواردی بیماری‌های مهم دستگاه عصبی ‌مرکزی مثل تومورهای مختلف، عفونت و التهاب مغز یا ضربه به جمجمه می‌تواند این حالت را ایجاد کند. گاهی کیست‌های تخمدانی با تولید هورمون‌های جنسی زنانه باعث بلوغ زودرس می‌شوند. در این کودکان بررسی مغز با MRI انجام می‌شود. سونوگرافی از تخمدان‌ها و شکم و بررسی آزمایشگاهی هورمون‌های مختلف و نیز تعیین سن استخوانی انجام می‌شود. در صورت طبیعی بودن معاینات و آزمایش‌ها، حتماً باید هر ۶ ماه یک بار توسط پزشک بررسی انجام شود. عامل وراثت،‌ عوامل محیطی از قبیل محل جغرافیایی و تماس با نور، وضعیت سلامت و وزن و تغذیه و شرایط روانی در شروع سن بلوغ دخالت دارند. کودکانی که در مناطق گرم و کم ارتفاع و یا نقاط شهری زندگی می‌کنند و یا چاق هستند زودتر بالغ می‌شوند همچنین اختلالات ژنتیکی و اختلال غدد مترشحه داخلی (تیروئید، غدد جنسی،

فوق کلیوی و هیپوفیز) نیز در ابتلا به بلوغ زودرس نقش دارند.

دکتر مریم علمدارساروی، روانپزشک می‌گوید: اختلالات رفتاری، ژنتیک، فشارهای روانی و خصوصا تعارضات خانوادگی مهمترین دلایل بروز زودرس بلوغ در دختران محسوب می‌شوند.

آپارتمان‌های کوچک

اما علت دیگری که به افزایش این پدیده در سال‌های اخیر دامن زده است،ساخت و ساز واحدهای آپارتمانی کوچک است که موجب شده،فاصله و حریم بین پدر و مادر و کودکان کم شود و در عین حال فرزندان فضای کمتری برای تحرک و جنب و جوش داشته باشند و در نتیجه زودتر بالغ شوند.

در تحقیق دانشگاهی «محمد صحرایی» دانشجوی کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی نشان داده شده است که از جمعیتی معادل ۵۰۰خانوار ساکن خانه‌های ۴۰ و ۵۰متری دارای دوکودک یا نوجوان، حدود ۱۷درصد والدین با موضوع بلوغ زودرس و زودهنگام فرزندان خود مواجه شده‌اند و این موضوع اکنون به شکل یک دلواپسی، طرح می‌شود.

در واقع نوجوانان و کودکان زیر سقف خانه‌های کوچک ۵۰ متری، بیشتر از دیگر همسن و سالان خود درمعرض مراودات و ارتباطات خانوادگی قرار دارند. محیط کوچک، اختصاص نیافتن اتاق به تفکیک برای فرزندان دختر وپسر، تعاملات نزدیک فرزندان با والدین، محدودیت‌های اجباری تحرک نوجوانان و... باعث درون‌گرایی آنان می‌شود و انرژی‌های نهفته و انباشته شده فرزندان به مرز انفجار می‌رسد.دکتر اسکندری روان‌شناس واستاد دانشگاه علامه طباطبایی در این مورد می‌گوید: وقتی فرزندان بیش از آنچه که حد ومرز وحریم تلقی می‌شود، وارد محیط زندگی خصوصی والدین شوند و بنا بر محدودیت‌های محیطی و فضای تحرک، هر روز رفتارهای والدین را رمزگشایی می‌کنند، طبیعی است که حریم واقعی حرمت‌ها ونظارت‌ها هم تنگ‌تر می‌شود. کودکان و نوجوانان به لحاظ عقلی زودتر رشد می‌کنند و پیش از این مرحله، به بلوغ می‌رسند.

اما این بلوغ زودرس چه عوارضی دارد و چگونه می‌توان آن را درمان کرد؟ هنگامی که بلوغ در سنین پایین شروع شود رشد قدی دختران بیشتر می‌شود و به نسبت دختران هم‌سن خود قدبلندتری خواهند داشت ولی پس از ۳-۲ سال که بلوغ کامل شد، رشد قدی متوقف شده و در نهایت بزرگسالان کوتاه‌قدی خواهند شد. از نظر شکل فیزیکی نیز ممکن است مشکلاتی دیده شود. به اعتقاد کارشناسان احتمال بزهکاری، مصرف مواد، اختلالات تغذیه‌ای و گرفتن نمره‌های پایین در مدرسه در دختران دچار بلوغ زودرس بیشتر از سایر همسالان آنهاست. دکترواحد،روانشناس با اشاره به اینکه افراد دچار بلوغ زودرس همچنین به دلیل اینکه جثه‌شان بزرگ‌تر از همسن و سالان خود است بیشتر برای رفتارهای قانون‌شکنانه از طرف همسالان ترغیب می‌شوند، می‌گوید: به همین دلیل احتمال بزهکاری، مصرف مواد و گرفتن نمره‌های پایین در مدرسه در این افراد بیشتر مشاهده می‌شود.

با این حال ناهنجاری‌های اقامت خانواده در خانه‌های کوچک تنها به اینجا ختم نمی‌شود. دکتر اسکندری در این مورد می‌گوید: کودکان و نوجوانان رشد یافته در محیط‌های بسته و محدود، بیشتر از دیگر همسن و سالان خود، در معرض رفتارهای تهاجمی نسبت به دیگران هستند. اکثر آنها توان و تحمل شریک‌سازی با دیگران را ندارند. هر آنچه به خانه آورده می‌شود، به نوعی از آن آنهاست. چرا که پدر خود را عامل مؤثر در تهیه محیطی نامناسب می‌پندارند و به این ترتیب از ابتدا، ضمیر تمامیت‌خواه فرزند را پیدا می‌کند. این فرزندان از سویی به سختی با برادر یا خواهر خود در خانواده کنار می‌آیند و روحیه مسالمت‌جویی در آنها کمتر از کودکان و نوجوانان رشد یافته در محیط‌های بزرگ خانه است.به اعتقاد این روانشناس، چنانچه سازمان‌های مسؤول و متولی امور کودکان و نوجوانان نتوانند مشکلات و مسائل این قبیل افراد را برطرف کنند، روحیه انتقام‌جویی در این افراد همزمان با رشد یافتن درجامعه و عرصه‌های مختلف اجتماع، افزایش می‌یابد. چرا که آنان همواره خود را برای اقامت در محیط‌های بزرگ خانوادگی محق می‌دانند و به این ترتیب نسبت به روزها و سال‌های گذشته، عقده‌گشایی می‌کنند.