غلات صبحانه بخوریم یا نخوریم

پرسشی از دکتر محمد حسین عزیزی متخصص صنایع غذایی

ساعت ۸ و نیم صبح امتحان داشتم و ساعت ۷ و ۲۰ دقیقه از خواب پریدم. خواب مانده بودم و وقت آماده کردن صبحانه و خوردن آن را نداشتم. از طرفی هم می‌دانستم که اگر بدون صبحانه راهی امتحان بشوم، حتما سر جلسه ضعف می‌کنم و تمرکزم را از دست می‌دهم...

یک دفعه یادم افتاد که یک بسته غلات صبحانه داریم. سریع کمی از آن را با شیر مخلوط کردم و خوردم و از خانه خارج شدم. هر وقت صبح‌ها دیرم می‌شود، به جای صبحانه سنتی از غلات صبحانه استفاده می‌کنم اما خیلی‌ها این خوراکی را در بین برنامه اصلی غذایی‌شان جای داده‌اند و به طور کلی نان و پنیر و چای شیرین صبحانه را از یاد برده‌اند! به همین دلیل در صفحه صنایع غذایی این شماره، غلات صبحانه را زیر ذره‌بین برده‌ایم تا بدانیم آیا واقعا این محصول می‌تواند جایگزین مناسبی برای صبحانه باشد یا نه؟

غلات صبحانه که بیشتر ما آن را با نام تجاری کورن فلکس می‌شناسیم، از اواخر قرن نوزدهم وارد برنامه غذایی کسانی شد که اهل گوشت خوردن نبودند و به اصطلاح، سبزی‌خوار بودند. آمریکا، کشورهای اروپای شمالی و روسیه جزو اولین کشورهایی بودند که این محصول را به صورت بسته‌بندی‌شده به تولید انبوه رساندند و در اختیار مردم کشورشان قرار دادند. هرچند که این محصول در آغاز راه تولیدش طرفداران چندانی نداشت اما طولی نکشید که آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها به خاطر در دسترس داشتن یک صبحانه ساده و بی‌دردسر، استقبال گرمی از آن کردند! غلات صبحانه بیشتر با شیر خنک، مخلوط و خورده می‌شود اما برخی از اروپایی‌ها، آن را با ماست یا آب هم ترکیب می‌کنند و حتی بعضی‌ وقت‌ها، مردم یونان غلات صبحانه را درون شیر می‌ریزند و آن را چند دقیقه می‌جوشانند تا طعم دلخواه‌شان را به دست آورند.

● غلات صبحانه چیست؟

«غلات صبحانه، در حقیقت فرم حجیم شده غلاتی مانند ذرت، گندم، جو یا برنج است. در کارخانه‌هایی که این محصولات تولید می‌شوند، بلغور غلات مختلف را با هم یا به صورت جداگانه چرخ می‌کنند و خمیر آن را تحت فشار قرار می‌دهند تا حجیم و هوادار شود و حالت شکنندگی به خود بگیرد به صورتی که وقتی آن را در دهان قرار می‌دهیم و می‌جویم، صدای شکستن آن را بشنویم!» این جملات، تعریفی بود که دکتر محمدحسین عزیزی، متخصص صنایع غذایی و عضو هیات علمی انستیتو تحقیقات تغذیه و دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی از غلات صبحانه و نحوه تولید آن ارائه دادند.

در ادامه باید بگوییم که بیشتر غلات‌ صبحانه‌ای که در بازار وجود دارند، از آرد و بلغور ذرت تهیه شده‌اند و هرچند که بیشتر از یک قرن از تولید این محصول در آمریکای غربی می‌گذرد، اما تنها چند سال است که خوردن آن در بین مردم کشورمان مرسوم شده است.

● فواید غلات صبحانه

اولین و مهم‌ترین فایده غلات صبحانه، آماده کردن و مصرف آسان و سریع آن است. از طرف دیگر، بسیاری از بچه‌ها تحت هیچ شرایطی حاضر نمی‌شوند صبحانه بخورند اما وقتی چشم‌شان به این خوراکی جذاب، مخصوصا انواع شکلاتی آن می‌افتد، دیگر نمی‌توانند در برابر صبحانه نخوردن مقاومت کنند و سریع به سمت میز غذا می‌آیند! راستش را بخواهید، اصلا هدف از تولید این محصول هم دسترسی آسان و جلب نظر افراد بدغذا و خصوصا بچه‌ها به صبحانه بوده است.

دکتر عزیزی هم در مورد فواید غلات صبحانه می‌گوید: «این محصولات سرشار از کربوهیدرات و ویتامین‌ها، املاح و پروتئین هستند. تمام موادی که برای تولید غلات صبحانه به کار می‌روند، مغذی هستند و اگر فرزند شما علاقه‌ای به خوردن صبحانه ندارد، می‌توانید با این محصولات خوشمزه او را به صبحانه خوردن علاقه‌مند کنید.

در ضمن، چون معمولا غلات صبحانه، همراه با شیر مصرف می‌شوند، می‌توان آن را به عنوان یک وعده کامل و مغذی به جای صبحانه محسوب کرد. اما این را فراموش نکنید که توصیه ما همیشه به مصرف صبحانه است و اگر کسی وقت لازم برای تهیه صبحانه را نداشت یا فرزندش واقعا برای خوردن صبحانه معمولی بدقلقی کرد، می‌تواند سراغ غلات صبحانه برود وگرنه جایگزین کردن کامل این محصول به جای صبحانه، اصلا مورد تایید و تاکید ما نیست».

● مضرات غلات صبحانه

ایتالیایی‌ها یکی از طرفداران پروپا قرص غلات صبحانه هستند. به همین دلیل، پژوهشگران دانشگاه فلورانس، تحقیقی را روی صدها بچه ۵ تا ۱۰ ساله ایتالیایی که از اضافه وزن و چاقی رنج می‌بردند، انجام دادند و متوجه شدند که تقریبا غلات صبحانه، جزو اصلی و جدانشدنی صبحانه تمام این بچه‌هاست. این شد که از دکتر عزیزی پرسیدیم، دلیل چاق شدن بچه‌ها به خاطر خوردن غلات صبحانه چیست؟ و ایشان پاسخ دادند: «شکر، عسل یا کاکائو، برای خوش‌طعم شدن به این محصولات افزوده می‌شوند در ضمن چون خوردن این خوراکی از نان و پنیر آسان‌تر است، معمولا افراد و به‌خصوص بچه‌ها، آن را بیشتر از اندازه می‌خورند و در نتیجه انرژی بیشتری دریافت می‌کنند که این مازاد انرژی اگر در طول روز مصرف نشود، افراد را دچار اضافه‌وزن و چاقی می‌کند». بنابراین، می‌بینید که بهتر است در مصرف این محصول غذایی هم حد اعتدال را رعایت کنید و فرزندان خود را کم‌کم به خوردن صبحانه معمولی به جای غلات صبحانه، عادت دهید.

● غنی‌شده‌ها بهترند

اگر سری به قفسه فروش غلات صبحانه در فروشگاه‌ها بزنید، می‌بینید که انواع و اقسام آنها با طعم‌ها و افزودنی‌های مختلف و غنی‌شده با ویتامین‌ها و املاح متفاوت در دسترس هستند. دکتر عزیزی دراین باره معتقد است: «اگر دوست دارید هرازگاهی غلات صبحانه را در سبد خریدتان بگنجانید، بهتر است انواع غنی‌شده آنها را بخرید تا محصول مغذی‌تری را برای خوردن در دسترس داشته باشید.

خوردن محصولات غذایی غنی‌شده با آهن یا انواع ویتامین‌ها برای همه افراد و به خصوص بچه‌ها بسیار مفید است.» اما این نکته را فراموش نکنید که همین غنی‌سازی، باعث بالا رفتن کالری محصولات غذایی می‌شود. بنابراین همان‌طور که گفته شد، بهتر است در مصرف این محصولات، حد اعتدال را رعایت کنید تا دچار اضافه وزن نشوید.

راستی! دکتر عزیزی گفتند که بین انواع غلات صبحانه غنی‌شده، آنهایی که با فیبر غنی شده‌اند (به وسیله افزودن میوه‌ها یا سبزیجات)، نسبت به سایر محصولات برای افراد چاق بهتر هستند چون باعث تسریع کارکرد سیستم گوارشی می‌شوند!

این را هم فراموش نکنید که اگر دوست ندارید در اثر خوردن غلات صبحانه دچار اضافه‌وزن بشوید، باید این محصولات را با شیر کم‌چرب و بدون شکر بخورید و تا می‌توانید از خوردن انواع کاکائویی آنها که سرشار از انرژی هستند، بپرهیزید.

ندا احمدلو