افتادگان چو تکیه به دست دعا کنند

قرار است با دعا کردن به خدا نزدیک شویم پس بیایید در روز عرفه درباره دعا بیشتر بدانیم تا با معرفت دعا کنیم

امروز روز عرفه است، روز نیایش، روز دعا. چقدر خوب است که برای بعضی چیزها روز خاصی معین شده است و چقدر تلخ است که ما مردم عصر جدید پرداختن به بعضی کارها را فقط به روز مخصوص آن محدود کرده‌ایم. امروز روز دعا نام‌گذاری شده است ولی آیا فردا روز دعا نیست؟ پس‌فردا چطور؟ راستش همه می‌دانیم که هر روز روز دعاست، هر روز روز نیکوکاری است، هر روز، روز بدون دخانیات است،‌ هر روز خدا آن‌قدرخوب و با ارزش است که اگر تمام کارهای خوب دنیا را در آن روز انجام دهیم باز هم کم است. امروز یک یادآوری است؛ که آهای بنده خدا! یاد بگیر که با خالقت صحبت کنی، که از او درخواست کنی، بخواهی تا به تو داده شود. به همین راحتی... امروز روز دعاست و ما هم که خودمان را محدود به ایام کرده‌ایم تصمیم گرفتیم تا برای شما درباره دعا بنویسیم. شاید فردا هم برای ما و شما روز دعا باقی بماند.

● اصلا دعا کنیم که چه؟

این‌که چرا باید دعا کرد؟ اصلا دعا برای چه خوب است؟ و از این سوال‌ها در ذهن من زیاد آمده و رفته و گاهی آن‌قدر خودش را به در و دیوار مغز من کوبیده است، تا بروم و برایش جوابی پیدا کنم. ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که قوانینی بر آن حکمفرماست، مثلا جاذبه. یک قانونی هم هست که مربوط به بحث ما می‌شود: «در این دنیا اگر چیزی می‌خواهیم باید اول به سمتش حرکت کنیم، اگر به آن نرسیدیم از کسی که به آن دسترسی دارد درخواست کنیم» مثلا، اگر گرسنه هستیم برویم آشپزخانه، اگر غذا روی میز بود که می‌خوریم ولی اگر بالای یخچال بود و دست‌‌مان به آن نمی‌رسید، از مادر درخواست می‌کنیم و بالاخره به غذای‌مان می‌رسیم. دعا هم یعنی درخواست از خدا، درخواست از صاحب همه چیز و کسی که از همه قادرتر است به انجام هر کاری. البته من این قانون را از خودم در نیاوردم یا در دایره‌المعارف نخواندم، در قرآن کریم چندین آیه به این موضوع اختصاص داده شده است. خدا در سوره غافر می‌فرماید:‌ «مرا بخوانید و درخواست کنید تا پاسخ دهم» و در سوره فرقان خطاب به پیامبر(ص)‌ می‌گوید: «ای رسول من، بگو اگر به سوی خدا متوجه نشوید و دعا نکنید، پروردگار به شما اعتنا نخواهد کرد» همه این صحبت‌ها مقدمه‌ای است درباره دعا و اثرات و فواید آن.

● دعا هم اجزایی دارد

حالا که اصل موضوع برایمان روشن شد موقع دعا باید حواس‌مان به ۴ جزء دعا باشد. یعنی این‌که اول از همه خودمان، نیازمندی‌هایمان، ضعیف بودن‌مان را بفهمیم و باور کنیم. در مقابل این، باید خدا را که دعاشونده است بشناسیم. باور داشته باشیم که او قدرت بر انجام هر کاری و تغییر هر چیزی در این عالم را دارد. حالا که دعاکننده و دعاشونده را شناختیم نیاز داریم به وسیله‌ای که این ۲ را به یکدیگر پیوند دهد. این پل ارتباطی می‌تواند معصومین، قرآن کریم یا حتی نام‌های خداوند باشد. در نهایت هم مضمون این ارتباط خیلی مهم است. مضمون ارتباط همان کلماتی است که در دعا می‌گوییم. دعا وقتی کامل می‌شود که همه این اجزا در کنار یکدیگر باشند.

● تقدیری که با دعا تغییر می‌کند!

خیلی از ما شنیده‌ایم که می‌گویند شب قدر بروید دعا کنید تا تقدیر خوب نصیب‌تان شود. حالا شما که خواننده باشی، برایت سؤال پیش می‌آید که مگر تقدیر الهی از قبل معلوم نیست پس چرا دعا کنیم؟ جواب این سؤال هم بلی است و هم خیر!

برای این‌که «بلی» و «خیر» معلوم شود مثالی می‌زنیم. شما رفته‌اید یک هدفون خریده‌اید ولی بلد نیستید از کلید تنظیم صدا استفاده کنید. همه صدا‌ها را به سختی می‌شنوید. حالا اگر یاد بگیرید که صدا را کم یا زیاد کنید، کارتان آسان‌تر می‌شود. دعا همین وسیله آسان‌کننده است. دعا یعنی انتخاب گزینه‌ای راحت‌تر در تقدیر الهی. یعنی رسیدن به هدف و آرزو از راهی که هم برای شما آسان‌تر است و هم بهتر. دعا یک گزینه مؤثر است که حتی می‌تواند تقدیرهای بد را هم برطرف کند.

حالا شاید حکمت دعا در شب قدر را بهتر متوجه شویم. جایی که خدا دارد مثل یک معلم دلسوز جواب همه سؤال‌های امتحانی یک سال آینده را می‌دهد ولی غافل از این‌که برخی‌ از ما در این کلاس یا غایبیم یا غافل.

● این همه دعا کردم، اصلا مستجاب نشد!

گاهی احساس می‌کنیم هر چقدر دعا می‌کنیم خبری از استجابت نیست. انگار نه انگار که خدا گفته است: «مرا بخوانید تا شما را پاسخ بگویم». این پاسخ گفتن اما شرایط و پیش نیاز‌هایی دارد. اول این‌که در دعای‌مان فقط باید از خدا بخواهیم نه از غیر او. خود خدا قسم خورده است که اگر کسی از غیر من کمک بخواهد امیدش را قطع می‌کنم. دوم این‌که خواسته‌مان حرام نباشد. دعاهایی که درخواست شر می‌کنند یا حرامی را از خدا می‌خواهند هرگز مستجاب نمی‌شود. سوم این‌که در دعا منطقی باشیم. قرار نیست خدا دعاهایی مثل «همی‌شه زنده بمانم» را مستجاب کند؛ این دعا خلاف حکمت الهی و قوانین آفرینش است. چهارم این‌که کمی صبور باشیم. گاهی اوقات انسان برای رسیدن به نعمتی خیلی دعا می‌کند درحالی که هنوز ظرفیت استفاده از آن نعمت را ندارد. به خدا اطمینان داشته باشیم و بدانیم اگر درخواست‌مان دیرتر اجابت می‌شود دلیلی دارد. پنجم این‌که گاهی یک خواسته‌ای درست است که منفعتی کوچک را نصیب ما می‌کند ولی ما را از خیر بزرگتری محروم می‌کند، این دعاها نیز چون به صلاح ما نیست، اجابت نمی‌شود. و ششم این‌که گاهی پس از یک دعا آن‌قدر گناه می‌کنیم که امکان استجابت دعا از بین می‌رود. حالا اگر دعایتان مستجاب نمی‌شود، گیر کارتان در یکی از این ۶ دلیل است.

● می‌خواهم دعا کنم ولی روشش را بلد نیستم

بهترین روش دعا این است که قلب‌مان را برای خداوند آماده کنیم. آماده شدن قلب مراحلی دارد مثل این‌که از گناهان‌مان استغفار کنیم، خود را در مقابل خداوند ضعیف بدانیم، به کسی جز او امید نداشته باشیم و طوری به خدا خوشبین باشیم که انگار خواسته‌مان آماده و حاضر است. اگر این چنین بودیم سعی کنیم دعای‌مان را با نام خداوند و ذکر نعمت‌هایش شروع کنیم. بر پیامبر(ص) و سپس آلش سلام و درود بفرستیم (صلوات زیاد بفرستیم). وقتی دعا را می‌خوانیم حالت تضرع داشته باشیم. این حالت گاهی خودش را در اصرار نشان می‌دهد، گاهی در اشک ریختن، گاهی در بغض کردن. گاهی حتی در یک قلب شکسته برای خداوند. در این حالت است که درهای رحمت الهی باز می‌شود. وقتی دعا می‌کنیم فقط به خودمان فکر نکنیم، دیگران را هم در دعای‌مان شریک کنیم و آخر از همه دعای‌مان را نیز با صلوات تمام کنیم.

● وقت و بی‌وقت ندارد ولی لطفا به وقتش بیایید

دعا وقت و زمان اختصاصی ندارد، که مثلا الان دعا کن و ۵ دقیقه دیگر نه. هر زمانی می‌شود دعا کرد، هر زمانی می‌شود هر چیزی را خواست، منتها یک زمان‌هایی دعا بهتر است، یک جورهایی انگار آنتن دهی بین بنده و خدا بالاتر از بقیه وقت‌هاست. احادیث زیادی در این مورد داریم، و خیلی از آن‌ها به لحاظ علمی هم اثبات شده است، مثلا حدیث داریم که وقت باریدن باران هنگام استجابت دعاست و دانشمندان هم کشف کرده‌اند وقتی باران می‌بارد، افکار و انرژی خیلی بهتر منتقل می‌شوند. البته برای من یکی مهم نیست که اثبات علمی همه چیز را خودم بدانم، همین که یک نفر که کارش خیلی درست است برایم بگوید، کافی است. حکایت دکتر و دارو است دیگر. به جز هنگام باریدن باران، زمان وقوع آیات الهی هم برای دعا سفارش شده است، مثلا خسوف یا کسوف یا هنگام رد شدن شهاب سنگ در آسمان (که این مورد آخر من را یاد داستان‌های عامیانه دوران کودکی می‌اندازد؛ که وقتی شهاب سنگ دیدی یک آرزو بکن و...) دیگر وقت‌هایی که دعا در آن لحظات سفارش شده وقت سحر، پیش از طلوع و غروب خورشید، بعد از نیمه شب، بعد از نمازهای واجب و شب‌های جمعه است.

● معامله فقط برد و بدون باخت یعنی همین

زیاد شنیده‌ایم که می‌گویند هیچ چیز مانند دعا باعث نزدیک شدن بنده به خدا نمی‌شود، دعا نوعی درخواست از خدا است و با بررسی احادیث و صحبت بزرگان می‌شود این طور استنباط کرد که وقتی دعا می‌کنیم ۳ حالت به وجود می‌آید. یا آن چیزی که درخواست می‌کنیم در همان مسیری است که می‌رویم و باعث پیشرفت ما می‌شود، پس به هر حال به ما می‌رسد و در عوض آن دعا، رابطه ما و خدا بهتر می‌شود و یک جورهایی هر فرد به اندازه خودش به خدا نزدیک‌تر می‌شد. حالت دوم این‌ است آن چیزی که درخواست می‌کنیم، در مسیر حرکت ما نیست، ولی باعث پیشرفت ما می‌شود پس به سبب درخواست ما، صاحب اصلی که خدا باشد آن چیز را با واسطه‌ای به ما می‌رساند، پس هم آن چیزی را که می‌خواستیم گرفتیم و هم به سبب خواهش و صحبت با خدا به او نزدیک‌تر شده‌ایم. حالت سوم هم وقتی پیش می‌آید که ما نه در مسیر چیزی هستیم که درخواستش را داریم و نه برای ما مفید است، در این حالت بنا به گفته حضرت رسول اکرم (ص) در ازای آن دعا، یک پیشامد بد از نقشه تقدیر زندگی ما پاک می‌شود و اجر اخروی در کارنامه اعمال ما ثبت می‌شود و باز هم به واسطه صحبت با خداوند، به او نزدیک‌تر می‌شویم.

نویسنده: حامد نادری‌راد

ایمان فروزان‌نیا