با بیمار در خانه چه رفتاری داشته باشیم

افرادی که به تازگی دچار بیماری حادی شده اند به حمایت عاطفی اطرافیان نیاز دارند

برخی می‌گویند سلامتی تاجی است بر سر افراد سالم که تنها بیماران آن را می‌بینند. افراد زیادی هستند که از فرد بیماری مراقبت می‌کنند. این بیمار چه جزو افراد نزدیک خانواده باشد چه از بستگان دور، نحوه رفتار با او باید به گونه‌ای باشد که در روند بهبودش سرعت نسبی ایجاد کند. حتی اگر بیمار مراحل پایانی زندگی‌اش را سپری می‌کند باز هم به توجه و مراقبت‌های خاص نیاز دارد. دکتر شهربانو قهاری به شما خواهد گفت با بیماری که در خانه دارید چه رفتاری داشته باشید.

بیماران به حمایت نیاز دارند

بیمارانی که مدتی طولانی در بستر بیماری هستند به‌دلیل آسیب‌هایی که از لحاظ جسمی و روانی متحمل شده‌اند، به مراقب و توجه بیشتری از سوی اطرافیانشان نیاز دارند و باید از آنها حمایت کرد. گروه دیگری از بیماران به تازگی دچار بیماری حادی شده‌اند و هنوز در مقابل پذیرش بیماری‌شان مقاومت می‌کنند و درمان‌هایشان را جدی نمی‌گیرند. برای این بیماران نیز باید تدابیری اندیشید تا درمان را جدی بگیرند و این حداقل کاری است که اطرافیان باید انجام دهند.

بیمارانی که فرصتی ندارند

گروه دیگری از بیماران روزها یا ماه‌های پایانی عمرشان را پیش رو دارند. واکنش در مقابل این بیماران در کشورهای مختلف متفاوت است و پزشکان برخوردهای متفاوتی دارند. دربعضی کشورها اساس بر این است که حقیقت به بیمار گفته شود تا اگر کار نیمه‌تمام یا خواسته‌ای دارد آن را به انجام برساند. گاهی اوقات از اطرافیان بیمار خواسته می‌شود که حقیقت را به بیمار اعلام کنند اما آنها از این کار سرباز می‌زنند و در نهایت بیمار از طریق دیالوگ‌های رد و بدل شده پنهان بین اطرافیانش کشف می‌کند که چیزی تا پایان عمرش باقی نمانده است. در این شرایط حالت روانی بیمار بدتر می‌شود چون بدون آمادگی متوجه وضعیت بیماری‌اش شده است. هرچند مرگ ناگهانی استرس‌های مرگ تدریجی را ندارد اما اطلاع دادن به بیمار از اینکه فرصت زیادی ندارد این امکان را به او می‌دهد که خود را برای مرگ آماده کند. اگر بیمار مطلع شود که فرصت محدودی دارد می‌تواند از اطرافیانش طلب بخشش یا برای گناهانش توبه و استغفار کند و با این کار قدری آرام‌تر شود.

بیمار نگران بعد از مرگش است

وقتی پزشک بیمار را از اینکه به زودی فوت می‌کند مطلع کرد وظیفه اطرافیان است که بیمار را آرام کنند. اغلب بیماران نگران این موضوع هستند که بعد از مرگ آنها چه اتفاقی برای اعضای خانواده‌شان می‌افتد و به همین دلیل احساس خوبی ندارند. در این مواقع آشنایان باید این قوت قلب را به شخص بدهند که بعد از مرگ مراقب اعضای خانواده‌اش هستند و نگرانی بیمار را کم کنند. با همین کار استرس و تشویش بیمار قدری کمتر می‌شود و می‌تواند با آرامش بیشتری خود را برای مرگ آماده کند.

مراحل پذیرش مرگ توسط بیمار

وقتی بیمار برای اولین بار از رسیدن زمان مرگش مطلع می‌شود طبیعی است که دچار شوک و ناباوری شود. بعد از این مرحله ممکن است بیمار دچار حالت خشم شود و باز هم در مقابل پذیرش مرگ مقاومت کند. در مرحله خشم بیمار با خود می‌گوید چرا این اتفاق برای او افتاده و دیگران این شرایط را ندارند؟ بعد از گذر از مرحله خشم، بیمار دچار افسردگی می‌شود و بعد از طی شدن این مرحله قبول می‌کند که با لجاجت چیزی تغییر نمی‌کند و در نهایت مرگ را می‌پذیرد. عده‌ای از بیماران این مراحل را سریع‌تر از بیماران دیگر طی می‌کنند و عده‌ای به کندی. البته باید گفت این مراحل مطلق نیست و ممکن است شخصی در همان ابتدا با این موضوع خیلی خوب کنار بیاید و آرام رفتار کند، امایادمان باشد افرادی که بیماری حادی دارند و مرگ در انتظارشان است خیلی بیشتر از یک بیمار معمولی به مراقبت و توجه عاطفی اطرافیانشان نیاز دارند.

اقداماتی که باید انجام داد

در شرایطی که بیماران در مورد قبول بیماری‌شان مقاومت می‌کنند وظیفه اطرافیان است که به آنها کمک کنند تا با باور بیماری‌ به درمان کمک کنند. اگر چند ماه به زندگی‌ بیمار مانده اطرافیان باید با صحبت کردن از او بخواهند در این روزهای پایانی، از زندگی‌اش لذت ببرد و کیفیت زندگی‌اش را در همین فرصت اندک افزایش دهد. قطعا توجه و حمایت اطرافیان می‌تواند به بیماران کمک کند که مراحل درمان را راحت‌تر طی کنند.

دکتر شهربانو قهاری

دکترای روان‌شناسی بالینی عضو انستیتوی روان‌پزشکی تهران