نوآوری و شکوفایی در سال جدید و راهکارهای پیش رو

ستاد پیگیری پیام های نوروزی را تشکیل دهیم

در آغازین لحظات تحویل سال جاری- ۱۳۸۷- مقام معظم رهبری مطابق معمول سال های گذشته، سال نو شمسی را سال «نوآوری و شکوفایی» نامیدند و در پیام نوروزی خود و سخنان پس از آن در حرم مطهر حضرت علی ابن موسی الرضا(ع) در خراسان رضوی، بر راهکارهای اجرایی شدن نوآوری و شکوفایی در عرصه های مختلف کشور اشاره فرمودند. پس از آن نیز سایت ها و رسانه های خبری به تجزیه و تحلیل این موضوع پرداختند.

اما نکته حائز اهمیت که باید بدان اشاره نمود درایت و هوشیاری قابل ستایش رهبر معظم انقلاب در انتخاب این نامگذاری است، چرا که امروزه در دنیای فن آوری و تکنولوژی های پیشرفته، کشور و ملتی می تواند برای جامعه جهانی حرفی برای گفتن داشته باشد که به زینت نوآوری و شکوفایی آراسته گردد و در سایه این مهم بسترساز ظهور و بروز استعدادها و توانمندی های فردی و اجتماعی جامعه خود باشد.

امروز با این واقعیت انکارناپذیر روبرو هستیم که نوآوری و شکوفایی یکی از مهمترین ابزارکاری در مسیر توسعه پایدار محسوب می شود و بدون شک هر ملت یا کشوری که نوآور و خلاق و مبتکر نباشد خود به خود از عرصه تعاملات جهانی و معاملات بین المللی عقب می مانند و چه بسا استکبار جهانی و کشورهای زورگو و زورمدار غربی نیز به دنبال شیوه ها و شگردهایی هستند تا شاید به وسیله آن بتوانند کشورهای درحال توسعه و مسلمان را از مسیر پیشرفت و توسعه منحرف سازند. اما دراین میان توجه به اجرایی شدن نامگذاری امسال به نام «نوآوری و شکوفایی» این وظیفه را برمسئولان مربوطه و مردم محول می کند که باید هرچه بیشتر در اجرایی شدن و عملیاتی نمودن این نامگذاری بکوشند و با تمام توان سال ۱۳۸۷ را سالی توام با نوآوری ها و خلاقیت فراوان در عرصه های مختلف اجتماعی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی قرار دهند و همه با هم بر تحقق عینی سال جدید تلاش کنیم.

دراین سلسله گزارش ها به بررسی و واکاوی نحوه اجرایی شدن نوآوری و شکوفایی در ارکان مختلف کشور و آسیب شناسی موانع و راهکارهای موجود در تحقق عملی شدن پیام نوروزی مقام معظم رهبری پرداخته ایم .همراه ما باشید.

● تحقق پیام نوروزی

روند نامگذاری سال های مختلف در طی ده سال اخیر توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی از سال ۱۳۷۸ با نام سال «امام خمینی(ره)» آغاز شد، درسال های بعد با نام های سال امیرالمؤمنین امام علی(ع)، سال اقتدار ملی و اشتغال آفرینی، سال عزت و افتخار حسینی، سال نهضت خدمتگزاری، سال پاسخگویی سه قوه به ملت ایران، سال همبستگی و مشارکت عمومی، سال پیامبر اعظم(ص)، سال اتحاد ملی و انسجام اسلامی و سال جاری نیز که تحت عنوان سال نوآوری و شکوفایی لقب گرفت.

در طول این سال ها وظیفه مسئولان دولتی و دستگاه قانونگذاری در تحقق بخشیدن و به ثمر رساندن اهداف تبیین شده در نامگذاری سال ها مهم و خطیر به نظر می رسد چون از یک طرف باید به دنبال اجرایی شدن حقیقی نامگذاری سال باشیم به شیوه ای که این نامگذاری در ابعاد مختلف جامعه به کار گرفته شود، از طرف دیگر هم باید در پایان هرسال خروجی این موضوع را با استفاده از ایده و نظر کارشناسان و صاحب نظران به دقت مورد بررسی و ارزیابی قرار دهیم و دلایل این موضوع و نقاط ضعف و قوت در تحقق شعار سال را در بوته نقد، تجزیه و تحلیل بگذاریم و از تجربیات سال قبل برای راهبردی کردن شعار سال جدید استفاده نمائیم.

با توجه به نکاتی که در بالا مطرح گردید، باید اذعان داشت که نیاز به تشکیل ستادی اجرایی درخصوص نامگذاری سال ها، یک نیاز کاملا محسوس می باشد و باید دولت کنونی برای تحقق بخشیدن هرچه بهتر سال کنونی تحت عنوان «نوآوری و شکوفایی» به تشکیل چنین ستادی اقدام کند.

«حمیدرضا کامیار» دانشجوی رشته ادبیات فارسی در دانشگاه آزاد واحد استان مرکزی در این باره به سرویس گزارش روز کیهان می گوید: «هرسال شاهدیم که مقام معظم رهبری در ابتدای سال عنوانی را برای همان سال تعریف و تبیین می کنند و بر همان اساس چارچوب های خاصی را مشخص و توصیه های لازم را بیان می کنند، پس از آن نیز تا پایان ماه نخست سال یعنی فروردین ماه، این مسئله در رسانه های جمعی و گروهی کشورمان مطرح می شود و تحلیل های مختلفی هم بعضا در روزنامه ها درباره نامگذاری سال به چاپ می رسد، اما پس از آن کم کم این موضوع کمرنگ می شود.»

وی در آسیب شناسی این موضوع می گوید: «متأسفانه نه تنها اداره یا ارگان یا ستاد ویژه ای وظیفه عملیاتی شدن فرمایشات مقام معظم رهبری درخصوص پیام های نوروزی را ندارند و اصلا چنین مرکزی در کشورمان وجود ندارد، بلکه حتی درپایان هرسال نیز دقیقا مشخص نیست که مردم و دستگاه های دولتی و غیردولتی تا چه حد در تحقق شعار سال موفق بوده اند و هنوز اطلاعات جامع و کاملی در اجرایی شدن نامگذاری سال های مختلف در کشورمان وجود ندارد.»

«زینب رسولی» دانشجوی رشته مدیریت در دانشگاه تهران نیز به ابعاد دیگر این موضوع می پردازد و می گوید: «حدود ۱۰سال است که مقام معظم رهبری براساس نیاز هر ساله کشور در ابعاد داخلی و خارجی به نامگذاری سال ها می پردازند اما متأسفانه بدون هیچگونه توجیه منطقی هنوز مرکزی مشخص برای دنبال کردن این نامگذاری ها وجود ندارد.»

«سمیعی» که معاونت انجمن علمی و فرهنگی در یکی از مراکز علمی کاربردی تهران را برعهده دارد معتقد است که باید مسئولان کنونی به دنبال محوریت بخشیدن به شعار امسال باشند و بنای یک تشکیلات کارآمد و قوی را برای تحقق نامگذاری امسال و سال های آینده بگذارند.

به گفته ایشان نیاز به تشکیل ستادی ویژه تحقق نامگذاری سال در دولت اصولگرای فعلی بیش از پیش به چشم می خورد.

● تشکیل ستاد در شورای عالی انقلاب فرهنگی

یک منبع آگاه که نخواست نامش فاش شود در گفت وگو با سرویس گزارش روز کیهان از تشکیل ستادی در شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال گذشته خبر می دهد و می گوید: «سال گذشته که از سوی مقام معظم رهبری سال اتحاد ملی و انسجام اسلامی نامیده شد در شورای عالی انقلاب فرهنگی بحث را مطرح کردند در این باره که شورا یا ستادی در ارتباط با تحقق نامگذاری سال تشکیل شود، این ستاد که به تشکیل جلسه می پرداخت ،متأسفانه نتوانست اهداف خاصی را دنبال کند. » این منبع آگاه به وظایف این ستاد اشاره می کند و می گوید: «ستاد مذکور وظیفه پیگیری و نظارت بر دستگاه های مختلف دولتی را مبنی بر تحقق نامگذاری عنوان سال را داشت و قرار بود گزارش عملکردی در این باره در پایان هر سال تهیه کند، اما مشخص نشد که نتیجه و عاقبت تشکیل این ستاد به کجا انجامید.» با این حال باید از مسئولان مربوطه در شورای عالی انقلاب فرهنگی پرسید که هدف از تشکیل این ستاد چه بود و دستاورد آن و اهداف و برنامه هایش چگونه ارزیابی می شد و آیا این ستاد هم اکنون هم فعالیت دارد یا خیر.

سرویس گزارش کیهان در پیگیری های مکرر خود در این باره به نتیجه ای مشخص دست پیدا نکرد و خلاصه ما هم از وضعیت این ستاد و انحلال یا انسجام آن بی خبریم و امیدواریم که مسئولان مربوطه در شورای عالی انقلاب فرهنگی در این زمینه پاسخ دهند.

● ستاد پیگیری پیام نوروزی رهبری

نوآوری و شکوفایی رمز عبور از دوران گذار به سمت توسعه پایدار محسوب می شود، اما در کشورمان لازم است ستادی اجرایی پیگیر پیام های نوروزی مقام معظم رهبری باشد، برهمین اساس سرویس گزارش روز کیهان دیدگاه برخی از صاحب نظران و نمایندگان مردم را جویا شده است.

دکتر حمیدرضا حاجی بابایی، نماینده دوره هفتم و هشتم همدان در مجلس و عضو هیئت رئیسه ضمن تأکید بر تشکیل ستادی ویژه نظارت و پیگیری برتحقق نامگذاری سال توسط مقام معظم رهبری می گوید: «هر سال رهبری با توجه به شرایط داخلی و بین المللی به نامگذاری سال می پردازد و در پیام خود اهداف و روش های خوبی را مشخص می کند و توصیه های حکیمانه ای را مطرح می سازد اما در پایان سال هیچ گزارشی درباره تحقق اهدافی که توسط رهبر در ابتدای سال مشخص و تبیین شده وجود ندارد، یعنی نمی دانیم که آیا شعار سال تحقق پیدا کرده است یا خیر، و میزان موفقیت در عینیت بخشیدن به پیام نوروزی مقام معظم رهبری چقدر و چگونه بوده است.»

این عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی می گوید: «خوب است که در همین ابتدای امسال ستاد یا شورایی را تشکیل دهیم و ۲وظیفه مهم را به آنها محول نماییم، اول اینکه وظیفه نظارت برتحقق پیام نوروزی مقام معظم رهبری را برعهده آنها بگذاریم، یعنی در سایر ادارات و ارگان های دولتی و غیردولتی پیگیر اجرایی شدن پیام نوروزی رهبر باشند، دومین وظیفه آنها هم ارایه گزارش عملکرد در پایان هر سال باشد، بدین معنی که در ماه پایانی سال به تشریح میزان و نحوه تحقق پیام نوروزی بپردازند و با شناخت نقاط ضعف و قوت، چالش ها و راهکارها را معرفی نمایند و از طرفی دستگاه های مربوطه نیز بنابر گزارش این ستاد در سال آینده به فکر رفع نواقص و تحقق پیام نوروزی باشند.»

خانم عفت شریعتی نماینده مردم مشهد و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس نیز در پاسخ به سؤالم، تشکیل ستادی ویژه پیگیری و تحقق پیام های نوروزی را لازم و ضروری می داند و می گوید: «تشکیل چنین ستادی بسیار مفید و سودمند به نظر می رسد، چرا که باید اینچنین ستادی به دنبال راهبردی کردن پیام نوروزی سال باشد، چون هر حرف و سخنی احتمال در حاشیه ماندنش زیاد است اما اگر یک گروهی در قالب ستادی ویژه وظیفه پیگیری را برعهده داشته باشد هم از شعارزدگی آن پیام نوروزی جلوگیری می کند و هم سبب می شود تا تمامی ادارات و ارگان ها خود را موظف به رعایت ضوابط تعریف شده در آن پیام بدانند، از همه مهمتر اینکه در پایان هر سال ما شاهد گزارشی مستند از میزان تحقق و عمل به پیام نوروزی رهبر خواهیم بود و این مهم خود می تواند ما را به اهداف عالیه و تبیین شده در پیام نوروزی رهبر نزدیک تر نماید و کارکرد دستگاه های مختلف را به خوبی در این باره مشاهده کنیم.» خانم دکتر لاله افتخاری، نماینده مردم تهران و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس نیز در این باره به سرویس گزارش روز کیهان می گوید: «ما قطعا به ستادی نیاز داریم تا ظرفیت های مختلف را بشناسد و کار هماهنگی و برنامه ریزی و زمانبندی بین نهادها را به دقت انجام دهد و مراقب باشد تا موازی کاری در این رابطه صورت نگیرد، چون امروز در کشورمان استعدادهای نهفته فراوانی داریم که متأسفانه مغفول مانده و امکانات بالقوه ای داریم که هنوز به فعلیت نرسیده است و لازم است برای عینیت بخشیدن به شعار و پیام های نوروزی رهبر معظم انقلاب ستادی را تشکیل دهیم و به وسیله همین ستاد به دنبال تحقق پیام نوروزی باشیم، در سال های گذشته این تجربه را داریم که به دلیل نبود یک مرکزیت واحد در این باره هیچگونه خروجی خاصی وجود ندارد و اصولا مشخص نیست که در تحقق پیام های نوروزی رهبر در سال های قبل چه توفیقاتی را کسب کرده ایم یا چه فرصت هایی را از دست داده ایم.

نوآوری و شکوفایی یکی از مهمترین راهکارهایی است که ما را به سمت توسعه متوازن و پایدار سوق می دهد، چون در بستر خلاقیت، ابتکار و نوآوری است که به شکوفایی می رسیم و می توانیم مسیر توسعه همه جانبه را با صلابت و استواری تمام طی کنیم و برداشته های علمی، پژوهشی، فرهنگی، اقتصادی و حتی سیاسی خود تکیه نماییم.

با این حال مقام معظم رهبری با درایت و هوشمندی تمام و با توجه به نیاز جامعه امروز ایران اسلامی، سال ۱۳۸۷ را سال نوآوری و شکوفایی نامیدند و تصریح فرمودند:«امسال باید فضای نوآوری کشور را فرا بگیرد و همه مسئولان خود را موظف بدانند با بهره گیری از امکانات مادی و معنوی، کارهای نو و ابتکاری و راه های میان بر را در سایه مدیریت صحیح، تدبیر درست و حکمت در فعالیت کشور وارد کنند تا کام مردم از ثمره این تلاش ها شیرین شود.»

پیام نوروزی رهبر معظم انقلاب حاوی توصیه ها و انتظاراتی است که نقش اقشار گوناگون ملت ایران و مسئولان به خصوص اصحاب فکر واندیشه را در انجام مسئولیت خطیر پیشرفت کشور مشخص می کند.

لزوم چنین توصیه ها و انتظارات مهمی هنگامی اهمیت خود را بیشتر نشان می دهد که طبق فرمایشات رهبری، می بایستی پاسخگویی به آن را درحیطه تکالیف دینی و الهی به شمار آورد، از طرف دیگر هم امسال نظام جمهوری اسلامی سی امین سال حیات خود را تجربه می کند و با اندوخته ای سی ساله در دفاع از استقلال و عزت ملی وحرکت به سمت اعتلای علمی و عملی در تمامی زمینه ها لازم است که به موضوع نوآوری و شکوفایی در ابعاد مختلف جامعه توجه داشته باشد و بر تحقق کامل آن تلاش نماید.

● برآورد انتظارات رهبری

مقام معظم رهبری درپیام نوروزی خود دو انتظار را مطرح نمودند:«یکی از دو انتظار من درسال ۱۳۸۷، نوآوری در بخش های مختلف و دستگاه های گوناگون اجتماعی، اقتصادی و خدماتی کشور از جمله در دیپلماسی، حرکت به سمت علم و تحقیق، گسترش فرهنگ مطلوب در ارائه خدمات به همه قشرها به خصوص قشرهای محروم، و در آبادانی کشور است؛ انتظار دوم درسال جاری این است که فعالیت هایی که درسال گذشته انجام شده و کارهایی که دولت درسال های اخیر انجام داده» به نتیجه و شکوفایی برسند و کام مردم از نتیجه این فعالیت ها و تلاش ها شیرین شود، بنابراین امسال را سال «نوآوری و شکوفایی» می نامم.»

برای ایجاد فضای خلاقیت و نوآوری، روش های متعددی توسط صاحب نظران علوم تربیتی،آموزشی ارایه شده است.

«حسن زمانی» نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه مدیران و مسئولان کشورمان باید نوآور باشند، می گوید:«نوآوری مسئولان باید به شیوه ای باشد که آثار آن در زندگی اقتصادی آحاد مختلف مردم به خوبی نمایان شود و همین امر سبب شود تا با مشکلات کمتری روبرو شویم، از همین رو مقام معظم رهبری سال ۸۷ را با این عنوان نامگذاری نمودند تا برای بهره گیری بیش از پیش از فرصت های سال جاری تلنگری به مسئولان باشد.»

زمانی می گوید:« با یک حرکت معمولی نمی توان به اهداف کشور در زمینه نوآوری دست پیدا کرد بلکه این مسئله نیاز به تحقیقات کارشناسی و برنامه های مدون دارد و مسئولان باید بسترساز نوآوری درکشورمان باشند.»

● نقش مدیریت درنوآوری

مدیران و برنامه ریزان کشور درایجاد فضای نوآوری و خلاقیت نقش مهم و موثری می توانند داشته باشند که بسترهای ایجاد فضای نوآوری توسط مدیران می تواند عوامل متعددی داشته باشد.

نماینده مردم ملایر درمجلس شورای اسلامی دراین باره می گوید:«مدیران باید از نوآوری برخوردار باشند و اگر اهل نوآوری نیستند، از کسانی دراین زمینه بهره ببرند تا در این راستا اطلاعات داشته باشند و بتوانند به کارهای ناتمام جامه عمل بپوشانند و انتظار مطرح شده توسط مقام معظم رهبری را پاسخ دهند.»

وی نوآوری و شکوفایی را دو عامل مهم در تحول و پیشرفت ملت ها می داند و می گوید:« شکل گیری فرهنگ و تمدن ملی درهر سرزمینی مرهون نوآوری و شکوفایی درزمینه های مختلف علمی، آموزشی، فرهنگی وخدمات اجتماعی است و این مهم یک ضرورت و نیاز اساسی درعصر حاضر محسوب می شود، دراین مسیر تمامی مسئولان، نمایندگان مجلس و آحاد مردم باید زمینه تحقق پیشرفت و عدالت اجتماعی را فراهم کنند.»

● درسال نوآوری خمودگی بی معناست

درفرهنگ معین واژه نو به معنی تازه و جدید درمقابل کهنه و کهن مطرح شده و در لغت نامه دهخدا آنرا به معنی عمل نوآور، ابتکار، ابداع و بدعت گذاری آورده است. اما در ادبیات مدیریت واژه نوآوری از منظر اصطلاحی به معنی فرآیند کسب اندیشه ای خلاق و تبدیل آن به محصول، خدمت یا یک روش عملیاتی مفید است، اما عموماً نوآوری محصول خلاقیت است و تا خلاق نباشیم نمی توانیم نوآور باشیم.

«علی بنایی» نماینده مردم قم در مجلس شورای اسلامی می گوید:«درسالی که به نام سال نوآوری و شکوفایی از سوی مقام معظم رهبری نامگذاری شده است باید با عمل مشکلات را رفع کرده و از بیان حرف ها بپرهیزیم، چرا که بعد از گذشت ۳ دهه از انقلاب، امروزه مردم انتظار دارند تا اثرات آن را ببینند و این موضوع باید با نوآوری به مردم ارائه شود.»

نماینده مردم قم می گوید:«سال نوآوری و شکوفایی سالی است که باید مسئولان پاسخگوی نیازهای مردم باشند و مشکلات آن ها را در تمام زمینه ها از جمله مشکلات اقتصادی، تورم و فرهنگی رفع کنند.»

نماینده مردم قم درمجلس شورای اسلامی با بیان اینکه نامگذاری امسال همراه با شادابی است، می گوید:«نوآوری و شکوفایی به دور از خمودگی و رکود است و باید مسئولان با بالندگی و تفکری جدید مشکلات را برطرف سازند، باید حرفها را کنار گذاشت و درعمل به رفع مشکلات بپردازیم و در فعال سازی بالندگی درجامعه بیش از پیش بکوشیم.»

بنایی ضمن اشاره به حضور نیروهای خلاق و توانمند درجامعه می گوید:«نیروهای بسیار خلاقی در سطح کشور فعالیت می کنند که باید از قدرت آن ها استفاده کرد و با استفاده از تفکر جدید آن ها نوآوری را در این عرصه نیز تجربه کرد.»

بنایی در پاسخ به این سؤال که درسال نوآوری و شکوفایی مجلس شورای اسلامی چه نقشی خواهد داشت، می گوید: «مجلس هشتم باید در فعالیتهای خود نوآوری های خوبی داشته باشد، چراکه این مجلس حاصل دستاورد ۷ مجلس گذشته است و از این رو باید با بهره گیری از تجربیات دوره های گذشته مجلس و با نوآوری و رویکردی تازه و نو در رفع مشکلات مردم و جامعه اسلامیمان تلاشی مضاعف داشته باشیم.»

● نوآوری در دستیابی به سند چشم انداز ۲۰ساله نظام

درسال جاری و با تحقق پیام نوروزی مقام معظم رهبری مبنی بر نوآوری و شکوفایی می توان گام های بلندی درخصوص دستیابی به اهداف تبیین شده سند چشم انداز ۲۰ ساله نظام مقدس جمهوری اسلامی برداشت.

«محمدرضا کاشانی زاده» کارشناس امور اجتماعی و استاد دانشگاه می گوید: «نوآوری و شکوفایی در ذات خود تلاش و جهاد مستمر برای رسیدن همه جانبه به قله های پیشرفت را نهفته دارند، ازطرفی هم انقلاب اسلامی دهه سوم خود را پشت سر می گذارد یعنی اینکه امروز ما با یک تجربه ۳۰ ساله باید به دنبال نوآوری در روش ها و شکوفایی در آرمان های اساسی انقلاب باشیم و این انتخاب مقام معظم رهبری بسیار بجا و حساب شده می باشد، چون مردم این انتظار را از مسئولان دارند که کشور را به سمت بهره گیری از تمام ظرفیت ها و امکانات سوق دهند.»

این استاد دانشگاه به تحقق چشم انداز ۲۰ ساله نظام در سایه نوآوری و شکوفایی اشاره می کند ومی گوید:«به عقیده من اگر قرار است که ما در آینده ای نزدیک طلایه دار منطقه باشیم و حرف اول رادر تمامی زمینه ها بزنیم و حرفی برای گفتن داشته باشیم. باید به تحقق هرچه سریعتر و بهتر سند چشم انداز ۲۰ساله نظام توجه کنیم وبدون شک سند چشم انداز تحقق نمی یابد مگر اینکه ما از روحیه ای خلاقیت محور و نوآور در تمامی ارکان کشور برخوردار باشیم، پس بنابراین باید گفت که نوآوری و شکوفایی مسیر مارا برای رسیدن به اهداف سند چشم انداز هموارتر می کند.»

● خلاقیت و ابتکار با نیروهای متخصص

توانایی و تخصص نیروی انسانی مهمترین سرمایه ایجاد نوآوری در کشور محسوب می شود. کارشناسان معتقدند دولتمردانی که از نیروهای انسانی آموزش دیده و متخصص و کاردان استفاده می کنند دولتمردانی توانمند با ارزش افزوده بالا هستند.

به بیان دیگر باید گفت مسئولانی که قادرند دیدگاه های ناشناخته به مسائل را با راه حل های منحصر به فرد ارتقاء دهند و همچنین می توانند شیوه هایی نوین برای تبدیل ایده های خلاق به نتایج مفید را به کار برند، مسئولان نوآور و خلاق محسوب می شوند.

یک مدیر سینمای مستند می گوید: «وظیفه اصلی نوآوری و شکوفایی بر دوش جوان های این مملکت است، جوان ها پویا هستند و این قابلیت را دارند که با جسارت بیشتری درعرصه نوآوری حضور پیدا کنند، اما دراین خصوص باید ریسک پذیری را چندبرابر کرد، چون با احتیاط دچار روزمرگی شدن نمی توان نوآوری و ابتکار و خلاقیت داشت.»

وی می گوید: «باید جوانان را در سال جدید به سمت خلاقیت و نوآوری حرکت دهیم تا به دنبال جهش و انگیزه برای دستیابی به طرح های نو و شکوفایی در عرصه های علمی، فرهنگی و اقتصادی باشند. ازطرفی هم تحول و نوآوری در سیستم مدیریتی کشور در هر زمینه ای ایجاد انگیزه درپیشرفت می کند.»

جشنواره نوآوری و شکوفایی برگزار می شود

مسئولان دولتی در سال نوآوری و شکوفایی برنامه های زیادی را در دست اقدام دارند، از جمله آنها برگزاری جشنواره نوآوری و شکوفایی است که همزمان با سی امین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی برگزار می شود و قرار است از ۳۰ نوآور و ۳۰ مظهر شکوفایی تقدیر شود.

صادق واعظ زاده، معاون علمی و فناوری رئیس جمهور در یک نشستی خبری از برگزاری این جشنواره خبر داده و می گوید: «برای اولین بار شمار بسیار زیادی از ابداعات و اختراعات نوآوران در یک محیط مناسب به متقاضیان سرمایه گذاری عرضه می شود، دراین جشنواره همچنین نسبت به طرحهایی که مبتنی بر علم و فناوری به نتیجه نهایی رسیده به عنوان مظهر شکوفایی ملی اطلاع رسانی خواهدشد. دراین جشنواره که همزمان با سی امین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی برگزار می شود از ۳۰ نوآور برجسته و از ۳۰ مظهر شکوفایی تقدیر ویژه به عمل می آید، ضمنا این جشنواره علاوه بر مرکز، در استان های کشور نیز برگزار می شود.»

معاون علمی وفناوری رئیس جمهور با تاکید بر اینکه نوآوری و شکوفایی محدود به عرصه علم و فناوری نمی شود، می گوید: «نوآوری درهمه عرصه های اداری، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی ضروری است، امیدواریم با توجه به هدف هایی که ذکر شد سال جاری سال بسترسازی برای نوآوری مستمر و ممتد در همه زمینه ها و سال آغاز حرکت های نوآورانه و بزرگ باشد.»

برگزاری چنین جشنواره هایی بدون شک می تواند در تشویق جامعه خصوصا جوانان به سمت تحقق نوآوری و شکوفایی موثر و مفید باشد، چرا که این قبیل اقدامات خود بسترساز خلاقیت و نوآوری در کشور اسلامیمان خواهد شد و جامعه جوان ایران را به این سمت حرکت می دهد.

● مسابقه بزرگ ایده های نو

اما در این میان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هم دست به ابتکار و نوآوری زده و اقدام به برگزاری مسابقه بزرگ ایده های نو در حوزه های صنایع دستی، میراث فرهنگی و گردشگری کرده است.

اسفندیار رحیم مشایی، رئیس این سازمان دراین باره می گوید: «به مناسبت نامگذاری سال جدید به نام نوآوری و شکوفایی، سازمان ما اقدام به برگزاری مسابقه بزرگ ایده های نو در سه حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری کرده و طی ماه های آتی زمان قطعی آن به اطلاع عموم مردم می رسد و تمام کسانی که ایده های جدیدی در زمینه توسعه گردشگری، حمایت از میراث فرهنگی و توسعه صنایع دستی در کشور دارند می توانند دراین مسابقه شرکت کنند و احتمالا این مسابقه در یکی از شبکه های تلویزیونی کشورمان پخش خواهدشد، ضمنا ما همواره پذیرای افرادی هستیم که طرح ها و ایده های جدیدی برای توسعه بیشتر این حوزه ها در کشور دارند.»

مقام معظم رهبری در پیام نوروزی امسال نوید سالی را دادند که باید توأم با نوآوری و شکوفایی باشد، و تأکید فرمودند: «ما نمی توانیم آرام و معمولی حرکت کنیم، بلکه باید با تلاشی مضاعف جدی تر و با نهایت شتاب اما حساب شده، منظم و منضبط به جلو برویم و درعرصه داخلی و همچنین عرصه پیچیده بین المللی از تمام ظرفیت ها برای دستیابی به پیشرفت های بزرگ استفاده کنیم... علاج ملت ایران در کسب اقتدار است و امروز خوشبختانه مسئولان کشور عزت ملی را کاملاً در نظر دارند و در مقابل زورگویی و زورگیری دشمن ایستاده اند.»

در این میان نکته ای که باید مردم و مسئولان کشورمان بدان دقت و توجه داشته باشند این است که نگذاریم پیام نوروزی رهبر معظم انقلاب در حد شعار باقی بماند، چرا که گرفتار شدن در الفاظ و شعار زدگی ما را در تمامی عرصه های جامعه دچار توقف خواهد کرد.

در دو شماره قبلی این گزارش از تشکیل ستاد پیگیری پیام های نوروزی رهبری و برداشتن گام هایی رو به جلو در مسیر توسعه پایدار در ایران اسلامی گفتیم و در این شماره پایانی به تحلیل و بررسی استفاده از راه های میان بر و خلاقیت و نوآوری در جهت نیل به آرمان های بلند انقلاب اسلامی و شکوفایی استعدادهای نهفته در کشورمان خواهیم پرداخت.

بدون شک در سایه نوآوری و شکوفایی آن هم در آستانه سی امین سال تولد انقلاب اسلامی است که می توانیم جامعه ای سرشار از آبادانی داشته باشیم.

● نوآوری، لازمه تحول و تکامل

کارشناسان معتقدند که نوآوری جوهر وجودی هر نوع تکامل و تحولی در جامعه محسوب می شود، چرا که بدون نوآوری و خلاقیت یا اصولاً حرکت و تحولی به وجود نخواهد آمد و یا تکرار مکررات و بازگشت به عقب روی خواهد داد.

خانم عفت شریعتی، نماینده مردم مشهد و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی می گوید: «خداوند متعال در قرآن کریم می فرمایند: کل یوماً فی شأن، یعنی هر روز دارای یک شأن خاصی است، ائمه معصومین علیهم السلام هم می فرمایند: دو روز یک انسان مؤمن نباید یکسان باشد بلکه هر روز باید بهتر از دیروز باشد، همین فرامین دینی ایجاب می کند که همیشه در حرکت و تکاپو باشیم و ابتکار و نوآوری را سرلوحه فعالیت های خود قرار دهیم.»

این عضو کمیسیون فرهنگی به سی سالگی انقلاب اسلامی اشاره می کند و می گوید: «پس از پشت سر نهادن ۳ دهه از عمر پربرکت این نظام الهی، الان وقت آن رسیده تا در تمامی عرصه های جامعه نوآوری داشته باشیم و به قول آقا باید به صورت میان بر مسیرهای پیشرفت و توسعه کشور را طی نمائیم، برهمین اساس در سال کنونی هر گونه تنبلی، خمودگی و سکون به خودی خود محکوم است و از هیچ شخصی پذیرفته شده نیست.»

خانم شریعتی در تشریح ابعاد مختلف نوآوری و شکوفایی در کشور می گوید: «نوآوری بدین معنا نیست که حریم ها شکسته شود بلکه باید بر مدار دین داری و مبتنی بر معیارهای معنوی اسلامی باشد، چرا که در نظام اسلامی اگر نوگرایی و نواندیشی بر مسند دین مداری نباشد نوگرایی نیست.»

نماینده مردم مشهد در خانه ملت، مدارس، دانشگاه ها، حوزه ها، صدا و سیما و رسانه های کشورمان را مهمترین مراکز مرتبط با پیام نوروزی رهبری می داند و می گوید: «این مراکز باید پیام نوروزی رهبری را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند تا مثلاً دانش آموز یا دانشجو و طلبه ما واقعاً با تمام وجود نوآوری ها را لمس کند و این موضوع را در شئون مختلف اجتماعی ببیند، از طرفی هم رسانه ها و خصوصاً صدا و سیما به عنوان رسانه ای ملی باید در راستای رسالت مهم خود پیام نوروزی را در قالب برنامه های مختلفی از جمله فیلم ها و سریال ها و میزگردهای مختلف بگنجاند و به الگوسازی در این باره بپردازد.»

● تشکیل فراکسیون نوآوران و مخترعان

در نیمه دوم سال گذشته نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی اقدام به تشکیل فراکسیون حمایت از مخترعان، نخبگان و نوآوران نمودند و کار این فراکسیون همچنان که از نامش پیداست در راستای حمایت از افراد خلاق و مبتکر که اختراعات و نوآوری هایی داشته اند خواهد بود. به همین منظور و برای اطلاع از شیوه کار این فراکسیون به دیدار دکتر لاله افتخاری، رئیس فراکسیون مذکور رفتم.

رئیس فراکسیون حمایت از مخترعان، نخبگان و نوآوران می گوید: «استعدادهای خلاق و مبتکری در جامعه داریم که باید تشویق شوند و بستر رشد و تعالی آنها فراهم شود و افکار و استعدادهای آنها به خوبی هدایت شود، چون هر نوع خلاقیت و نوآوری اگر با تشویق و حمایت همراه نباشد قطعاً به نتیجه مطلوب نخواهد رسید.»

وی نیاز نوآوران و نخبگان را چنین بیان می کند: «در وهله اول به یک بانک اطلاعاتی وسیع و گسترده در سطح کشور نیاز داریم تا ظرفیت های دینی و ملی ما در زمینه های مختلف را به خوبی نشان دهد، بعد از بانک اطلاعاتی که تشکیل بدهیم باید به مهمترین دغدغه نوآوران و مخترعان کشورمان که همانا امنیت شغلی است پاسخ مثبت بدهیم و به نیازهای مالی، شغلی، معیشتی و مسکن آنها توجه نماییم، آن وقت است که در سایه توجه به این نیازها می توانیم مخترعان و نخبگانی را پرورش دهیم که حرکت کشورمان را در مسیر توسعه شتاب بیشتری ببخشند.»

وی به آمار بیش از ۶ هزار مخترع و نخبه و نوآور در کشور اشاره می کند و می گوید: «این افراد از دانش آموز مدارس تا پیش کسوتانی که موی سرشان سفید شده را تشکیل می دهند و در مباحث پزشکی، فیزیک، شیمی، ریاضیات، علوم قرآنی و... اختراعات زیادی داشته اند و حتی برخی از آنها چهره هایی بین المللی هستند.»

از خانم دکتر افتخاری می پرسم که چرا درباره تشکیل این فراکسیون هیچگونه اطلاع ر سانی صورت نگرفته است، ایشان می گوید: «این فراکسیون را برخلاف سایر فراکسیون های تخصصی مجلس، بدون کمترین اطلاع رسانی شکل دادیم و شاید یکی از دلایل آن نوپا بودن این فراکسیون است، اعضاء آن هم نمایندگان مختلفی با گرایش های متفاوت سیاسی هستند و هفته ای یکی دو بار با نمایندگان مخترعان و حتی نخبگان و نوآوران جلسه داریم و با چندین تشکل مخترع در ارتباط هستیم و امیدواریم در سال جدید که از سوی مقام معظم رهبری به نوآوری و شکوفایی نامگذاری شده این فراکسیون بتواند نقش موثر و مفیدی داشته باشد.»

رئیس فراکسیون حمایت از مخترعان، نخبگان و نوآوران می گوید: «بنده به نمایندگی از سوی بیش از ۶ هزار مخترع آمادگی خود را برای لبیک گویی به دعوت مقام معظم رهبری مبنی بر توجه به شکوفایی و نوآوری از طریق تهیه مقدمات برای اجرایی کردن اختراعات و نوآوری های حاصل از اندیشه های خلاق و به کارگیری آن در خدمت جامعه اسلامیمان و در راستای حل مشکلات مردم اعلام می کنم و امیدوارم با انجام حمایت های لازم و رفع مشکلات پیش روی مخترعان و نخبگان کشورمان و برقراری ارتباط میان حلقه های از هم گسسته اندیشه، آموزش، تولید و بازار در آینده نزدیک به نتایج مطلوب دست یابیم.»

● نوآوری و شکوفایی در مجلس

مجلس شورای اسلامی به عنوان یک نهاد قانون گذار نقش مهمی در تحقق پیام نوروزی امسال می تواند داشته باشد، از همین رو دکتر حمیدرضا حاجی بابایی عضو هیئت رئیسه و نماینده مردم همدان می گوید: «در تحقق پیام نوروزی رهبری مجلس می تواند دو کار را انجام دهد، اولین اقدام این است که قوانینی را در جهت نوآوری و شکوفایی به تصویب برساند و به اصلاح، ادغام، بازسازی و جمع و تعدیل قوانینی بپردازد که به صورت مکرر از سال های گذشته و در ادوار مختلف مجلس به تصویب رسیده است، اما دومین اقدام مجلس هم که بسیار مهم به نظر می رسد نظارت بر اجرای قوانین است.»

این عضو هیئت رئیسه مجلس به تصویب دو قانون اصل ۴۴ قانون اساسی و قانون صیانت پولی در مجلس اشاره می کند و می گوید: «اگر نظارت دقیقی بر اجرای این دو قانون مهم صورت بگیرد نوآوری به معنای واقعی در کشور به وجود می آید و بدون شک به شکوفایی خاصی در تمامی زمینه دست پیدا خواهیم کرد، چون با این کار هم شاهد ورود و استقبال مردم در صحنه مشارکت حاکمیتی در اقتصاد و سیاست خواهیم بود و هم اینکه در کنار آن، شادابی و شور و نشاط خاصی را برای مردم به ارمغان خواهیم آورد؛ چرا که رقابتی شدن ورود سرمایه های مردمی و خصوصی سازی از مهمترین ویژگی های قوانین فوق است.»

● توجه به اولویت ها در سال جدید

براساس پیام نوروزی، امسال باید به طور متمرکز سالی باشد که پروژه ها و برنامه های نیمه تمام به ثمر بنشیند و جامعه از شکوفایی و به نتیجه رسیدن طرح های نیمه کاره بهره مند شود.

«مرتضی تمدن» نماینده مردم شهرکرد و عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس در این باره می گوید: «لازمه رسیدن به نوآوری و شکوفایی تجدید نظر در ساختارها و نوع مدیریت ها و بالا بردن میزان ریسک پذیری و شجاعت در عملیاتی کردن اهداف در برگیرنده پیام نوروزی امسال است.»

این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در پاسخ به این سؤال که قوه مقننه در سال جدید چه وظایفی را بر عهده دارد، می گوید: «به نظر من مجلس شورای اسلامی باید خود را از کمند طرح ها و لوایح انباشته شده و غیرضروری مجالس گذشته نجات دهد و در وضع قوانین به اولویت ها بیشتر توجه داشته باشد، خصوصاً در ایجاد رابطه منطقی بین اهداف و اولویت های کاری خود و سند چشم انداز ۲۰ ساله نظام و قانون برنامه و برقراری نظم اساسی در بین اهداف و برنامه های خود موفق عمل کند.» تمدن از شناخت دقیق وضع موجود، ترسیم برنامه روشن برای آینده و تعریف درست و شفاف اهدافی که تحقق آنها مستلزم نوآوری و شکوفایی هستند به عنوان عوامل بسترساز جهت حرکت به سوی توسعه و پیشرفت کشورمان یاد می کند و می گوید: «نهادهای اجرایی و تمامی مسئولان کشور باید تعریف شفافی از اهداف و برنامه های خود در سال نوآوری و شکوفایی ارایه دهند و همچنین در پایان سال هم گزارشی درباره عملکرد دستگاه متبوع خود در زمینه تحقق شعارها و اهداف ترسیم شده مدنظر مقام معظم رهبری ارایه دهند.»

● نوآوری های علمی

«نوآوری های علمی بین المللی کشورمان باید بیش از پیش بر روی نیازها و مزیت های ملی متمرکز شود و زیربنای نوآوری در سایر زمینه ها را فراهم کند تا از سرمایه های ارزنده انسانی و مالی در پیشرفت کشور استفاده شود.»

این سخنان دکتر صادق واعظ زاده، رئیس بنیاد ملی نخبگان و معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری است که چند روز پیش در یک نشست خبری اعلام کرده و می گوید: «برای تحقق این منظور لازم است که نوآوری های علمی به یک حلقه مهم از زنجیره یا چرخه نوآوری تبدیل شوند، به عبارت دیگر چرخه نوآوری ملی باید تکمیل شود، در این چرخه، نوآوری علمی به نوآوری فناورانه و پس از آن به نوآوری در کالا و خدمات تبدیل می شود و در اختیار مردم قرار می گیرد.»

رئیس بنیاد ملی نخبگان می گوید: «ثبت بین المللی اختراعات کشور رو به رشد است اما هنوز در حد مطلوب نیست، به پژوهشگران کشور توصیه می کنم قبل از انتشار نتایج پژوهش های ارزنده خود، امکان ثبت آن ها را به صورت اختراع بین المللی مورد بررسی قرار دهند. صندوق حمایت از پژوهشگران کشور، سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران و شماری از دانشگاهها و پارک های علم و فناوری کمک های لازم را برای این منظور ارایه می کنند، ضمناً از تاسیس مؤسسات غیردولتی برای کمک به ثبت اختراعات بین المللی نیز استقبال می کنیم.»

نوآوری یک مفهوم علمی است و نوآور موفق کسی است که نسبت به مبانی علمی هدف ها، اصول و ساز و کارهای نوآوری آگاهی داشته باشد، اما باید اذعان داشت که زمینه های پذیرش نوآوری هم در جامعه ما باید فراهم شود، که با تحقق سیاست های اصل ۴۴ قانون اساسی و همچنین تشدید فضای رقابتی مثبت در بازار کشورمان امید است که این زمینه هرچه بیشتر فراهم گردد.

معاون علمی و فناوری رئیس جمهور می گوید: «کشورمان به عضویت سازمان مالکیت معنوی درآمده است و دولت نسبت به حفظ حقوق معنوی مخترعان کشور حساسیت دارد و کمیسیونی برای این منظور در وزارت دادگستری مشغول به کار شده است تا وضعیت بررسی و ثبت اختراعات در کشور را بهبود ببخشد.» وی با اشاره به اینکه با دستور رئیس جمهور آیین نامه ای تهیه شده که به زودی برای تصویب به دولت عرضه می شود، می گوید: «با تصویب این آیین نامه نوآوران کشور به آزمایشگاه ها، کارگاه ها و کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی علمی دولتی دسترسی خواهند یافت تا با استفاده از تسهیلات نرم افزاری و سخت افزاری این مراکز به تکمیل نوآوری خود بپردازند.»

ایرج نظافتی