تمایل روسیه به برقراری آتش بس در مرکز سوریه بخش اول

مکتوب زیر یادداشت کیووک میرزایان ,تحلیل گر, استاد علوم سیاسی دانشگاه اقتصاد مسکو در باب ارزیابی نقش روسیه در حل بحران سوریه است در ادامه بیشتر بخوانید

کشورهای روسیه، ترکیه، ایران و سوریه و همچنین معارضان سوری در داخل طی مذاکرات آستانه درباره تشکیل مناطق «کاهش تنش» در مناطقی از سوریه که درحال حاضر تحت تصرف گروه های مسلح است، توافق کردند.صحبت ها برسر تشکیل این مناطق در استان های إدلب، لاذقیهٔ، حمص و درعا است و فرض بر این است که آتش بس در این مناطق تا زمان حل بحران سوریه برقرار باشد.همچنین براساس توافق قرار است، نیروهای چندملیتی بر اجرای آتش بس نظارت داشته باشند،اما اجرایی شدن این طرح سوالات چندی را به خصوص درباره ترکیب و ساختار این نیروها و مهمتر از آن وابستگی و تبعیت این نیروها مطرح می کند.در این راستا، میرزایان بر این باور است که ارتش ترکیه مجری این ماموریت در استان ادلب باشد، اما برخی کارشناسان این گفته را تایید نمی کنند، بلکه اعتقاد دارند، آنکارا تلاش می کند، نفوذ خود در مناطق تحت تصرفش در سوریه را از طریق بازوهای اجرایی اقتصادی و اجتماعی خود حفظ و تحمیل کند.این کارشناسان تاکید می کنند، اگر ماموریت نظارت بر آتش بس در سوریه به نیروهای نظامی ترکیه واگذار شود، آنها هیچ گاه خاک سوریه را ترک نخواهند کرد.میرزایان دیدگاه ومخالف این نظریه دارد و می گوید: این نگرانی ها بی اساس است، چون ترکیه اکنون از انزوای بین المللی رنج می برد، مناسباتش با اروپا به تیرگی گراییده و با آمریکایی ها درباره کُردهای سوریه اختلاف نظر دارد.در این فرآیند، این تنها روس ها هستند که به عنوان یک ابرقدرت با آنکارا روابط خوبی دارند و به نفع آنکارا نیست، موجبات تیرگی این روابط را فراهم کند.افزون بر آن، اشغال مناطقی از سوریه توسط ترکیه، لاجرم به تقابل آنکارا و شماری از کشورهای عربی منجر خواهد شد که نمی خواهند، تحت نفوذ ترکیه باشند. به همین دلیل آنکارا اقدامی در راستای تصرف شمال سوریه نخواهد کرد و به محض ارائه پیشنهادی قابل توجه خاک سوریه را ترک خواهد کرد.میرزایان در ادامه تحلیلی بر اجرای آتش بس در جنوب سوریه و منطقه بلندی های جولان دارد و در پاسخ به این سوال که آیا می توان ماموریت نظارت بر آتش بس را به ایران سپرد؟ می گوید: تل آویو با هرگونه حضور ایران در مناطق جنوبی سوریه و اطراف بلندی های جولان مخالفت خواهد کرد.چون صهیونیست ها بر این باورند، به محض هموار شدن حضور ایران در جنوب سوریه و با پایان بحران این کشور، اقدام به یاری دمشق جهت باز پس گیری بلندی های اشغالی سوریه خواهد کرد.اما درباره آمریکا، این سوال مطرح است که واشنگتن چطور، آیا آمریکایی ها توان نظارت بر آتش بس را دارند؟ و پاسخ می دهد: با اینکه واشنگتن تلاش دارد، بر گروه های مسلح سوریه مسلط شود، اما ممکن است، رئیس جمهوری آمریکا به برگه کُردها برای حل ماموریت های تاکتیکی و راهبردهایش از جمله آزادسازی شهر «رقه» و تاثیرگذاری بر وضعیت سوریه، ترکیه و عراق، اکتفا کند.در اینجا این کارشناس منطقه ای روس این سوال را مطرح می کند که آیا می توان این ماموریت را به روسیه سپرد و آیا مسکو به چنین ماموریتی نیاز دارد؟گروهی از کارشناسان قبلا گفته بودند، سوریه برای روس ها افغانستانی دیگر خواهد شد. اما مسکو از زمان ورود به عرصه نظامی بحران سوریه به حملات هوایی علیه گروه های تروریستی و کمک های نظامی و غیرنظامی به دمشق بسنده کرده است.آنگونه که میرزایان خاطر نشان کرده، تمرکز مسکو در این مقطع زمانی آزادسازی شرق سوریه از تصرف داعش است، چون ارتش سوریه نمی تواند، توامان در دو میدان نظامی، یکی شرق سوریه در مقابل داعش و دیگری در مرکز این کشور برابر گروه های مسلح سوریه حضور داشته باشد.در این بین اولویت با غلبه بر داعش است، به همین دلیل باید با معارضان داخلی سوریه به توافق آتش بسی در مرکز سوریه دست یافت. چنین توافقی به نیروی هوایی سوریه و روسیه، فرصت می دهد تا عملیات های خود را جهت مبارزه با داعش متمرکز کند.پس از شکست داعش هم می توان با این گروه ها که در مناطق کاهش تنش حضور و فعالیت دارند، مذاکره را از سرگرفت و مشکلات و موضوعات مورد اختلاف را حل کرد.ارتش سوریه از توافق آتش بس استفاده کرده و به سمت شهر «طبقه» در حومه شمالی استان رقه درحال پیشروی است و همزمان از شهر تدمر در تدارک برای حمله به دیر الزور است، در عین حال که به پاکسازی مناطق جنوبی سوریه نیز ادامه می دهد.

میرزایان در بخش دیگری از یادداشتش می نویسد: دیر یا زود، موضوع تعیین سرنوشت گروه های مسلح سوری مطرح خواهد شد که در این صورت دو گزینه یکی نظامی و دیگری سیاسی مطرح خواهد بود.در صورتی که درباره تشکیل نیروهای چندملیتی حافظ صلح در مرکز سوریه، توافقی حاصل شود، در این صورت موضوع حاکمیت مجدد دمشق بر این مناطق با زور و قدرت بسیار سخت خواهد بود، لذا دستیابی به راه حل سیاسی گزینه محتمل تر خواهد بود.در این بین به اعتقاد این کارشناس روس، مسکو درصدد تحقق پیروزی هم در بُعد نظامی و هم در بُعد دیپلماتیک است. در این باره روسیه قدرت و توان تحقق پیروزی در سوریه و برقراری صلح در این کشور را داراست، به شرط آنکه منافع تمام طرف های درگیر در بحران را در نظر بگیرد.پیاده سازی این راهبردی ثابت می کند که روسیه می تواند، در پوشش یک ابرقدرت واقعی ظاهر شده و به عنوان یکی از ارکان اصلی نظام جهانی چند قطبی قدرت اقدام در صحنه بین الملل را دارا می باشد.

کنترل القاعده بر ادلب، خطری بیخ گوش ترکیه

یک روزنامه چاپ ترکیه در گزارشی با اشاره به برخی طرح ها برای بازپس گیری شهر ادلب سوریه از دست نیروهای القاعده، فرار شبه نظامیان افراط گرا به سمت ترکیه در صورت تحقق این امر را خطری بزرگ برای کشورش می داند.روزنامه حریت در تحلیلی با اشاره به اداره شهر ادلب سوریه توسط گروه های وابسته به القاعده نوشت: احرارالشام که مرکز شهر ادلب را تحت کنترل داشت و با هیات تحریرالشام، وابسته به القاعده در آتش بس بود به عنوان یکی از گروه های مخالف بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه تصمیم گرفت که مبارزات خود در مناطق تحت کنترل نیروهای دولتی را از سر بگیرد و از آنجایی که این گروه نمی توانست در دو جبهه مبارزه کند ادلب را به تحریرالشام واگذار کرد. پس از این اتفاق در مقابل هیات تحریرالشام نیز نیروهای مسلح خود را به مرزهای ادلب با ترکیه فرستاد و توانست در بیش از ۳۰ روستا کنترل را به دست آورد.هیات تحریرالشام یک ائتلاف از چند گروه افراط گراست که در آن گروه های مختلفی از جمله فتح الشام که رسما وابستگی خود را به القاعده اعلام کرده است، حضور دارند. در واقع هیات تحریرالشام و احرارالشام مدت های زیادی در کنار یکدیگر علیه اسد مبارزه کرده بودند اما پس از اینکه اسد با پشتیبانی روسیه و ایران توانست برخی مناطق را بازپس گیرد این دو گروه مخالف اسد نتوانستند در مناطق باقی مانده با یکدیگر به مصالحه برسند و به درگیری با یکدیگر پرداختند. بینالی ییلدیریم، نخست وزیر ترکیه اعلام کرد که در مرز ۱۵۰ کیلومتری شهر هاتای با ادلب سوریه تدابیر لازم اتخاذ شده است. این تصمیمات در جریان نشست امنیتی اخیر با حضور وی اتخاذ شد.در بخشی از این ۱۵۰ کیلومتر مرز هاتای با سوریه تدابیر علیه نیروهای یگان های مدافع خلق که کنترل شهر عفرین را در دست دارند، اتخاذ شده و در غرب گذرگاه “جیلوه گزو” تدابیری علیه نیروهای هیات تحریرالشام که کنترل ادلب را به دست آورده اند، اتخاذ شده است .ییلدیریم گفت: همانطور که می دانید به تازگی گروه های رادیکال کنترل این مناطق را به دست آوردند.نخست وزیر ترکیه تاکید کرد که اجازه نخواهد داد در نزدیکی مرزهای سوریه با این کشور دولت جدیدی تاسیس شود و در این مورد دیدارهای مهمی انجام گرفته است.وی ادامه داد، برای مقابله با تحرکات اخیر با همکاری یکدیگر گام هایی برداشته خواهد شد سپس وی اسامی تک تک کشورها را نام برد. ائتلاف بین المللی ضد داعش، روسیه، آمریکا و ایران.روسیه و ایران به دنبال راه هایی برای بازگرداندن ادلب به کنترل دولت اسد هستند. گفته می شود این دو با استفاده از بازی های اطلاعاتی در منطقه گروه های مخالف اسد را در مقابل یکدیگر قرار دادند و بدین ترتیب این گروه ها با یکدیگر درگیر شدند و در نهایت کنترل استان ادلب را گروهی در دست گرفت که آمریکا آن را به عنوان دشمن اول خود تلقی می کند و حتی ترکیه نیز پشتیبان آن نیست. برهمین اساس نیروهای اسد با حمایت روسیه و ایران به همراه کردها که از پشتیبانی آمریکا برخوردارند و دشمن تحریر الشام محسوب می شوند، به مقابله با این گروه برخاسته اند.به نوشته این روزنامه، به نظر می رسد روسیه و آمریکا در حال حاضر به سمت توافق تقسیم نقش ها حرکت می کند اما اگر نیروهای اسد بتوانند کنترل شهر ادلب را به دست آورند، در این صورت نیروهای شبه نظامی به کجا فرار خواهند کرد؟ ترکیه.بر همین اساس دوران حساسی برای ترکیه آغاز می شود. باید این نکته مورد توجه قرار گیرد همانگونه که یک نویسنده برجسته اتریشی در کتاب شطرنج خود اعلام می کند پیش از انجام هر حرکت لازم، باید این مساله مورد توجه قرار گیرد که حرکات دیگر به گونه ای نباشد که شکست را حتمی کند.

مانع تراشی های آمریکا در روند شکست داعش

ارتش سوریه در روند شکست نهایی داعش با مانع تراشی های گسترده آمریکایی ها مواجه شده و در هر بار با استراتژی های مختلف سعی در دور زدن این فریبکاری ها دارد.به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از پایگاه خبری العهد، مشخص است که گروه تروریستی داعش نفس های آخر خود را می کشد. دست کم این موضوع را می توان در صحرای سوریه و امتداد آن تا مناطق مرزی بخش شرقی آن با عراق مشاهده کرد، منطقه ای که ارتش عربی سوریه و متحدانش به سرعت کنترل مواضع داعش را به صورت قابل توجه و تأثیرگذار در دست می گیرند. این موضوع به صورت ویژه در شرق حماه و حمص و جنوب الرقه و شمال السخنه قابل مشاهده است. آمریکایی ها با خشم به این تحولات دراماتیک نگاه می کنند و به دنبال راهکار و مانوری می گردند که این روند را به تاخیر بیندازند. هدف از این مانور ایجاد جایگزینی است که قبل از تسلط ارتش در مناطق تحت کنترل سوریه آن را اجرایی کنند.بر کسی پوشیده نیست که مانور هایی که یگان های آمریکایی در زمینه هدف قرار دادن مستقیم نیروهای مشروع سوریه و متحدانش در بسیاری از مواضع انجام می دهند، در راستای جلوگیری از جنگ فراگیر این گروه ها ضد داعش است که می توان مهم ترین آنها را در مواد زیر برشمرد:

هدف قرار دادن مواضع ارتش سوریه به صورت مستقیم توسط بمب افکن های آمریکایی در منطقه جبل الثرده در جنوب غرب فرودگاه دیر الزور با ده ها حمله هوای متمرکز٫ بعد از اینکه ده ها تن از عناصر ارتش در این حملات هوایی کشته شدند، نیروهای گروه تروریستی داعش به این مواضع حمله کردند و کنترل موقعیت الثرده را در دست گرفتند. این منطقه نقطه اساسی در روند حمایت از فرودگاه و دفاع از شهر دیرالزور بود.

اجرای عملیات هلی برن یگان های ویژه آمریکایی در غرب فرات در منطقه الطبقه و تأمین حمل و نقل سری تعداد زیادی از عناصر نیروهای دموکراتیک سوریه که کنترل الطبقه به همراه فرودگاه و تقاطع مسیرهای استراتژیک ارتباط دهنده دیر حافر در شرق حلب و ورودی جنوبی الرقه را در دست بگیرند. هدف از این عملیات جلوگیری از پیشروی ارتش عربی سوریه به سمت شهر الرقه بود. هدف قرار دادن مکرر نیروهای ارتش عربی سوریه و متحدان این کشور در مناطق مرزی التنف با عراق که توسط جنگنده بمب افکن های آمریکایی صورت گرفت و هدف از آن کنترل پیشروی سریع این نیروها بود. آمریکا به این ترتیب می خواست جلوی این عملیات را که به دنبال تحقق ارتباط میدانی بین نیروهای عراقی و یگان های الحشدالشعبی با ارتش سوریه بود را بگیرد. بمب افکن های آمریکایی همچنین منطقه الرصافه واقع در غرب محور الطبقه- الرقه را به صورت مستقیم هدف قرار دادند. این اقدام با هدف مانع تراشی و تأخیر در روند پیشروی یگان های نظامی مشروع سوریه شد که به دنبال تسلط بر ورودی های جنوبی شهر الرقه بودند. این درگیری ها حیاتی ترین و استراتژیک ترین درگیری در روند جنگ آزادسازی شهر الرقه بعد از جداسازی آن از دیرالزور و اطراف بود.

با وجود اینکه یگان های ارتش عربی سوریه و متحدانش هدف حملات مستقیم یگان های هوایی آمریکا قرار گرفتند و این حملات آسیب های تأثیرگذاری را در روند تحولات میدانی در مکان ها و زمان های تأثیرگذار وارد کرده اند، اما این یگان ها همچنان به پیشروی های خود ادامه دادند و خسارت های خود را نادیده گرفتند. پایداری آنها مانند پایداری در سالهای جنگ ضد سوریه بود. آنها به پیشروی های خود در صحرای سوریه از تدمر در شرق گرفته تا شمال و جنوب ادامه دادند تا اینکه به مرزهای عراق در شمال التنف رسیدند. آن ها با آزادسازی ده ها هزار کیلومتر از اراضی تحت سلطه داعش در فاصله زمانی بی سابقه، منطقه تحت نفوذ خود را گسترش دادند و دهها موقعیت اساسی در عمق صحرای سوریه و ورودی های شرقی این کشور را تحت کنترل خود گرفتند. آمریکایی ها با دیدن این مواضع که ارتش عربی سوریه با حمایت متحدانش آزاد کرد، غافلگیر شده بودند. این موضوع باعث می شود که حاشیه مانور گسترده ای به ارتش داده شود، به همین علت بود که آنها سعی کردند جلوی این پیشروی ها را بگیرند، اما متوجه شدند که نمی توانند از طریق هدف قرار دادن مستقیم، با این پیشروی ها مقابله کنند، لذا طبق عادت خود سعی کردند موضع زشتی را در پیش بگیرند از طریق تریبون نظامی خود که شامل سخنگوی ائتلاف می شد، مدعی شدند که مانع پیشروی تانک های ارتش عربی سوریه برای مقابله با داعش در منطقه نهر الفرات نمی شوند. طبعا منظور از این سخنان منطقه بین القائم و دیرالزور تا المیادین و ابوحمام بود. هدف آنها از این مانور تبلیغاتی دور کردن ارتش عربی سوریه از تمرکز در مناطق شمال غربی صحرای سوریه در شرق حماه و حمص بود. آنها می خواستند کمینی را برای هدف قرار دادن یگان های ارتش در عمق صحرای سوریه بین منطقه السخنه و دیرالزور انجام داده و تلاش های ارتش را قبل از آزادسازی مناطق مذکور از دست داعش متفرق کنند.طبعا فریب کاری آمریکایی ها ضد رهبران ارتش عربی سوریه مخفی نماند، لذا آنها با هوشمندی و مانوری غافلگیر کننده فشارهای خود بر حومه شرقی حمص و حماه را ادامه دادند. این در حالی بود که امکانات مناسبی از ناحیه میدانی و نظامی برای پیشروی در شرق السخنه به سمت دیرالزور وجود داشت. این یگان ها این روزها آخرین مراحل تشدید محاصره ضد عناصر داعش را در مواضع حومه حمص و حمص در مناطق باقیمانده در دست داعش تکمیل می کنند. آنها به این ترتیب سعی دارند به مناطق تحت سلطه داعش قبل از رسیدن به دیرالزور پایان داده و از عمق استراتژیک بالغ بر ۱۰۰ هزار کیلومترمربع در این درگیری ها استفاده کنند.