پایان ماموریت لوی هندر سون در ایران

چهار روز پس از آغاز بهره برداری از نفت ایران توسط کنسرسیوم شرکتهای نفت و سه هفته بعد از دیدار شاه از آمریکا و دادن وعده پیوستن به اتحادیه نظامی غرب و ۱۶ ماه پس از براندازی ۲۸ مرداد، …

چهار روز پس از آغاز بهره برداری از نفت ایران توسط کنسرسیوم شرکتهای نفت و سه هفته بعد از دیدار شاه از آمریکا و دادن وعده پیوستن به اتحادیه نظامی غرب و ۱۶ ماه پس از براندازی ۲۸ مرداد، «لوی هندر سون» دیپلمات ضدشوروی آمریکا که به معاونت خارجه این کشور منصوب شده بود تهران را ترک کرد. وی از سال ۱۹۵۱ (۱۳۳۰ ) سفیر آمریکا در تهران شده بود و شهرت دارد که یکی از طراحان جریان ۲۸ مرداد بود. هندر سون که در سال ۱۹۵۷ بازنشسته و در سال ۱۹۸۶ در یک خانه سالمندان در گذشت از سال ۱۹۲۲ وارد کار دیپلماتیک شده بود.

هندرسون که در آرکانزا به دنیا آمده بود و پدرش کشیش بود از آغاز کار کمر به جلوگیری ازگسترش کمونیسم و نفود شوروی بسته بود .او در دهه ۱۹۲۰ در آمریکا کار بررسی میزان همکاریهای چپهای این کشور با شوروی را برعهده داشت و سپس با تبعیدیان و فراریان از شوروی تماس برقرار کرد و آنگاه مامور در کشورهای بالتیک شد تا از نزدیک فعالیت های شوروی را زیر نظر داشته باشد.

پس از برقراری مناسبات سیاسی میان آمریکا و شوروی در دهه ۱۹۳۰ ، هندر سون در سفارت تازه تاسیس امریکا در مسکو صاحب مقام شد و سپس همین کار را در کشورهای اروپای شرقی داشت. وی بااین تجربه وسیع، از فرصت فشار شوروی به ترکیه و بپاخیزی کمونیستهای یونان استفاده کرد و با کمک جورج کنان ترومن را قانع به در پیش گرفتن سیاست تازه ای کردند که منجر به صدور دکترین ترومن و محاصره شوروی و اتحاد نظامی باترکیه و کمک گسترده به دولت یونان شد.

هندرسون که پس از کمونیسم ، نفت را یک مسئله دردسر ساز دیگر تشخیص داده بود خواست که به ماموریت عراق فرستاده شود و در اینجا دقیقا از اوضاع جهان عرب و ساست نفت آگاه شد؛ به گونه ای که هنگام بحث از تقسیم فلسطین میان یهودیان و اعراب نظر دیگری را مطرح ساخت و چون موفق نشد فکر خود را به کرسی بنشاند ماموریت هند گرفت و در پی ملی شدن نفت ایران و تبدیل تهران به کانون خطر و حساس شدن اوضاع ، سفیر امریکا در تهران شد. وی ازدکتر مصدق تا آنجا که کارهای او به تقویت ناسیونالیسم ایرانی و گسترش دمکراسی می انجامید جانبداری کرد زیرا که با این این دو عامل از پیشرفت کمونیسم و بسط نفود شوروی جلوگیری می شد ، ولی از لحظه ای که احساس کرد ادامه تحریم اقتصادی ایران از سوی انگلستان زندگی را بر مردم سخت کرده و متمایل به حزب توده شده اند و در چند تظاهرات قدرت این حزب را به چشم دید تغییر نظر داد و نه تنها از توطئه های انگلستان بر ضد دکتر مصدق جلوگیری نکرد بلکه در صدد همکاری با مساعی بر اندازی دکتر مصدق و روی کار اوردن مقامهای ایرانی موافق اتحاد ایران با غرب و سپردن کار نفت به شرکتهای غربی بر آمد و با دو ــ سه رفت و آمد سریع به خارج از ایران در تابستان ۱۳۳۲، مسئله ایران به سودغرب حل شد و ....