چهارشنبه, ۲۶ دی, ۱۴۰۳ / 15 January, 2025
قلابدوزی رشت
یکی از قدیمیترین انواع رودوزی‌های ایرانی که سابقه قدمت آن حتی به سالهای ۵۵۰ تا۳۳۰ پیش از میلادی می‌رسد قلاب دوزی است که طی آن زمینه ی پارچه به وسیله ی‌نخهای ابریشمین رنگین به گونه یی بسیار زیبا تزئین میشود.
درباره ی سابقه ی تولید این هنرصنعت در ایران، گفتنی است که: طی حفریات‌باستانشناسی در مط‌نقه ی لولان در منتهی الیه شرق ایران قط‌عاتی از ملیله دوزی و قلابدوزی پیدا شده که احتمالا تعلق به دوره ی هخامنشیان دارد. همچنین اسنادی در دست‌‌است که نشان میدهد در سالهای نخستین بعد از ظهور اسلام به موازات بافت پارچه‌های‌پشمی و پرده‌های ابریشمی فاخر در شهر فسا، فرشهای عالی در جهرم و جامه‌های حریر و‌پرند در اصفهان نوعی قلابدوزی بسیار خوب نیز در طبرستان (مازندران فعلی) رواج داشته‌است.
قلابدوزی که در گذشته در شهرستان رشت کاملا رایج بود و تعداد زیادی از افراد بومی‌‌منطقه به آن اشتغال داشته اند در حال حاضر از گستردگی پیشین برخوردار نیست ولی با‌اینهمه تنها مرکز تولید مصنوعات قلابدوزی محسوب میشود و گو اینکه هم اینک نوعی‌‌قلابدوزی شبیه آنچه در رشت جریان دارد در مهاباد نیز رایج است ولی هیچگونه شباهتی‌بین تولیدات این دو شهر به چشم نمیخورد. چرا که قلابدوزی رشت و مهاباد اگرچه هر دو به یک شیوه انجام میشود و ابزار کار و نقوش آنها نیز تقریبا همسان است ولی تولیدات‌مهاباد عمدتا در بردارنده ی رنگهای سیاه و سفید بوده و فاقد تنوع رنگ محصولات رشت‌‌میباشد.
ابزار کار قلابدوزان بسیار ساده کم حجم و ارزان قیمت است و مهمترین آن وسیله یی است فلزی و تا حدودی شبیه به قلابهای معمولی با این تفاوت که قسمت نوک آن بر خلاف سایر‌قلابها تیز و فاقد انحنای قلابهای عادی می‌باشد و در عوض دارای یک بریدگی مورب در‌فاصله ی پنج میلی متری نوک قلاب است.
این وسیله که متشکل از میله یی هفت سانتی متری است در انتها به سطحی قاشق مانند با‌ضخامت تقریبی پنج میلی متر ختم میشود و دارای دسته یی خراطی شده می‌باشد.
جریده یکی دیگر از وسایل کار قلابدوزان است که مشتمل بر دو قطعه چوب بط‌ول ۱۰۰سانتیمتر، عرض ۱۰ سانتیمتر و ضخامت ۵ سانتیمتر می‌باشد که از یک سو به وسیله میخ‌بیکدیگر متصل و در سوی دیگر به وسیله ی مانعی که در فاصله ی ۴۰ سانتیمتری از انتهای‌وسیله گذاشته شده از یکدیگر جدا و حالتی تقریبا گیره مانند دار و براحتی می‌توان آنرا از‌طریق سفارش دادن به تجار یا با کمک دو قطعه تخته ی صاف تهیه کرد.
پارچه ی مورد نیاز در قلابدوزی ماهوت مرغوب برنگهای تیره مانند سیاه، آبی سیر، زرشکی،قرمز تند، قهوه یی و نیز نخ ابریشم طبیعی تابیده (چپ تاب) در رنگهای متنوع و دلخواه‌است.
نحوه تولید
طرحی را که باید روی پارچه ماهوتی پیاده کنند قبلا روی کاغذی که ابعاد آن کمی بزرگتر از‌اندازه ی پارچه ی ماهوت است ترسیم نموده و سپس با یک سنجاق تمامی خط‌وط طرح را در‌روی کاغذ با فواصل نزدیک به هم سوراخ میکنند. آنگاه مقداری گچ روی کاغذ ریخته کاملا‌آنرا روی صفحه ی کاغذ پخش می‌نمایند تا از داخل سوراخهای کاغذ بر روی ماهوت نقش‌ببندد بعدا از برداشتن کاغذ از روی ماهوت، طرح مورد نظ‌ر روی ماهوت قلمگیری شده‌صنعتگر با کمک قلابی که ساختمان آن تشریح شد شروع به دوخت می‌نماید.
شیوه ی کار قلابدوزان به این صورت است که ابتدا روی یک چهار پایه ی کوتاه نشسته و یک‌‌قسمت از پارچه را در لای دهانه ی جریده قرار داده و به کمک زانوانشان آن را به هم‌‌میفشرند تا پارچه خارج نشود آنگاه یک سر نخ را گره زده و در حالیکه قلاب را از روی پارچه‌‌به داخل فرو برده‌اند گره را در شیار قلاب استوار نموده و آنرا از پارچه بیرون می‌کشند و‌در شرایط‌ی که نخ خارج شده از پارچه حالت یک نیم دایره را به خود گرفته در فاصله یی‌‌معین، مجددا قلاب را به داخل پارچه فرو برده و نخ را بر روی شیار قلاب استوار کرده و‌قلاب را از پارچه خارج می‌نمایند. به این ترتیب نیم دایره ی قبلی سفت شده و برروی کار‌مینشیند، در حالیکه نیم دایره ی جدیدی که به وجود آمده به صنعتگر امکان میدهد تا‌مجددا قلاب را به داخل پارچه فرو برده و با تکرار این حالت است که نقشی زنجیره یی بر‌پارچه می‌نشیند.
از قلابدوزی در حال حاضر باری تزئین سجاده جا قرآنی، لبه ی پرده، رومیزی، رویه کوسن،لبه یقه، دامن و پیش سینه ی لباسهای زنانه رویه ی دمپایی‌های زنانه کلاهک آباژورسقف‌آویزهای پارچه یی و..... استفاده به عمل می‌آید.
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست