زمینهای دیگر فراسوی منظومه ی شمسی كجایند

یكی از سحر آمیز ترین حوضه های تحقیقات نجومی در سالهای اخیر, تحقیق در مورد سیاره های دیـگری شبیه به زمین است كه بدور ستاره ای شبیه به خورشید می چرخند, می باشد

یكی از سحر آمیز ترین حوضه های تحقیقات نجومی در سالهای اخیر، تحقیق در مورد سیاره های دیـگری شبیه به زمین است كه بدور ستاره ای شبیه به خورشید می چرخند، می باشد.

در سالهای اخیر، حدود ۱۰۰ سیاره كشف شده اند كه در مدارهایی، حول ستارهای دیـــگر می چرخند، اما هیچـــكدام از این شبه سیــارات به طور جزئی شبــیه زمین نیستند. بر طبق آخــرین شبیه سازیهای رایانه ای

توسط پروفسور جونز(Barrie Jones) و پروفسور نیك اسلـــیپ(Nick Sleep) از دانشـــگاه آزاد، میلیونها جهان زمــینی شكل می توانند در كهــكشانها پراكنده شده باشند، ولی برای شنـــاسایی آنها فقط باید منتظر پیشرفت كافی تلسكوپ ها باشیم.

پروفسور جونـــز می گوید:« با اینكه ما هنوز قابلیت آشــكار سازی كششـهای جـذر و مـدّی، مانند زمین را نداریم، اما می توانیم به طور تئوری، این موضوع كه، منظومه های سیاره‌ای، یك سیاره شبیه زمین دراند را، اثبات نماییم.

پروفسور جونز و پروفسور اسلــیپ مشغول استفــاده از یك برنامه‌ی رایانه‌ای هستند تا زمینهایی را كه كاملاً شرایط زمین در مظومه‌ی شمسی را دارند در منظومه‌های سیــاره‌ای شناخته شده قرار دهند، برای كه بفهمند این سیاره‌ی كوچك،‌ یعنی زمین قبل از اینكه توسط چنـگال كششی عظیم همسایگان غول پیكرخودجذب شوند، چه مدت دوام می آورد.

در همایش كشوری انــگلستان در شهـر بریستول، پروفـسور جونز گــفت:« نتایج شبــیه سازی آنها در مورد مــدارهای سیـاره‌ای همراه با مناطق قابل زندگی نزدیك ستارگـــان(كه عموماً با نام مناطق گـــولدی لاك معروفند)، مناطقی هستند كه دمای آنجا اجـازه می‌دهد، آب به صورت مایـع روی سیـارهای زمـیـنی شـكل موجود باشد.»

هر سیاره ای كه در این مناطق یافـت شده است، جای طبیـــعیِ بالــقوه ای برای زندگی می توانـد باشد، در برخی منظومه‌ها،‌یك یا بیشتر از سیـاره‌های غول پیـكر خـیلی نزدیك و چسبـــیده به مناطــق قابل سكـونت هستند، به همین علت زمین نمی تواند در یك مدار پایدار باقی بماند.

اما در منظومه های دیگر، امكان بقای درازمدت وجود دارد، بنا براین منظومه ها باید از اهداف مهم و درجه اول، در تحقیقاتِ زندگی آنسوی منظومه های شمسی باشند.

منظومه‌ای تاكنون خیلی شبیه به منظومه ی شمسی بوده است منظومه‌ی Urasae Majoris ۴۷ می باشد. این منظومه دارای یك ستاره از نوع خورشیـــد ولی مسن تر از خورشیـــد می باشد كه با نام UMa ۴۷ معروف است.

این به آن معناست كه این ستاره كمی داغتر و درخشان تر از خورشید است، بنا براین منطقه‌ی قابل سكونت این منظومه باید كمی دور تر از این ستاره به نسبت فاصـله‌ی زمین تا خورشیـــد باید باشد. این منــــظومه از حدود۱AU تا حدود ۱.۹AU گسترده شده است، در حالیكه منظــــومه‌ی شمسی امروزی ما، از ۰.۸AU تا ۱.۷AU كشیده شده است( به طور تقریبی فاصله‌ی بین مدار ناهید تا مدار مریخ).

۱AU برابراست با میانگین فاصله‌ی بین‌خورشیدوزمین‌است‌كه‌حدود ۹۳ مایل‌یا ۱۵۰میلیون‌كیلومترمی باشد. منظمومه‌ی Uma۴۷ به داشتن دو سیاره‌ی غول پیــكر در مــدارهای اطـــراف خـود معروف است. سیاره‌ی داخلی حداقل ۵۴/۲ برابر حجم مشتری را داراست در حالیكه سیاره‌ی خارجـی از سیاره‌ی مشتری كوچكتر و شاید كم حجمتر باشد.

هر دوی این ســیارات غول پیــكر به نسبــت فاصلــه‌ی مشـتری تا خورشید، بهUMa۴۷ نزدیكتر هستند.

در دوره‌های منظومه‌ی شــــمسی، سیاره‌ی غول پیـــكر داخلی منظـــومه‌ی UMa۴۷ را می‌توان معادل كمربند سیاركها در نظر گرفت و سیـــاره‌ی غول پیــكر خارجی این منظومه را در مداری بین این كمربند و مشتری قرار داد، بنابراین این سیارات غول پیكر از محــدوده‌ی خارجی منطقه‌ی قابل زندگیِ منظومه های ستاره ای دور نیستند. با این وجود پروفسور جونز واسلیـــپ یافته اند كه علی رغم نسبت همسایــــگی و حجــم های بزرگشان، یك سیاره‌ی زمینی شكل می تواند در مدارهای مختلف و متعددی در مناطق قابل زندگـی، باقی بماند.

پروفسور جونز می گوید:«یك نـظام برای كشـــف سیارات شبه زمین و پیدا كــردن محـــلی برای زندگـی حتماًارزشمند و قابل تأمل ومی باشد.»

روی هم رفته تیم OU ( (open universityبا تكیه بر بــررسی چندین منظومه‌ی ســـیاره‌ای تـخمین می زند كه بخش مناسب این منظومه‌ها می تواند زمینهای قابل سكونت را شامل شود، حتی اگردرتمام این منظومه‌ها سیارات غول پیكری كه به اندازه‌ی فاصله‌ی مشتری تا زمین نزدیكتر باشند.

اگر این نتیجه گیری درست باشد، شبه زمین های قابل سكونت میتوانند در كهكشان زیاد باشند.

پروفسور جونز می گوید:«حداقل ۱۰۰ بیلیون زمین در راه شیـری می تواند موجود باشد و شایـــد هم خیلی بیشتر.اگر ما منظومه‌هایی شبیه منظـومه‌ی خودمان هستنــدپیدا كنیم، باید سیاره‌ای غول پیكر به اندازه‌ی قابل قبولی از مناطق قابل سكونت فاصله داشته باشد.

همه‌ی سیارات شناخته شده بزرگــتر و حجیم تر از زمین هستند. روی كاغذ، حجم و قطر آنها شبیه سیارات غول پیكر خودمان یعنی مشتری و كـــیوان هستند و غالباً از هیدروژن و هلیوم تشكیل شده اند، درست شبیه ساختار ستارگان، در حالیكه زمین از مواد سخت درست شده است.

گروه نجوم دانشگاه آزاد تحقیقات دقیــــق وگـــسترده‌ای برای بررسی سیارات تشــكیل داده است تا عبور سیارات را از مقابل ستــاره‌های مادر را مورد مطــالعه قرا دهند. دانشـــگاه هایی كه در این تحقیق همكاری می‌كنند عبارتند از: بلفاست،‌ لِستر ،كمبریج و سنت اندروز.

اگر چه قاعده‌ی عبور، برای كشـف سیـــــارات بزرگ منــــاسب است، اما این تكنیك می تواند به زودی سیاره‌هایی كه از زمین خیلی بزرگتر نیستند را كشف نماید.

مترجم: محسن شبانی