روز های سخت برای دمشق فرا می رسد

احتمال وقوع یك زلزله سیاسی در خاورمیانه نگرانی های عمیقی به بار آورده است بلافاصله بعد از انتشار مفادی از گزارش كمیته حقیقت یاب سازمان ملل متحد درباره ترور رفیق حریری ارتش لبنان به منظور جلوگیری از وقوع بی نظمی احتمالی به خیابان ها آمد و كنترل برخی شهر های مهم از جمله بیروت را در دست گرفت

حتی شهروندان لبنانی هم خطر وقوع ناآرامی و اغتشاش پس از انتشار این گزارش را به خوبی درك كردند و در یك اقدام احتیاطی از رفتن كودكان شان به مدرسه جلوگیری نمودند. با این حال دولت در بیروت تلاش می كند تا همه چیز را عادی جلوه بدهد و به همین دلیل مقامات لبنانی اعمال تدابیر فوق در شرایط كنونی و از جمله تعطیلی مدارس را تكذیب و تاكید می كنند كه گزارش دتلو مهلیس هیچ زیانی به منافع شهروندان لبنانی وارد نمی سازد. اما در همسایگی لبنان- سوریه- اوضاع اندكی تفاوت دارد. به خوبی روشن است كه در پشت ادعای عدم دخالت سوریه در ماجرای ترور رفیق حریری دمشق خود را برای مواجهه با این گزارش و اتهاماتی كه در آن به مقامات ارشد و حتی اعضای خانواده بشار اسد وارد شده آماده كرده است. دولت سوریه این اقدام های پیشگیرانه را چند هفته قبل و هنگامی كه در یك موضع گیری نسبتاً هماهنگ اعضای دولت در دمشق دست داشتن در این عملیات تروریستی را تكذیب كردند، آغاز كرد. در آن زمان اسد و همدستان در دولت سوریه به خوبی از این اظهارات كوفی عنان كه كمیته تحقیق به نتایجی علیه شهروندان سوری دست به نیافته، كمال استفاده را كردند. با این حال اسد از ایراد اتهام هایی به برخی مقامات امنیتی سوریه آگاه بود و به همین دلیل در مصاحبه ای كه از شبكه سی ان ان پخش شد تاكید كرد كه چنانچه شهروندان سوری در انجام این عملیات تروریستی نقش داشته باشند به عنوان خائن به ملت و كشور مجازات خواهند شد. دمشق افزون بر این و در یك اقدام احتیاطی دیگر پیش از انتشار گزارش كمیته تحقیق سازمان ملل متحد تیم ویژه ای را برای بررسی گزارش و تصمیم گیری درباره نحوه مواجهه با گزارش و تبعات آن را تشكیل داد و سفیر خود در سازمان ملل متحد را كه برای مشورت به دمشق فراخوانده بود، مجدداً به نیویورك گسیل داشت تا از نزدیك تحولات سازمان ملل و رایزنی های اعضای شورای امنیت این سازمان را دنبال كند. البته از اظهارات پیشین دتلو مهلیس نیز می شد این نكته كه گروه تحقیق سازمان ملل متحد از نحوه همكاری مقامات ارشد سوریه و در برخی موارد لبنان رضایت ندارد و آنان را به پنهان كاری و انحراف جریان تحقیقاتی متهم می سازد دریافت كرد. به ویژه حضور مشاور حقوقی وزارت امور خارجه سوریه كه علاوه بر انجام وظیفه به عنوان وكیل تحقیق شوندگان مسئول انعكاس اظهارات آنها به دولت سوریه بود گروه تحقیق را به این نتیجه رسانده بود كه احضارشدگان سوری در مقابل قاضی تحقیق چندان راحت سخن نمی گویند. مهلیس هم این نكته را بارها بیان كرده بود كه اگر احضارشدگان در جایی خارج از سوریه مورد بازجویی قرار می گرفتند با خیال آسوده تری به پرسش ها پاسخ می دادند، اما دولت سوریه هرگونه اعمال فشار بر شاهدان سوری را رد و تاكید می كرد كه حضور وكیل شهود برای سوری ها كاملاً قانونی و منطقی است. همان طور كه انتظار می رفت، سوری ها تمامی موارد اتهامی مطرح شده را رد كرده و تاكید كرده اند كه مقامات سوری هیچ نقشی در اجرا و طراحی این عملیات تروریستی نداشته اند. به این ترتیب دمشق اتهاماتی كه در مورد ارائه گزارش های نادرست از سوی فاروق الشرع وزیر امور خارجه و نیز اتهاماتی كه در خصوص دست داشتن مقامات ارشد سرویس های اطلاعاتی سوری مانند آصف شوكت (داماد حافظ اسد) و رستم غزاله رئیس وقت نیرو های امنیتی سوریه در لبنان را تكذیب و انتشار گزارش مهلیس را سرآغاز سلسله اقداماتی كه می تواند به انزوای سیاسی دمشق بینجامد، ارزیابی می كنند. در این خصوص ولید ؟ معاون وزیر امور خارجه سوریه به فیگارو گفته است كه گزارش كمیته تحقیق نخستین بند از طرح مشترك فرانسه و آمریكا به منظور افزایش فشار ها علیه سوریه است. این مقام سوری همچنین اضافه كرده كه بند دوم این طرح اعمال تحریم های اقتصادی علیه دمشق با استفاده از ابزار شورای امنیت و گام سوم آن جدا ساختن سوریه از همسایگان خود از جمله فلسطین، عراق و لبنان و سوق دادن دمشق به انزوای سیاسی است. البته گزارشگران هم طی روز های گذشته از افزایش فعالیت های دیپلماتیك ایالات متحده علیه سوریه سخن گفته و تاكید كرده اند محور این فعالیت های دیپلماتیك كه عمدتاً در سازمان ملل صورت می گیرد، تشدید فشار ها علیه سوریه است. این گزارشگران می گویند كه یك روز پیش از انتشار گزارش مهلیس، رایس در ملاقات غیرمنتظره با كوفی عنان با دبیركل سازمان ملل متحد هنگام صرف صبحانه گفت وگو كرد. مك كورمك یكی از سخنگویان وزارت امور خارجه آمریكا كه این خبر را تائید كرد تنها توضیح داد كه محور این گفت وگو ها سوریه بوده است. خبرنگاران همچنین از تشدید تلاش های جان بولتون سفیر آمریكا در سازمان ملل متحد خبر می دهند.

در این میان بیانیه شنبه گذشته كابینه لبنان به خوبی نشان می دهد كه مقامات لبنانی در این شرایط دشوار كه حتی ممكن است پای همكاران لحود هم به این پرونده خطرناك كشید شود، ترجیح داده اند كه فاصله ایمنی از سوریه را حفظ كنند. در این بیانیه كه شنبه شب گذشته انتشار یافت دولت لبنان بدون موضع گیری صریح درباره متن بیانیه تنها خواستار تداوم این تحقیق و روشن شدن نقش مظنونان پرونده در اجرای این عملیات تروریستی شده است. در این بیانیه كابینه لبنان بدون نام بردن از سوریه خواستار همكاری تمامی كشور های ذی نفع در این پرونده به منظور شناسایی و بازجویی از متهمان شده است. ناظران با توجه به بیانیه اخیر سعد الحریری پسر ارشد رفیق حریری كه بدون نام بردن از مقامات امنیتی سوریه و لبنان خواستار اجرای عدالت درباره این پرونده و شناسایی و مجازات عاملان این عملیات تروریستی شد، بیانیه كابینه لبنان را نشانه تعمیق اختلاف میان بیروت _ دمشق ارزیابی و ابراز عقیده می كنند كه با تداوم چنین موضع گیری هایی ممكن است فواد سنیوره و همكارانش در كابینه لبنان به دومین دشمن اسد بعد از اسرائیل تبدیل شوند. با این همه روز های سخت تری برای دمشق نیز قابل پیش بینی است. در اجلاسی كه فردا شورای امنیت برگزار می كند، دولت های ایالات متحده، فرانسه و بریتانیا كه عمده مخالفان دولت اسد را تشكیل می دهند و در این باره از حمایت اتحادیه اروپا برخوردارند، تلاش خواهند كرد تا دمشق را به باقی ماندن در مقابل میز محاكمه وادار نمایند. همچنین انتظار می رود كه این دولت ها به اتخاذ نوعی تدابیر تنبیهی علیه دمشق مبادرت ورزند. در این میان نكته دشوار و آزاردهنده برای مقامات سوری آن است كه اگرچه این مقامات گاهی از وجود دوستانی مانند روسیه در شورای امنیت سخن می گویند اما در شرایط جاری شاید هیچ راهی جز تحمل این شرایط دشوار و یا حتی تدابیر سختگیرانه تر دشمنان برای دمشق باقی نمانده باشد.

نادر كریمی جونی