چهارشنبه, ۲۶ دی, ۱۴۰۳ / 15 January, 2025
مجله ویستا

اجرای توافق ایران و ۶ قدرت جهانی


اجرای توافق ایران و ۶ قدرت جهانی

امروز زمان «وفای به عهد» است شش کشور بزرگ جهان از امروز در معرض قضاوت قرار می گیرند تا پای عهد و توافقی که با ایران بسته اند, بایستند توافقی که ابتدای آذرماه در ژنو منعقد شد, از امروز اجرای آن آغاز می شود

امروز زمان «وفای به عهد» است؛ شش‌کشور بزرگ جهان از امروز در معرض قضاوت قرار می‌گیرند تا پای عهد و توافقی که با ایران بسته‌اند، بایستند؛ توافقی که ابتدای آذرماه در ژنو منعقد شد، از امروز اجرای آن آغاز می‌شود. بر مبنای این توافق طرف ایرانی فعالیت‌های هسته‌ای خود را محدود کرده و طرف غربی نیز برخی تحریم‌ها را حذف می‌کند. اجرای مفاد توافق ژنو که فعلا برای دوره‌ای شش‌ماهه تعیین شده، نتیجه ساعت‌ها مذاکره اعضای گروه ۱+۵ (آمریکا، انگلیس، فرانسه، روسیه، چین و آلمان) است که تحت‌نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انجام می‌گیرد. به‌همین دلیل از روز شنبه «ماسیمو آپارو» مسوول دفتر ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و چند بازرس دیگر این آژانس وارد تهران شدند. شاید با چمدان‌های آهنی و وسایل دیگری که برای بازرسی از تاسیسات هسته‌ای ایران که به آن نیاز دارند. اولین مقصد آنها برای اطمینان از توقف غنی‌سازی ۲۰‌درصدی اورانیوم تاسیسات نطنز و فردو است تا در مقابل گزارش آنها، دستور توقف برخی تحریم‌های تهران نیز صادر شود. در ازای محدودیت شش‌ماه فعالیت‌ غنی‌سازی اورانیوم در ایران، چهار‌میلیاردو۲۰۰‌میلیون‌دلار از اموال بلوکه‌شده ایران در هشت قسط آزاد می‌شود، همچنین تحریم صادرات محصولات پتروشیمی و واردات محصولات مربوط به صنعت خودروسازی ایران، طلا و فلزات گرانبها و بعضی تحریم‌های دیگر متوقف شود. گفته می‌شود دارایی‌های بلوکه‌شده ایران در خارج صد‌میلیارددلار است.

تهران خواستار سرعت است

محمدجواد ظریف، وزیرخارجه ایران همزمان با ورود بازرسان به تهران، گفت: «ما و کشورهای غربی حداکثر ظرف یک‌سال باید طرح جامع را به اجرا بگذاریم و معتقدیم که هر چه سریع‌تر باید گام نهایی اجرایی شود.» او از آمادگی ایران برای اجرای گام نخست توافق هسته‌ای ژنو خبر داده و خواستار سریع‌تر اجراشدن گام نهایی شده است. البته او اذعان کرده برای «رسیدن به توافق نهایی، مذاکرات دشواری پیش‌ر‌و است.» این در حالی است که همزمان تهران از متن توافقی که از سوی کاخ سفید به‌عنوان متن قرارداد ژنو منتشر شده، ناراضی است. «بعضی کشور‌ها به‌دلایل داخلی از ابتدا سعی کردند به جای انتشار اصل سند سایر موارد [توافق‌های شفاهی] را منتشر کنند. متن اصلی سند و توافق‌های شفاهی در اختیار مسوولان جمهوری اسلامی ایران است و چیز پنهانی وجود ندارد.»همزمان عباس عراقچی، معاون ظریف نیز بر همین نکته تاکید کرده که «انتشار این سند غیررسمی به معنای رسمیت‌دادن و ایجاد حالت الزام‌آور برای آن است؛ هرچند که ما چیزی برای پنهان‌کردن نداریم و این سند را هم برای مراجع مختلف ارسال کرده‌ایم. دلیل مخالفت با این اقدام آمریکا آن است که انتشار این سند به معنای رسمیت‌دادن به آن است در حالی که به هیچ‌وجه صلاح مواضع مذاکراتی دو طرف نیست. به احتمال زیاد دولت آمریکا زیرفشار نمایندگان کنگره اقدام به انتشار این سند غیررسمی کرده است تا به تعبیرشان، اطلاع‌رسانی آنها شفاف شود؛ در واقع با توجه به مشکلات کاخ سفید با کنگره، این موضوع به صورت «برداشت یک‌سویه» برای مصرف داخلی تهیه شده است و از نظر ما ملاک قضاوت و ارزیابی نیست.»

آژانس، ناظر بی‌پول

یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی عصر جمعه گزارش چهارصفحه‌ای از فرآیند کار آژانس در مورد اجرای متن توافق منتشر کرد. در این گزارش آمده «طبق طرح اقدام مشترک، «یک کمیسیون مشترک از E۳/ EU+۳ تاسیس می‌شود تا بر اجرای اقدامات کوتاه‌مدت و حل مشکلاتی که ممکن است به‌وجود آید، نظارت داشته باشد، در حالی‌که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مسوول راستی‌آزمایی اقدامات هسته‌ای است. این کمیسیون مشترک با آژانس برای تسهیل حل مسایل نگران‌کننده گذشته و حال همکاری می‌کند.»آمانو یادآوری کرده که «مدیرکل آژانس درخواست کرد که یک نشست شورای حکام در تاریخ ۲۴ ژانویه ۲۰۱۴ برگزار شود تا او بتواند با اعضای شورای حکام درباره نظارت و راستی‌آزمایی آژانس در رابطه با اقدامات هسته‌ای که در طرح اقدام مشترک ذکر شد، مشورت کند.»در گزارش آمانو با برشمردن موارد محدودیت در برنامه هسته‌ای ایران، در مورد افزایش نظارت بر فعالیت هسته‌ای کشور ما آمده است: «ارایه اطلاعات مشخص‌شده به آژانس، از جمله اطلاعات مربوط به برنامه‌های ایران برای تاسیسات هسته‌ای‌اش، توصیف هر ساختمانی که در هر یک از سایت‌های هسته‌ای قرار دارد، توصیف دامنه عملیات‌ها برای هر مکانی که در فعالیت‌های هسته‌ای مشخص‌شده شرکت دارند، اطلاعات در زمینه معادن و کارخانه‌های اورانیوم و اطلاعات در زمینه منابع. این اطلاعات در عرض سه‌ماه پس از اتخاذ این اقدامات ارایه خواهد شد.

- ارایه یک DIQ به‌روزشده به آژانس برای رآکتور اراک که آن را IR-۴۰ نامیده است.

- گام‌هایی برای موافقت با آژانس در زمینه نهایی‌کردن رویکرد پادمانی برای رآکتور اراک که آژانس آن را IR-۴۰ نامیده است.

- دسترسی روزانه بازرسان آژانس هنگامی که بازرسان برای راستی‌آزمایی اطلاعات طراحی، موجودی داخلی و موجودی فیزیکی حضور ندارند و بازرسی‌های سرزده با هدف دسترسی به گزارشات نظارتی آفلاین در فردو و نطنز لازم است.»آمانو اظهار کرده که بازرسان آژانس توانستند به «کارگاه‌های مونتاژ سانتریفیوژ»، «کارگاه‌های تولید روتور سانتریفیوژ و تاسیسات انبار»، معادن و کارخانه‌های اورانیوم دسترسی پیدا کنند.آمانو یادآوری کرده که «تخمین اولیه دبیرخانه از هزینه فعالیت‌های راستی‌آزمایی و نظارتی آژانس در رابطه با طرح اقدام مشترک که می‌تواند در مراحل بعدی تغییر داده شود نشان می‌دهد که به یک مبلغ اضافی در حدود شش‌میلیون‌یورو در شش‌ماه نیاز است.» آمانو تاکید کرده که دبیرخانه در حال بررسی روشی است برای اجرای طرح اقدام مشترک که «با آن دسته از عناصر توافق که به آژانس مربوط است بتواند اجرایی شود، از جمله تامین بودجه و پرسنل.»مدیرکل آژانس تاکید کرده که علاوه بر گزارش‌های سه‌ماهه‌اش قصد دارد گزارش‌های ماهانه‌ای هم در مورد اجرای فعالیت‌های نظارتی و راستی‌آزمایی آژانس در رابطه با اقدامات هسته‌ای ذکرشده در طرح اقدام مشترک در اختیار شورای حکام قرار دهد.» او در آخر به شورای حکام توصیه کرده که به گزارش مدیرکل توجه کند.

بازدید ماهانه از رآکتور اراک

روز گذشته نیز سخنگوی سازمان انرژی اتمی از گفت‌وگوهای میان مسوولان فنی و کارشناسی این سازمان و هیات بازرسان آژانس درباره آماده‌سازی نظارت بر اجرای توافق ژنو خبر داد. بهروز کمالوندی به «ایسنا» گفت: «مهم‌ترین اقدام هسته‌ای ایران در روز نخست تعلیق غنی‌سازی ۲۰‌درصد است. همچنین در روز نخست فرآیند رقیق‌سازی نیمی از ذخایر اورانیوم ۲۰‌درصد ایران آغاز می‌شود.»او همچنین گفت: «ماشین‌های سانتریفیوژ که تاکنون غنی‌سازی ۲۰‌درصد انجام می‌دادند، پس از تعلیق این روند بلافاصله برای تولید اورانیوم تا غنای پنج‌درصد آماده می‌شوند.»به گفته سخنگوی سازمان انرژی اتمی «از این پس هرماه بازرسان آژانس از رآکتور اراک بازدید می‌کنند.»توافق ژنو در حالی اجرایی می‌شود که بسیاری مشخص‌نبودن گام نهایی توافق را یکی از نقاط ضعف آن می‌دانند. عراقچی در این زمینه به «ایرنا» گفته: «زمان انجام مذاکرات نهایی ایران و ۱+۵ در دیدار محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه و خانم کاترین اشتون، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بررسی و تعیین می‌شود.»