پروتئین و لبنیات هم جایگزین دارند هم ندارند!

پیش از آنکه بخواهیم نقش غذا و مواد غذایی را در رشد انسان به‌خصوص کودک، بررسی کنیم، بهتر است تعریفی از آن داشته باشیم...
به مجموعه بهره‌مندی‌های انسان در بعد جسمی و روانی از طبیعیات …

پیش از آنکه بخواهیم نقش غذا و مواد غذایی را در رشد انسان به‌خصوص کودک، بررسی کنیم، بهتر است تعریفی از آن داشته باشیم...

به مجموعه بهره‌مندی‌های انسان در بعد جسمی و روانی از طبیعیات و معنویات که از راه‌های گوناگون تامین می‌شود، غذا گفته می‌شود. این یک تعریف جامع و کلی است. موادمغذی انرژی‌زا را هم می‌توان به ۳ گروه کربوهیدرات‌ها، پروتئین و چربی‌ها تقسیم کرد. غذا در تولید انرژی و حرارت در بدن و ترمیم و بازسازی سلول‌های آن و تامین رشد و تنظیم واکنش‌های بیوشیمیایی بدن نقش مهمی دارد. دوران کودکی و دوران نوجوانی، مهم‌ترین دوره‌های رشد انسان است و هر نوع کوتاهی در برنامه غذایی می‌تواند لطمه‌های جبران‌ناپذیری به فرد بزند. یکی از مواد مورد نیاز بدن، به‌خصوص در دوران کودکی و نوجوانی، پروتئین است. از آنجا که این ماده غذایی در دوران رشد نقش بسزایی در سریع‌ترشدن رشد و افزایش حجم عضلات دارد، وجود آن در برنامه غذایی ضروری است. پروتئین‌های حیوانی در تخم‌مرغ، ‌گوشت، پنیر، شیر و پروتئین‌های گیاهی در غلات و حبوبات وجود دارد. سبزی‌ها و میوه‌ها، انواع گوشت، حبوبات،‌ لبنیات و غلات تامین‌کننده رشد کودک هستند و هیچ جایگزینی برای آن نمی‌توان در نظر گرفت.

شرایط اقتصادی امروز و تغییرات به‌وجود آمده در بازار ارز روی بسیاری از کالاهای مورد نیاز مردم تاثیر گذاشته است و باعث شده خانواده‌های کم‌درآمد تغییرات اساسی در برنامه غذایی خود بدهند که در بعضی مواقع این تغییرات خطرساز است. بنا بر گفته‌های برخی مسوولان، نوسانات نرخ ارز نباید تاثیری روی مواد اولیه و کالاهای اساسی از جمله غذا و دارو داشته باشد، اما عملا این نکته در خریدوفروش رعایت نمی‌شود و هر روز شاهد بالا رفتن قیمت اجناس هستیم. گنجاندن برخی مواد در برنامه غذایی واجب و ضروری است و هیچ تغییری در آن نمی‌توان ایجاد کرد. پروتئین و لبنیات از موادغذایی‌ای هستند که هیچ جایگزینی برای آنها وجود ندارد و نمی‌توان حذفشان کرد. در سنین بزرگسالی، شاید بتوان حبوبات را جایگزین گروه‌های گوشتی کرد اما در سنین کودکی و بلوغ، استفاده از پروتئین و لبنیات ضروری است و حذف آنها از برنامه غذایی خطرساز خواهد بود.

نگاه متخصص تغذیه ورژیم درمانی

دکتر محمدحسن انتظاری

استادیار دانشکده تغذیه و علوم غذایی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان