برگزاری كنسرت در ایران سودآورترین فعالیت موسیقایی است

عموما قیمت بلیت كنسرت هایی كه در اروپا برگزار می شوند, حداقل ۱۰ و حداكثر ۱۰۰ یورو است البته در بعضی از كنسرت ها بلیت های ۱۵۰ یورویی یا حتی بیش تر هم فروخته می شود

برگزاری كنسرت در ایران با وجود تمام موانع و افزایش چشمگیر هزینه‌های اجرا، سودآورترین فعالیت درحوزهء موسیقی به شمار می‌آید.

در نگاه اول با توجه به تعداد اندك كنسرت‌هایی كه در ایران برگزار می‌شود و قیمت بلیت‌هایی كه درمقایسه با كنسرت‌های مشابه در جهان بسیار كم‌تر است، به نظر می‌آید برگزاری كنسرت در ایران نسبت به انتشار سی دی، سود چندانی نداشته باشد، اما حقیقت این است كه دست‌اندركاران بازار موسیقی، بازهم بیش‌ترین درآمد خود را از محل برپایی اجراهای زندهء موسیقی و كنسرت‌ها كسب می‌كنند.

عموما قیمت بلیت كنسرت‌هایی كه در اروپا برگزار می‌شوند، حداقل ۱۰ و حداكثر ۱۰۰ یورو است. البته در بعضی از كنسرت‌ها بلیت‌های ۱۵۰ یورویی یا حتی بیش‌تر هم فروخته می‌شود. این قیمت در آمریكا از ۲۰ دلار آغاز می‌شود و تا ۱۵۰ دلار افزایش می‌یابد. كنسرت گروه‌های ایرانی مثل گروه آریان ۴۰ تا ۵۰ یورو و هنرمندانی مثل استاد شجریان بین ۵۰ تا ۱۰۰یورو متغیر است. به این ترتیب می‌توان گفت گران‌ترین بلیت‌های كنسرت تقریبا حدود ۱۰ برابر، ارزان‌ترین بلیت‌هاست. این نسبت در ایران هم چندان تفاوتی با آمریكا و اروپا نمی‌كند، یعنی ارزان‌ترین بلیت‌ها در ایران پنج هزار تومان و گران‌ترین بلیت ۳۰ تا ۳۵ هزار تومان است. با توجه به دستمزد هنرمندان اروپایی و آمریكایی و هزینه‌های برگزاری كنسرت در خارج از ایران، تا این مرحله باید بگوییم، قیمت‌های بلیت‌های كنسرت، چندان تفاوتی با هم ندارند، اما تفاوت این برنامه‌ها و سودهای كلان و میلیاردی كنسرت‌های اروپا و آمریكا وقتی خود را نشان می‌دهد كه تعداد مخاطبان كنسرت‌ها را با هم مقایسه كنیم.

رامین صدیقی، مدیر نشر موسیقی هرمس كه كنسرت‌های گروه موسیقی نور و حسین علیزاده (باهمكاری خانهء موسیقی) را در پیش دارد، در این باره می‌گوید: «تعداد مخاطبان هر كنسرت و در حقیقت تعداد بلیت صندلی‌هایی كه برای هر اجرا فروخته می‌شود، نقش موثری در سود سرانه دارد. مهم‌ترین هزینه‌های كنسرت به ترتیب دستمزد هنرمندان و گروه، دستمزد سالن و متعلقات آن و هزینه‌های نورپردازی و صدابرداری است. به این ترتیب هر چقدر تعداد بلیت‌ها بیش‌تر باشد، سود كنسرت‌ها بیش‌تر خواهد بود.»

بزرگ‌ترین كنسرت‌های ایرانی حداكثر با سه تا پنج هزار نفر برگزارمی‌شود. در حالی كه این رقم در اروپا و آمریكا رقم ناچیزی است. بارها و بارها شنیده‌ایم كه كنسرت ستارگان موسیقی جهان در بزرگ‌ترین سالن‌ها، استادیوم‌های ورزشی و یا حتی پارك‌ها و فضاهای باز برگزار شده است و جمعیت‌های چند ۱۰ هزار نفری و گاهی چندصدهزار نفری برای اجرا قیمت‌های گزافی داده‌اند.

بلیت آخرین كنسرت مدونا خوانندهء مشهور آمریكایی در لندن ۸۰ تا ۱۶۰ پوند به فروش رسید. علاوه بر این علاقه‌مندانی كه می‌خواستند اینترنتی یا تلفنی بلیت تهیه كنند، باید ۱۳ پوند نیز اضافه پرداخت می‌كردند. درآمد حاصل از فروش بلیت‌های این كنسرت، بالغ بر ۱۴۰ میلیون دلار بوده است. این در حالی است كه كنسرت هنرمندان بزرگی مثل محمدرضا لطفی در ایران با قیمت ۲۰ تا ۳۰ هزار تومان بود و شش هزار نفر در سه شب به دیدن این اجرا رفتند. به این ترتیب كنسرتی كه به راحتی می‌توانست، در یك شب و با شش هزار نفر برگزار شود، در سه شب متوالی انجام شد و هزینه‌های نور، صدا، اجاره سالن و هزینه‌های دیگری از قبیل نیروی انسانی و تامین نیروی انتظامی ‌برای امنیت را سه برابر كرد.

تعداد مخاطبان كنسرت در جهان، تنوع موسیقی و همچنین تبلیغات و حمایت‌هایی كه از موسیقی و برگزاری موسیقی می‌شود، این هنر را به یك صنعت پولساز در جهان بدل كرده است. در حالی كه میان درآمدحاصل از كنسرت در ایران و سایر نقاط جهان تفاوت از زمین تا آسمان است. علاوه بر این بعضی از كنسرت‌های برگزار شده در اروپا و آمریكا پا را از این قیمت‌ها هم فراتر گذاشته و فروش‌های بالاتری داشته‌اند. اگرچه همهء آن‌ها كنسرت‌های موفقی نبوده‌اند.آن‌ها همچنین برای جذب مخاطب به راه‌ها‌ی دیگری هم متوسل می‌شوند، برای مثال تبلیغ برای تماشای یك كنسرت و دو شب اقامت در هتل فقط با ۱۹۹ یا ۲۵۰ پوند.

البته آن‌ها هم همیشه در برپایی كنسرت موفق نیستند، به طوری كه از آخرین كنسرت باربارا استرایسند، ستاره محبوب موسیقی و سینما در پاریس به دلیل قیمت گزاف بلیت استقبال چندانی نشد قیمت بلیت‌های این برنامه ۵۸۲ یورو بود .استرایسند از این كنسرت به عنوان یكی از تلخ ترین خاطراتش یاد می‌كند. او ناچار شد، برنامه‌اش را در حالی اجرا كند كه بیش از نیمی از صندلی‌های سالن ۳۰۰۰ نفره اجرا خالی بود.

آمار نشان می‌دهد، بهای بلیت در اروپا و آمریكا از سال ۱۹۸۲ تا سال ۱۹۹۶، _۴/۶ درصد افزایش داشته است. در حالی كه از سال ۱۹۹۶ تا سال ۲۰۰۳ این افزایش قیمت به ۹/۸ درصد رسیده و در سال‌های بعد رشد خود را ادامه داده است. در حالی كه قیمت بلیت‌های كنسرت در ایران در طول پنج، شش سال گذشته تغییر چشمگیری نداشته و ثابت مانده است.

صدیقی كه طی این سال‌ها كنسرت‌های متعددی برگزار كرده است، در این مورد توضیح می‌دهد: «به نسبت افزایش قیمتی كه در اروپا و آمریكا شاهد آن هستیم، رشدی در ایران نداشته‌ایم، اما در عوض هزینه‌های برگزاری به شدت افزایش داشته است. قیمت سالن‌های كنسرت دو برابر شده است، قیمت تجهیزات صوتی و نور چند برابر شده است و هزینه‌های دیگری از قبیل هزینهء مجوز نیروی انتظامی و ادارهء اماكن كه در گذشته خبری از آن نبود هم به هزینه‌های كنسرت‌های ما اضافه شده است.»

او ادامه می‌دهد: «ما برای این‌كه مخاطبان خودمان را از دست ندهیم میزان سودمان را پایین آورده‌ایم و سعی كردیم در این شرایط مخاطبمان را از دست ندهیم، اما با همهء این حرف‌ها در میان فعالیت‌های دست اندركاران موسیقی، هنوز هم اجرای كنسرت جزو سودآورترین برنامه‌های ماست و در حقیقت بقیهء فعالیت‌های ما از قبیل انتشار كتاب و سی‌دی‌های موسیقی را تضمین می‌كند.»

برای تعیین قیمت عموما تمام هزینه‌های كنسرت و دستمزد گروه بر تعداد صندلی‌ها تقسیم می‌شود. به این ترتیب قیمت متوسط هر بلیت مشخص می‌شود. البته در خارج از ایران و گاهی در بعضی از كنسرت‌های انگشت شمار در ایران، حضور شركت‌های اقتصادی _به عنوان اسپانسر بخش اعظمی‌از بازگشت مالی را بر عهده دارد. گاهی استقبال از كنسرت‌ها این‌قدر بالا نیست كه بتوان بلیت‌ها را با قیمتی فروخت كه پاسخگوی هزینه‌ها باشد. این امر در ایران بسیار اتفاق می‌افتد به خصوص كه برخی از گروه‌ها صرفا با حمایت‌های دولتی ادامهء حیات می‌دهند.

یكی از عواملی كه در سال‌های اخیر روی قیمت بلیت‌ها در ایران تاثیر داشته است، افزایش سال به سال اجارهء سالن و فضاهای باز كنسرت و هزینه‌های آماده‌سازی مكان است. این قیمت‌ها روی بلیت‌های موسیقی و درآمد برگزار‌كنندگان كنسرت تاثیر زیادی داشته است.

با همهء این مشكلات، صدیقی وضعیت برگزاری كنسرت را از انتشار آلبوم‌های موسیقی بهتر ارزیابی می‌كند: «در ایران به دلیل عدم رعایت قانون كپی رایت و همچنین فروش كم سی‌دی‌های موسیقی سود چندانی به هنرمندان و شركت‌های تولیدكننده نمی‌رسد. ضمن این‌كه ایران سهم زیادی هم در تجارت بزرگ بازار موسیقی در جهان ندارد. پس تنها چیزی كه باقی می‌ماند برگزاری كنسرت است. هنرمندان از این طریق هم به درآمدی دست پیدا می‌كنند و هم به لحاظ فرهنگی و هنری برنامهء زنده اجرا می‌كنند. با وجودی كه ما در سال‌های اخیر ۱۰ تا ۱۵درصد افت قیمت داشته‌ایم اما باز هم برگزاری كنسرت در ایران بهترین گزینه است.»

آزاده شهمیر نوری