وقتی دو نفر خانواده می شوند

نگاهی به مقدمات ازدواج

حرف ازدواج که می‌شد خاله خانم همیشه می‌گفت اگر طرف نجیب و سر به راه باشد همه چیز حل می‌شود، پول و ثروت که نان و آب نمی‌شود اصل تفاهم و سازش است.

اما وقتی مجید به خواستگاری دختر خاله خانم آمد همه چیز عوض شد. اول حرفشان خانواده و اصل و نسب و رو کردن شجره‌نامه خانوادگی شد و من تازه آن شب فهمیدم که ما چه خانواده سرشناس و برجسته‌ای هستیم و خودمان خبر نداریم. بعد حرف به مایملک خانوادگی رسید و آخر سر هم خاله خانم گفت که اهل تجملات نیست و هرچه می‌گوید فقط برای حفظ ارج و قرب عروس و داماد است و اینکه سری توی سرها دربیاورند. وقتی هم که صحبت مهریه و مراسم شد خاله خانم گفت که دخترش را روی چشمهایش بزرگ کرده و عروسی باید در هتل برگزار شود و ماشین عروس بنز کلاسیک باشد و مهریه هم فقط یک جام آینه و شمعدان به اضافه. . . و این به اضافه‌اش آنقدر طول کشید که من یاد جمله معروف «دمپایی پاره، پلاستیک کهنه. . . . » افتادم.

حالا ۴ سال است که دخترخاله خانم ازدواج کرده است و هر روز رنگ پریده‌تر و رنجورتر می‌شود مدام ناله می‌کند و از اینکه کلی بدهی دارند و صبح تا شب خودش و شوهرش کار می‌کنند و هنوز نتوانسته‌اند بدهکاری‌های جشن عروسی‌شان را تمام کنند شاکی است. اما خاله خانم خوشحال است که مراسم آبرومند و در حد شأن خانوادگی‌اش برگزار شده است. او مدام عکس عروسی دخترش را به این و آن نشان می‌دهد و سور و سات عروسی را با آب و تاب تعریف می‌کند و می‌گوید تا ۱۰۰ سال دیگر هم کسی در فامیل نمی‌تواند چنین جشنی بر پا کند.

● یک شب که هزار شب نمی‌شود

ازدواج سنت رسول‌الله است. این جمله معروفی است که هر وقت صحبت از عروسی و ازدواج به میان می‌آید برای تاکید اهمیت ازدواج می‌شنویم. اما وقتی پای عمل در میان می‌آید به تنها چیزی که رجوع نمی‌شود سنت رسول‌الله است. آن وقت جمله قصار دیگری کاربرد دارد و آن اینکه یک شب که هزار شب نمی‌شود و گاه همین یک شب پایه هزار و یک مشکل می‌شود که حتی سال‌ها به طول می‌انجامد. تازه وقتی هم که همه چیز به خوبی و خوشی به پایان می‌رسد باز حرف و حدیث‌ها تا مدت‌ها ادامه دارد.

شاید برای همین دفتر جهاد دانشگاهی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی ایران دوره آموزشی «راهکارهای ازدواج موفق از دیدگاه اسلام» را برگزار می‌کند. این دوره‌های آموزشی با هدف ارتقای سطح آگاهی دانشجویان نسبت به انتخاب آگاهانه همسر و همچنین آشنایی با مسائل عاطفی ازدواج و مدیریت بر آن برگزار می‌شود. روانشناسی زن و مرد، معیارهای انتخاب همسر از دیدگاه اسلام، آشنایی با مهارت‌های زندگی قبل از ازدواج، ملاک‌های تربیت فرزند از جمله مباحثی است که توسط مریم سعیدی، مشاور خانواده و عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت معلم در قالب این دوره آموزشی مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد.

اهداف این مشاوره نیز شامل موارد زیر است:

۱) ترسیم عوامل تثبیت خانواده

۲) تبیین علل تضعیف و فروپاشی خانواده

۳) آشنایی با حقوق خانواده

۴) تبیین و تشریح ویژگی‏های خانواده مطلوب

۵) تشریح شرایط لازم برای یک ازدواج موفق

۶) ارائه راهکارها برای حفظ پاکی، قبل از ازدواج

۷) بیان روش‏های مطلوب در روابط خانواده

۸) هدایت در برنامه‌ریزی زندگی به ویژه در اوایل زندگی

۹) بیان آفات خانوادگی و راهکارهای مبارزه یا پیشگیری از آن ۱۰ـ شخصیت زن و مرد و آشنایی با روانشناسی آن دو

۱۱) شناسایی عوامل یا دلایل رفتارهای ناشایست در خانواده ۱۲ـ راهنمایی در زمینه حل برخی از مشکلات خانواده

● ازدواج موفق

آهو خانم همسر یکی از پزشکان معروف تهران بود. شوهرش، هم پولدار بود و هم تحصیلکرده و معروف. همه حسرت زندگی‌شان را می‌خوردند. اما بعد از ۱۰ سال کارشان به جدایی کشید. پس خوشبخت نبودند؟ آیا داشتن پول و رفاه مادی باعث موفقیت ازدواج نمی‌شود؟ اصلا آیا چیزی به اسم ازدواج موفق وجود دارد؟ معیارهای موفقیت در ازدواج چیست؟

دکتر موحدی معتقد است هر ازدواج موفق و پایدار شامل متعهد شدن بی‌قید و شـرط نـسـبـت بـه یک فرد ناکامل است. این انتظار که همسر کامـل و فـاقـد هـر گـونه عیبی باشد واهی و نامعقولانه است. امروزه که جدایی‌ها و طلاق‌های شـتابـزده با کوچک‌ترین نشانه اختلاف و مشکلات زندگی اتفاق می‌افتند مهم است که از خودتان سوال کنید که تعهد شما نسبت به ازدواج چیست؟ تـعـهد بـه ازدواج بـه مـفهـوم آن اسـت که زن و شوهر به یکدیگر چنین گفته باشند: «مـا نسبت به زنـدگی مـشـتـرکـمان بی‌اعتنا و بی‌اهمیت نیستیم. ما ازدواجمان را بر پایه عشق، احترام، شرافت و عـلاقـه دو سـویه و خالصانه با یکدیگر آغاز کرده‌ایم. ما اعتقاد داشتیم و داریم که به یکدیگر وفادار بمانیم، صـادق باشیم و بـه یکدیگر اعتماد داشته باشیم. چـه در حـضـور و چـه در غیاب یکدیگر.»

آیت‌الله ‌اسدالله ایمانی نیز می‌گوید: افرادی که در ازدواجشـان یـک نـظام ارزشـی مـقـتـدر را به کار می‌بندند، بسیار زیاد در مـحقق شدن یک ازدواج و ارتباط موفق و صحیح به آنها کمک خواهد کرد. نـظـام ارزشی که دربـرگیـرنـده صـفـات و خـصـوصـیات: صـداقت، راستی، همـبستگی، اعتماد، احترام، عشق، گذشت، تفاهم و وفاداری به یکدیگر است. ازدواجی که در آن زن و شـوهـر دارای انـتـظارات متـضاد و خـواسـته‌های غیر قابل انعطاف هستند، شـانـسـی برای موفقیت نخواهد داشت.

آیت‌الله ایمانی در ادامه سخنان خود ازدواج حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) را مثال می‌زند و می‌گوید آنها نمونه یک زوج خوشبخت هستند، کسانی که زندگی را بر پایه شناخت درست، تعهد، ایمان به خدا و مهر و عطوفت آغاز کردند و به همین دلیل نیز تا آخرین لحظه زندگی مشترکشان از بودن در کنار هم شاد و خرسند بودند. روز ازدواج این دو بزرگوار به عنوان روز ازدواج جوانان نامگذاری شده است، که امید است جوانان ما با پیروی از شیوه ائمه اطهار در انجام سنت حسنه ازدواج و استحکام بیش از پیش بنیان خانواده، زندگی زناشویی سعادتمندی داشته باشند.

● ازدواج از دیدگاه اسلام

نظام اسلامی تشریفات و اسراف در برگزاری آیین‌های ازدواج را که در جامعه رواج یافته، نمی‌پذیرد. امروزه اکثر ازدواج‌ها همراه با تشریفات بی‌مورد و همراه با گناه و آلودگی برگزار می‌شود و این امر تقدس پیوند زناشویی را از بین می‌برد. تشویق و اصرار اطرافیان در اجرای اسراف و گناه در آیین‌های ازدواج به یک معضل بزرگ اجتماعی تبدیل شده است. نظام جمهوری اسلامی نظام ارزش‌هاست و پیوند مقدس زناشویی در این نظام باید سالم، ساده و بی‌آلایش و به دور از هر آلودگی انجام شود. تسهیل ازدواج، حمایت و ترغیب جوانان به تشکیل خانواده موثرترین راهکار برای پیشگیری از بسیاری معضلات در جامعه به شمار می‌رود. بنابراین باید در پی راه‌هایی بود که تضمین کننده دوام و بقای زندگی موفق زناشویی باشد. دکتر مزینانی در این باره می‌گوید: اگر ما به بطن اسلام رجوع کنیم درمی‌یابیم که خانواده و ازدواج از اهمیت و ارزش بالایی برخوردار است و به همین خاطر تلاش بر این است که هم انجام ازدواج تسهیل شود و هم دختران و پسران جوان انتخاب‌های درستی داشته باشند. خانواده‌ها باید فرزندانشان را با مسوولیت‌های زندگی زناشویی آشنا کنند و به آنها بیاموزند در انتخاب شریک زندگی‌شان به معیارهای اساسی مانند افکار و اعتقادات فرد و خانواده‌اش، هم‌شأن بودن و به مسوولیت‌پذیری و بلوغ فکری او توجه کنند.

این مشاور خانواده ادامه می‌دهد: خانواده‌ها باید توجه کنند که مراسم ازدواج تنها یک شب است و تمام می‌شود اما آنچه باقی می‌ماند عشق و علاقه زوجین است.

بنابراین خرج‌های اضافه و هزینه‌های بیهوده کمکی به پیشبرد زندگی نمی‌کند. اما اگر خانواده‌ها و خیرین دست به دست هم دهند تا با هزینه‌های کم جشن مختصر و زیبایی را برگزار و مایحتاج ضروری برای شروع زندگی جوانان را فراهم کنند هم ازدواج ساده‌تر صورت می‌گیرد و جوانان به آن ترغیب می‌شوند و هم از بسیاری از کجروی‌ها پیشگیری می‌شود.

جوانان برای شروع زندگی به حمایت بزرگترها نیاز دارند و اگر از سنگ‌افکنی‌ها و توقعات بی‌جا کاسته شود، امنیت روانی جوانان تامین می شود و زندگی ثبات بیشتری پیدا می کند.

مهناز جعفری