قدرت کتاب

چند شب پیش داشتم به این فکر می کردم که حروف الفبا واقعا چه قدر عجیب و غریب هستند واقعا عجیب و غریب فکرش را بکنید, فقط ۳۲ حرف وجود دارد شاید هم ۳۳, چون هنوز نفهمیدم همزه طفلکی را جزو حروف حساب کردند یا نه اما با همین ۳۲ حرف و چیدن آن ها کنار هم, چه معجزه هایی که نمی توان ساخت

چند شب پیش داشتم به این فکر می‌کردم که حروف الفبا واقعا چه‌قدر عجیب و غریب هستند. واقعا عجیب و غریب؛ فکرش را بکنید، فقط ۳۲ حرف وجود دارد (شاید هم ۳۳، چون هنوز نفهمیدم همزه طفلکی را جزو حروف حساب کردند یا نه!) اما با همین ۳۲ حرف و چیدن آن‌ها کنار هم، چه معجزه‌هایی که نمی‌توان ساخت! کتاب، یکی از همین معجزاتی است که حروف آن‌ها را ساخته‌اند. کتاب‌هایی که تعدادشان بی‌شمارند. این‌که کتاب اختراع چه کسی بود مهم نیست؛ مهم این است که این جسم ساده مکعبی شکل ممکن است گاهی اوقات باعث یک تاثیر بزرگ در زندگی هرکسی شود؛ تاثیری که شاید گاهی تا آخر عمر از ذهن خواننده بیرون نرود. شاید خودتان چنین تجربه‌ای داشته‌اید و هنوز هم که هنوز است، جمله‌ای از کتابی قدیمی را به یاد دارید که زندگی‌تان را تغییر داده. حالا بیایید با نگاه بازتری به این قضیه نگاه کنیم. فرض کنید کتابی که می‌تواند شما را متحول کند، بتواند بر بقیه افراد جامعه هم چنین تاثیری بگذارد؛ تاثیری که تا آخر عمر باقی بماند. حالا فرض کنید کتاب به زبان‌های دیگر هم ترجمه شود و بتواند روی همه مردم دنیا تاثیر بگذارد. این‌جور کتاب‌ها می‌توانند جوامع را دچار تحول کنند؛ اصلا می‌توانند تاریخ را متحول کنند. فکر نکنید این‌ها همه خواب و خیال‌های بچه‌های صفحه جورواجیم است، اتفاقا این کتاب‌ها واقعا وجود دارند و تعدادشان هم کم نیست. برای این‌که حرفمان را باور کنید، قصد دارم چندتایشان را معرفی کنم تا بفهمید این کوچولوی دوست‌داشتنی چه می‌کند...!

زمینه‌ساز جنگ جهانی اول

قدرت دریایی/ اثر آلفرد ماهان

ماهان این‌قدرها هم کار مهمی نکرد، بیشتر روی شانس و اقبال بود که تا این حد معروف شد. او افسر نیروی دریایی بود، یک افسر ساده که سابقه حضور در جنگ را هم نداشت. در دورانی که افسر بود برای این‌که حوصله‌اش سر نرود، شروع کرد به نوشتن یک کتاب درباره اهمیت نیروی دریایی. ماهان در کتابش نوشت که این چند تا کشتی که به نظر خیلی‌ها اهمیت چندانی ندارند، می‌توانند به عنوان بهترین وسیله برای جنگ به کار روند. او معتقد بود آب بهترین جا برای جنگیدن است و موانعی که در راه جنگیدن در خشکی وجود دارد، در دریا نیست. ماهان این‌طور استدلال کرد که برترین قدرت دریایی، برترین قدرت سیاسی هم خواهد بود. کتاب او باعث شد تا همه کشورها به یاد دریانوردی بیفتند و نیروی دریایی‌شان را سروسامانی دهند. کتاب ماهان به تدریج به همه زبان‌ها ترجمه شد؛ حتی به ژاپنی! ژاپنی‌ها به همه افسران دریایی‌شان یک نسخه از این کتاب را هدیه کردند و احتمالا آن‌ها را مجبور کرده بودند که شبی ۱۰ صفحه از آن را به عنوان مشق شب، رونویسی کنند!! نتیجه هم این شد که همین نیروی دریایی باعث شد جنگ‌ها در مسیرهای طولانی‌تری اتفاق بیفتد و جنگ‌ها به جنگ‌های بین قاره‌‌ای تبدیل شود.

زمینه‌ساز جنگ‌جهانی دوم

نبرد من/ اثر آدولف هیتلر

هیتلر آن‌قدرها معروف هست که نیازی نباشد تا بگویم او چهره اول و آخر جنگ دوم جهانی بود. طبیعی است که وقتی آدمی به این معروفی کتابی بنویسد، آن کتاب چه‌قدر عجیب و تاثیرگذار خواهد بود. حزب نازی در سال ۱۹۳۳ به رهبری هیتلر، آلمان را تسخیر کرد. نازی‌ها هم که می‌دانید چه‌طور آدم‌هایی بودند؛ هرچه نماد دموکراسی در آلمان بود نابود شد و فاشیست‌ها شدند آقای کشور. هیتلر مدتی را در زندان آب خنک خورده و در همان‌جا کتابی نوشته بود که در آن تمام برنامه‌های حزب نازی، دقیقا با همه جزییات ترسناکش آمده بود و این بهترین بروشور برای معرفی نازی‌ها به دنیا بود!! از این کتاب ۱۲ میلیون نسخه چاپ شد و مردم آلمان آن‌قدر آن را خواندند تا بالاخره غیرتی شدند و به فرمان پیشوا، جنگ جهانی دوم را شروع کردند. کتاب هیتلر به زبان‌های دیگر هم ترجمه شد اما برای ترجمه‌های این کتاب اتفاق عجیبی افتاد: خود هیتلر دستور سانسور کتابش را داد! اما هیچ‌کدام از این‌ها از تاثیر کتاب بر دنیا کم نکرد. حتی هنوز و سال‌ها بعد از مرگ پیشوا، این کتاب منبع همه تفکرات یک فاشیست دو آتشه!! محسوب می‌شود.

زمینه‌ساز جنگ داخلی آمریکا

کلبه عمو تم/ اثر هریت بیچر استوا

اسم این کتاب به نظرتان خیلی آشنا نیست؟ من که بعد از این همه سال هنوز نام نویسنده‌اش را هم از حفظ بودم! نمی‌دانم نسل بعد از ما هم این داستان هنوز در کتابشان هست یا نه اما هرچه هست داستان آن برده سیاه‌پوستی که در مزرعه‌ای به سختی کار می‌کرد را، حداقل من، به خوبی به یاد دارم. «کلبه عمو تم» وقتی نوشته شد که بردگی سیاه‌ها در آمریکا تبدیل به معضل بزرگی شده بود. البته کتاب‌هایی که در مورد زجر سیاهان نوشته شده کم نیست اما این یکی دیگر آخر ماجرا بود. خیلی از منتقدان می‌گویند کتاب «هریت» اصلا یک شرح واقعی از زندگی سیاه‌ها نیست و کلا تحریف واقعیت است که برای ایجاد دو دستگی و جنگ بین آمریکایی‌ها انجام شده. بعد از سر و صدایی که این کتاب به پا کرد، جنوبی‌ها شروع کردند به اعتراض علیه شمالی‌ها که «بیچراستوا» هم در بینشان بود. شمالی‌ها هم به آبراهام لینکلن رای دادند که برای حال‌گیری از جنوبی‌ها، برده‌داری را لغو کرد. اما جنگ دیگر چیزی نبود که شود جلویش را گرفت. بیچر استوا که خیلی‌ها بعد از چاپ کتابش به او لقب «ابلیس» اعطا کرده بودند، به زودی در همه دنیا به این اسم شهرت پیدا کرد! او تا آخر عمرش کتاب‌ها و مقالات زیادی نوشت؛ این کتاب‌ها همه و همه فقط شامل دلایلی بود که او ثابت کند کلبه عمو تم واقعی بوده است!

زمینه‌سازی درباره علم تکامل

اصل انواع/ اثر چارلز داروین

قرن ۱۹ قرن آدم‌های بزرگ و مشهور بود. در هیچ قرن دیگری این تعداد آدم تاثیرگذار در دنیا وجود نداشته، اما بین آن همه آدم مشهور، هیچ کس دیگر غیر از کارل مارکس بر فکر بشر تاثیر نگذاشته است. داروین یک دانشمند بود؛ دانشمندی که روی گونه‌های زیستی مطالعه می‌کرد. مهم‌ترین سوالی که برای او مطرح بود، ظهور و نابودی گونه‌های موجودات زنده بود. با توجه به چند نمونه و مطالعه چند نظریه دیگر، داروین نظریه عجیب و بی‌سابقه‌ای را مطرح کرد؛ نظریه‌ای که از شدت متفاوت بودن! خیلی زود همه دنیا را پر کرد. داروین معتقد بود موجودات به مرور تکامل پیدا می‌کنند. این نظریه اولین بار در سال ۱۸۵۸ به شکل کتاب منتشر شد. ۲۴ هزار جلد از آن در انگلستان منتشر شد و تقریبا به همه زبان‌های زنده دنیا هم ترجمه شد. چهار فصل کتاب درباره خود نظریه است و چهار فصل بعدی جواب دادن به اشکالاتی است که می‌توان به نظریه وارد کرد. اما این چهار فصل نتوانست پاسخ سوالات را بدهد و هنوز هم تعداد بسیار زیادی منتقد این نظریه هستند که در راس آن‌ها کلیسا قرار دارد.

زمینه‌ساز مارکسیسم

سرمایه/ اثر کارل مارکس

مارکس در شرایطی زندگی می‌کرد که آشوب و هرج و مرج تمام دنیا را فراگرفته بود. انقلاب کبیر فرانسه هنوز داغ داغ بود و انقلاب‌ها و جاروجنجال‌های پشت سر هم در اروپا همه را ناراضی کرده بود. مارکس در آلمان به دنیا آمد. او آرزو داشت استاد دانشگاه شود اما چون نمی‌توانست جلوی زبانش را نگه دارد (از اول همین‌طوری بوده!!) و همیشه به همه چیز معترض بود و شاکی‌بازی درمی‌آورد، برای این‌که جوانان مردم را گمراه نکند، به دانشگاه راهش ندادند. به خاطر همین روزنامه‌نگار شد (البته داستان ما با این آقای مارکس خیلی توفیر دارد، ما اول دانشگاه رفتیم سپس وارد این حرفه شدیم!) در زمان مارکس دقیقا وضعیت چیزی بود تو مایه‌های کارتون اولیور تویست! یعنی بچه‌های کوچک روزی ده، دوازده ساعت کار می‌کردند و مرگ و میر در بین‌شان خیلی بالا بود. در مورد زنان و مردان کارگر هم وضعیت به همین شکل بود. بین این همه نظریه‌پردازی مختلف، مارکس نظریه‌ای در حمایت از کارگرها مطرح کرد که خیلی زود مورد استقبال این طبقه قرار گرفت و معروف شد. مارکس نظریه‌هایش را مو به مو در کتاب «سرمایه» نوشت. گرچه کتابش منتقدان زیادی داشت اما از آن طرف این کتاب شد کتاب انقلاب روسیه و چین و برای نیم قرن این نظریات بود که معادلات سیاسی، تجاری را در دنیا تعیین می‌کرد.

زمینه‌ساز علم جدید

اصول، اثر آیزاک نیوتن

نویسنده: محمدمهدی اعتمادی