چطور از هفت خوان سکته قلبی فرار کنیم

می گویند بیماری های قلبی و بروز سکته های قلبی دومین عامل مرگ و میر در کشور ماست در این میان, متخصصان قلب و عروق مهم ترین عامل بروز سکته های قلبی را تجربه انواع استرس ها, نحوه بد تغذیه, بی تحرکی و افزایش فشار خون می دانند ولی در این میان عده ای نیز تاکید می کنند بخش بزرگی از اختلالات قلبی ـ همانند بیماری های عروق کرونر که به سکته قلبی می انجامد ـ بی نظمی های تپش قلب و انواع اختلالات عضلات قلب واجد زمینه ژنتیکی است

می ‏گویند بیماری‏های قلبی و بروز سکته‏های قلبی دومین عامل مرگ و میر در کشور ماست. در این میان، متخصصان قلب و عروق مهم‏ترین عامل بروز سکته‏ های قلبی را تجربه انواع استرس‏ ها، نحوه بد تغذیه، بی ‏تحرکی و افزایش فشار خون می‏ دانند ولی در این میان عده‏ای نیز تاکید می‏ کنند بخش بزرگی از اختلالات قلبی ـ همانند بیماری‏های عروق کرونر که به سکته قلبی می‏ انجامد ـ بی‏ نظمی‏های تپش قلب و انواع اختلالات عضلات قلب واجد زمینه ژنتیکی است.

اما جای نگرانی نیست؛ چون به گفته متخصصان، نه‌تنها امکان شناسایی دقیق این اختلالات و تعیین علت بروز در فرد مبتلا وجود دارد، بلکه می‏ توان با شناسایی انواع اختلالات ژنتیکی ظهور بیماری در نسل‏های بعدی را پیش‏ بینی و از آن جلوگیری کرد.

● چکاپ، شرط اول پیشگیری

«ما در بیماری‏های قلبی و در بروز سکته ‏های قلبی چند ریزفاکتور داریم؛ ازجمله زمینه‏ های خانوادگی و ارثی؛ یعنی در کسانی که در خانواده‏ هایشان بیماری‏های قلبی و سکته‏ های قلبی دیده شده، احتمال بروز این بیماری‏ها نسبت به افراد دیگر بیشتر است.»

اینها جملات دکتر عبدالحمید باقری، متخصص قلب و عروق و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی است.

در حالی که مطالعات جدید نشان می‏ دهد ژن‏ها در بروز اختلالات و سکته‏ های قلبی تاثیر دارد تا به حال ۳۰۰ ژن جدید نیز در بروز بیماری‏ها و سکته‏ های قلبی شناسایی شده‏ است.

این متخصص قلب و عروق در گفت‌وگو با جام‏ جم تاکید می‏ کند: برای همین، توصیه همیشگی ما این است که همه افراد بالای ۲۰ سال از نظر ابتلا به سکته‏ های قلبی و تنگی عروق کرونر باید چکاپ شوند، ولی افرادی که زمینه خانوادگی این بیماری‏ها را دارند، باید از چهارده سالگی چکاپ را شروع کنند. چون حتی روند شروع تصلب شرائین یا پلاک‏هایی که منجر به سکته قلبی می‏ شود، از مراحل جنینی است. وقتی این تنگی تصلب شرائین به ۷۵ درصد رسید سکته قلبی ایجاد می‌شود.

● مادران باردار هم تحت نظر باشند

اما توصیه دکتر باقری علاوه بر توصیه به خانواده‏های با ریسک بالای ابتلا به سکته قلبی، خطاب به مادران باردار هم می‏ گوید: یک مادر باردار هم از نظر ابتلا به این بیماری‏ها باید مورد بررسی قرار گیرد تا این روند را بتوان در کودک او هم متوقف کرد، اما به طور کلی الان یکی از کارهای مهم در پیشگیری از بیماری‏های قلبی، چکاپ به صورت روتین برای همه افراد جامعه است.

این چکاپ هم شامل اندازه‏ گیری فشار خون، بررسی میزان چربی خون، کنترل وزن، تغذیه مناسب، فعالیت فیزیکی متناسب و لازم و بررسی بیماری‏های قند در خود و در خانواده است.

● چکاپ فقط یک بار نیست!

اما فراموش نشود بعد از چکاپ اولیه، هر دو سال یکبار این کار باید تکرار شود. چون به عقیده دکتر باقری، درصد قابل ملاحظه‏ ای از بیماری‏های قلبی ممکن است اصلا بدون علامت باشند. آمارها هم نشان می‏ دهند یک‌پنجم افرادی که به دنبال سکته قلبی به بیمارستان مراجعه می‏ کنند، قبل از آن علامتی نداشته‏ اند.

برای همین اگر فرد چکاپ نکرده باشد، اولین مواجهه وی با بیماری قلبی ممکن است به صورت یک حادثه شدید مثل سکته قلبی یا آنژین قلبی شدید باشد؛ ولی اگر از قبل پیش‏بینی لازم انجام شده باشد، می‏ توان با کنترل خیلی از عوامل مثل اصلاح نوع زندگی، فعالیت فیزیکی و کنترل قند خون از این اتفاق پیشگیری کرد.

● ریزفاکتورهای سرشتی را نمی‏ توان دستکاری کرد

«بخش عمده‏ای از ریز فاکتورها به صورت تجمعی است. به عنوان مثال در فردی که سابقه ابتلا به بیماری‏های قلبی در خانواده‏اش دارد، اگر این فرد دچار فشار خون شود، به مراتب احتمال ابتلا به سکته قلبی در او نسبت به کسی که فشار خون بالا دارد، ولی زمینه خانوادگی سکته قلبی را ندارد، بیشتر است.»

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به این عبارات اشاره می‏ کند و توضیح می‏‌دهد: یکسری از ریزفاکتورها البته به صورت سرشتی در این افراد است. مثلا زمینه خانوادگی ابتلا به سکته قلبی را زیاد نمی ‏توان دستکاری کرد یا مثلا در مردها احتمال بروز سکته قلبی خیلی بیشتر است ولی با این حال، جنس را هم نمی‏ توان تغییر داد. به طوری که هورمون‌های جنسی زنان تا پنجاه سالگی به عنوان یک عامل حفاظتی در برابر سکته قلبی عمل می‌کند، همین طور در برابر بروز چهار سکته‌ قلبی در مردان، یک زن دچار سکته قلبی می‌‏شود.

به گفته دکتر باقری، افراد دارای زمینه خانوادگی سکته مطلقا نباید سراغ سیگار بروند؛ چون شانس خطر را چندبرابر می‏ کند یا اگر این فرد وزنش اضافه شود هم همین حالت را دارد. در مورد چاقی و تغذیه نامناسب هم وضع همین‌طور است. پس احتمال از بین‌بردن زمینه ژنتیک وجود ندارد و فقط باید از ریزفاکتورهای قابل دسترس دوری کرد.